Zboża - właściwości pszenicy, jęczmienia, owsa, żyta i innych zbóż

Zboża stanowią podstawowy składnik pożywienia wielu kultur. Produkty zbożowe od zawsze stanowiły kluczowy pokarm we wszystkich krajach na kuli ziemskiej, ale obecnie są pomijane w codziennym żywieniu na rzecz produktów wysokobiałkowych. Zboża, obok dużej wartości odżywczej, ze względu na wysoką zawartość węglowodanów, krzemu, wapnia i witamin z grupy B mają też działanie oczyszczające organizm ze zbędnych produktów przemiany materii. Najlepsze dla zdrowia są pełne ziarna zbóż, które zawierają dużo błonnika pokarmowego.

1. Najpopularniejsze zboża uprawiane w Polsce

Zboża to rośliny uprawne, obejmujące gatunki należące do rodziny traw, których ziarna charakteryzują się wysoką zawartością skrobi.

Wśród zbóż wyróżnia się zboża jare (jednoroczne rośliny uprawne, które sieje się na wiosnę i zakwitają w tym samym sezonie wegetacyjnym) i zboża ozime (jednoroczne rośliny uprawne, które po zakwitaniu wymagają okresu przechłodzenia nasion, muszą być więc wysiewane jesienią). Do zbóż uprawianych w Polsce zalicza się m.in.: pszenicę, żyto, jęczmień, owies, kukurydzę, proso.

1.1. Pszenica

Pszenica jest podstawowym zbożem uprawianym w Polsce. Wyróżnia się około 20 gatunków pszenicy. Obok jęczmienia – jest najstarszym zbożem chlebowym od co najmniej 6 tysięcy lat. Gatunkiem typowym jest pszenica zwyczajna. Ziarna zbóż pszenicy mają zdolność oczyszczania i wzmacniania pracy wątroby. Pszenica działa leczniczo przy bezsenności, nerwicach i problemach związanych z menopauzą. Stymuluje także wzrost i masę ciała, dlatego zalecana jest dzieciom. Najszybciej trawione są kiełki pszenicy pszenicy, które zawierają wiele soli mineralnych oraz stanowią bogactwo witaminy E.

Zobacz film: "Pomysł na biznes: Ekologiczne poduszki"

1.2. Jęczmień

Jęczmień należy do najstarszych i najważniejszych zbóż na świecie, przy tym największym jego producentem jest Rosja. Pełne ziarna znajdują zastosowanie jako podstawowe surowce do produkcji piwa i kasz. Krótki okres wegetacji rośliny, wynoszący 90 dni, umożliwia uprawianie jej na terenach o chłodniejszym klimacie, a specjalnie wyhodowana odmiana o okresie wegetacji wynoszącym 55 dni, także na obszarach dalekiej północy.

Jęczmień korzystnie wpływa na śledzionę, trzustkę, żołądek i jelita. Zawiera duże ilość witaminy PP, wzmacnia także układ nerwowy i serce, obniża poziom cholesterolu, jest doskonałym lekiem przeciwnowotworowym i przeciwwirusowym.

1.3. Owies

Owies należy do stosunkowo młodych roślin uprawnych. Spożycie produktów zawierających owies jest w Polsce przeciętnie kilkakrotnie niższe niż w innych krajach. Zdrowe odżywianie w dobie chorób cywilizacyjnych nabrało tam szczególnego znaczenia.

W lecznictwie i dietetyce stosowane są: ziarno owsa, ziele owsa, płatki owsiane i mąka owsiana. Owies posiada dużą zawartość białka i tłuszczu, żelaza i witamin z grupy B. Ma działanie wzmacniające organizm, zapewnia siłę fizyczną i energię życiową. Polecany jest też przy niedoczynności tarczycy, zaburzeniach sprawności seksualnej i bezpłodności. Otręby owsiane doskonale obniżają poziom cholesterolu. Regularnie wypijany wywar z owsa działa jako środek bakteriobójczy, wzmacniając odporność i zapobiegając chorobom zakaźnym.

1.4. Żyto

Żyto jest niezwykle bogate w składniki mineralne, takie jak: żelazo, fluor, sód. Ziarna zbóż wspomagają proces budowy tkanki mięśniowej, oczyszczają i odbudowują naczynia krwionośne. Żyto ma bardzo wyrazisty smak, spożywane może być jako chleb, płatki, makaron. Pieczywo pełnoziarniste z żyta, na zakwasie, wspomaga leczenie miażdżycy, gdyż hamuje wchłanianie cholesterolu w jelitach.

2. Zboża uprawiane na świecie

Dwa podstawowe produkty otrzymywane z ziaren zbóż to mąka i kasza. W światowej produkcji pożywienia roślinnego zboża mają największe znaczenie, zwłaszcza pszenica, kukurydza i ryż.

2.1. Zboża - kukurydza

Kukurydza pochodzi z Meksyku; nie występuje w formie dzikiej. Największymi producentami zboża są Stany Zjednoczone, Chiny i Brazylia. Ziarna kukurydzy nie zawierają glutenu, natomiast są bogatym źródłem selenu, potasu, witaminy A i błonnika. Ziarna kukurydzy w formie naparu mogą być stosowane w leczeniu problemów z układem moczowym, wysokiego ciśnienia, obrzęków, kamieni w nerkach lub pęcherzyka żółciowego.

2.2. Zboża - orkisz

Orkisz należy do rzadziej uprawianych zbóż; jest gatunkiem lekkostrawnej pszenicy, lecz posiada więcej białka, tłuszczów i błonnika oraz ma właściwości ogrzewające i wzmacniające śledzionę i trzustkę. Spożywany trzy razy dziennie orkisz z upraw ekologicznych w połączeniu z określonym sposobem odżywiania wspomaga leczenie alergii, stwardnienia rozsianego, AIDS, choroby Alzheimera, choroby Parkinsona, a także zatrucia lekami.

Produkty orkiszowe stosowane w celach leczniczych nie powinny zawierać w swoim składzie domieszek innych zbóż, ziaren lub warzyw. Wbrew pozorom, dostępnych jest wiele produktów z tego wartościowego zboża: chleb, kawa, otręby, makaron, mąka, kasza i inne.

2.3. Ryż

Ryż stanowi podstawowy pokarm w krajach Dalekiego Wschodu, jest lekkostrawny, wzmacnia śledzionę, żołądek i jelita, oczyszcza organizm z toksyn i nie powoduje uczuleń. Ryż zalecany jest w chorobach reumatycznych, obniża poziom cukru we krwi oraz wzmacnia układ nerwowy. Ryż czerwony jest uważany za najbardziej wartościowe zboże, ponieważ działa korzystnie na serce, barwę skóry i wzrok.

2.4. Komosa ryżowa

Komosa ryżowa była uważana przez Inków za matkę zbóż. Swoim kształtem i smakiem przypomina produkty zbożowe, lecz nie zalicza się do nich. Jest niskokaloryczna, zawiera dużo białka i niewiele tłuszczu. Wzmacnia organizm i nerki, zawiera więcej wapnia niż mleko. Jest również dobrym źródłem żelaza, fosforu, witamin z grupy B i witaminy E. Dzięki swoim składnikom odżywczym stanowi bardzo dobrą alternatywę dla produktów mięsnych.

2.5. Amarantus

Amarantus uprawiany był już około 5 tysięcy lat temu, wywodzi się z Indii, gdzie uważany był za roślinę świętą. Zaletą białka amarantusowego jest zawartość niezbędnych aminokwasów: lizyny, metioniny i tryptofanu, które występują w nim w bardzo korzystnych proporcjach, w przeciwieństwie do innych zbóż. Ponadto ziarna amarantusa zawierają sporą ilość witamin, takich jak: A, E, B i C.

Produkty zbożowe dostarczają wszystkich potrzebnych składników mineralnych, wzmacniają i oczyszczają organizm. Dlatego powinny stanowić podstawę diety osób dbających o zdrowie.