Mrowisko – ciasto z Podlasia. Wartości odżywcze, wygląd i przepis

Mrowisko to ciasto, które pochodzi z litewskiej tradycji kulinarnej. Jest charakterystyczne dla Podlasia, zwłaszcza Sejneńszczyzny i Suwalszczyzny. Wpisano je na listę produktów regionalnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Mówi się na nie także choineczka albo kopiec. Niegdyś mrowisko pojawiało się wyłącznie na dworach szlacheckich i biskupich, z czasem trafiło do kuchni popularnej. Początkowo przygotowywano je wyłącznie na duże uroczystości rodzinne, takie jak wesela, chrzciny czy konsolacje.

Jak wygląda ciasto mrowisko?

Ciasto swą oryginalną nazwę zawdzięcza niepospolitemu wyglądowi, które przywodzi na myśl gniazdo budowane przez owady z rodziny mrówkowatych z wędrującymi po nim mrówkami. To kopiec ułożony z płatów ciasta faworkowego polanych miodem i posypanych makiem oraz rodzynkami.

Bazą mrowiska są płaty ciasta, z którego robi się faworki, nazywane także chrustem. To kruche, delikatne, chrupiące i słodkie ciastka w kształcie złożonej kokardki, smażone w głębokim tłuszczu i posypywane cukrem pudrem.

Aby przygotować ciasto mrowisko, potrzebne są składniki na faworki, czyli:

• 400 g mąki,
• 4 żółtka,
• 150 g kwaśnej i gęstej śmietany,
• łyżeczka cukru pudru,
• łyżka spirytusu, wódki lub rumu,
• szczypta soli,
• łyżka masła,
• smalec lub olej (do smażenia, odrobina do ciasta).

Potrzebne są również składniki na polewę mrowiska, takie jak:

• 150 ml płynnego miodu,
• 2 łyżki masła,
• łyżka cukru,
• 25 ml wody.

Do posypania mrowiska potrzeba także pół szklanki maku i pół szklanki rodzynek.

Jak zrobić mrowisko?

Zacznij od ciasta na faworki. Mąkę wymieszaj z cukrem i solą. Dodaj żółtka, spirytus i śmietanę. Aby ciasto było bardziej kruche, pod koniec wlej odrobinę oleju. Zagnieć na jednolitą masę. Po wyrobieniu odstaw je na pół godziny do lodówki, by odpoczęło. Co ciekawe, ciasto trzeba nie tylko wyrabiać, ale i okładać drewnianym wałkiem – i to nawet kwadrans. Zwija się je lub składa i ponownie tłucze wałkiem, a czynności te powtarzane wielokrotnie, aż pojawią się pęcherzyki powietrza. Dzięki temu ciasto jest elastyczne, a po usmażeniu kruche.

Porcje ciasta rozwałkowuj na stolnicy na cieniutki placek (resztę ciasta przykryj ściereczką, by nie obsychało) i wykrawaj dość duże kawałki (nie muszą być równe czy symetryczne kwadraty, romby czy prostokąty). Przygotuj tak zwany chrust. Elementy, z których będzie budowane mrowisko, wrzucaj do garnka z rozgrzanym tłuszczem. Smaż przez chwilę z każdej strony na złoty kolor. By odsączyć nadmiar tłuszczu, odkładaj na papierowy ręcznik.

Zrób polewę. Wystarczy, że wszystkie składniki podgrzejesz i wymieszasz. Lekko ją ostudź. polej nią ułożone na talerzu kawałki ciasta (można też je w niej zanurzać). Następnie układaj je warstwami, każdą z nich posypując makiem i rodzynkami, które powinny być suche. Dzięki temu będą wchłaniały nadmiar wilgoci i utrzymywały kruchość mrowiska.

Mrowisko najlepiej smakuje po 2-3 dniach. Ciasto można przechowywać nawet miesiąc pod przykryciem, w chłodnym miejscu. Miód doskonale konserwuje nasączone nim faworki, które długo pozostają świeże i chrupiące.

Jak można się domyślać, choinka składająca się z faworków polewanych lub maczanych w miodzie i posypywanych makiem oraz rodzynkami, nie jest specjalnie dietetyczna i lekkostrawna. Wartość odżywcza w 100 g produktu wynosi około 580 kcal. Dostarcza ponad 5 g białka, niemal 37 g tłuszczu (kwasy tłuszczowe nasycone nieco ponad 23g) oraz prawie 53 g węglowodanów.

Same faworki, bez polewy miodowej i dodatku miodu i rodzynek to ponad 510 kcal. Jeden faworek to około 87 kcal. Tradycyjne ciasto na faworki zawiera mąkę pszenną, dużo żółtek lub jaj, a także tłuszcz (masło, śmietana) i cukru oraz spirytusu lub octu, które pełnią rolę spulchniacza, a i zapobiegają nadmiernemu wchłanianiu tłuszczu. Można podejmować próby przygotowania faworków dietetycznych:

• zamieniając śmietaną na jogurt,
• zmniejszając ilość żółtek,
• zastępując mąkę pszenną mąką pełnoziarnistą lub bezglutenową, taką jak mąka ryżowa, migdałowa czy kokosowa,
• robiąc faworki pieczone fit.

Niemniej mrowisko, które ze swej natury ugina się pod ilością kalorii i słodyczy pochodzących nie tylko z chrustu, ale i miodu oraz maku i rodzynek, nie ma zbyt dużych szans na bycie fit.