Prozdrowotne właściwości kwasów omega-3

Tłuszcze są jednym z trzech głównych makroskładników w diecie człowieka. Dostarczają najwięcej energii w przeliczeniu na 1 gram składnika – 9 kcal. Są źródłem różnych kwasów tłuszczowych, a także witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E. Pełnią wiele ważnych funkcji w organizmie ludzi. W tym artykule chcielibyśmy zwrócić szczególną uwagę na rolę, jaką odgrywają wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3.

Do kwasów tłuszczowych omega-3 należą kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz kwas dokozaheksaenowy (DHA). Kwasy te między innymi są składnikami błon komórkowych oraz biorą udział w syntezie prostaglandyn. Ich obecność w organizmie jest niezbędna do życia. Bardzo ważne jest dostarczenie ich odpowiedniej ilości wraz z dietą, ponieważ nie są syntetyzowane przez ustrój człowieka. Najbogatszym źródłem kwasów EPA oraz DHA są ryby. Wśród nich, najwięcej kwasów omega-3 znajduje się w łososiu (1,8 g/100 g produktu), sardynkach (1,4 g/100 g produktu), śledziu (1,2 g/100 g produktu), tuńczyku (1,0 g/100 g produktu), pstrągu (0,7 g/100 g produktu).

Poniżej postaramy się przedstawić najważniejsze funkcje, jakie pełnią wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 w naszym organizmie:

Zobacz film: "Jak ograniczyć węglowodany w diecie?"

1. Zmniejszają poziom triacylogliceroli we krwi – w przeprowadzonych badaniach stwierdzono, że dawka 3-4 g kwasów EPA i DHA na dobę obniżyła stężenie triacylogliceroli w surowicy aż o 25-35% (mechanizm ten oparty jest na obniżeniu dostępności substratów niezbędnych do produkcji triacylogliceroli, a także zmniejszeniu aktywności enzymów biorących udział w ich syntezie). Tym samym możemy wnioskować, że kwasy te zmniejszają ryzyko powstawania miażdżycy.
2. Redukują ciśnienie tętnicze krwi – według wielu badań, dowiedziono, że dawka około 3,7 g kwasów omega-3 powoduje obniżenie ciśnienia skurczowego krwi o 2,1 mmHg oraz ciśnienia rozkurczowego o 1,6 mmHg. Wiąże się to ze stymulacją syntezy tlenku azotu oraz poprawą funkcjonowania śródbłonka naczyń krwionośnych.
3. Hamują krzepnięcie krwi – wykazano, że kwas EPA hamuje syntezę tromboksanu A2 odpowiedzialnego za stymulowanie krzepnięcia krwi. Dodatkowo, kwasy tłuszczowe omega-3 wywierają hamujący wpływ na agregację płytek krwi, zapobiegając powstawaniu zakrzepów.
4. Wykazują działanie przeciwzapalne – zmniejszają syntezę cytokin prozapalnych (m.in. interleukiny 1B, 6, 8 oraz czynnika TNF alfa), a także zmniejszają produkcję enzymów biorących udział w tworzeniu prozapalnych eikozanoidów (COX-2) oraz zwiększają wytwarzanie substancji (rezolwin i protektyn) charakteryzujących się właściwościami przeciwzapalnymi.
5. Ograniczają ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 – zauważono, że niski poziom kwasów omega-3 powiązany jest z występowaniem wzrostu oporności tkanek na insulinę. Dodatkowo, obecność EPA wiąże się ze wzrostem produkcji wisfatyny, która to hamuje wydzielanie glukozy przez wątrobę oraz zwiększa jej wychwytywanie z krwi.
6. Przeciwdziałają depresji – funkcja ta wiąże się przede wszystkim z wpływem kwasów EPA i DHA na przekaźnictwo wewnątrzkomórkowe.
7. Działają przeciwnowotworowo ‒ sugeruje się, że spożycie kwasów omega-3 sprzyja redukcji powstawania nowotworów (szczególnie raka jelita grubego i okrężnicy). Fakt ten może wynikać z działania cytotoksycznego DHA na komórki nowotworowe.

Jak widać, działanie kwasów omega-3 jest wielokierunkowe. Kwasy te wykazują szereg dobroczynnych właściwości dla organizmu człowieka. Warto zatem zadbać o ich właściwą podaż z dietą. Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne (American Heart Association) oraz Polskie Forum Profilaktyki Chorób Układu Krążenia (PFP) zalecają spożywanie ryb dwa razy w tygodniu, aby dostarczyć ok. 0,5 g DHA oraz EPA dziennie.