Jedzenie kompulsywne – charakterystyka, symptomy, przyczyny. Leczenie jedzenia kompulsywnego
Jedzenie kompulsywne określane jest także jako uzależnienie od jedzenia, ponieważ objawia się ono nagłymi napadami jedzenia bez poczucia głodu. Jesto ono jednym z zaburzeń odżywiania. Leczenie zaburzeń odżywiania odbywa się zazwyczaj poprzez udział w terapii grupowej, poprawę więzi emocjonalnych z najbliższymi czy psychoterapii. Jak wygląda leczenie jedzenia kompulsywnego?
1. Czym jest jedzenie kompulsywne?
Jedzenie kompulsywne to niezwykle powszechny problem zdrowotny, który jest zaliczany do zaburzeń odżywiania. Zjawisko to polega na niekontrolowanych napadach jedzenia, które pojawiają się bez rzeczywistego poczucia głodu. Takie niekontrolowane jedzenie ma najczęściej podłoże psychogenne i jest związane z problemami emocjonalnymi. Podczas takiego ataku spożywane są zazwyczaj bardzo duże ilości różnorodnego pokarmu. Napady występują u pacjentów okresowo.
Kompulsywne objadanie się wiąże się z utratą kontroli nad ilością spożywanych posiłków oraz szybszym tempem jedzenia. Osoba dotknięta tym zaburzeniem odżywiania zwykle objada się w samotności i ukryciu przed światem.
Jedzenie kompulsywne to poważne zaburzenie odżywiania, którego nie należy bagatelizować. W przeciwnym razie może doprowadzić to do wielu powikłań, zarówno na tle fizycznym, jak i psychicznym.
2. Symptomy jedzenia kompulsywnego
Symptomy jedzenia kompulsywnego są następujące:
- jedzenie nawet wtedy, gdy nie jest się głodnym,
- jedzenie bardzo dużych ilości jedzenia,
- kontynuowanie jedzenia mimo wystąpienia fizycznych dolegliwości, na przykład mdłości,
- jedzenie mimo odczuwanego z tego powodu bólu i dyskomfortu,
- duże zainteresowanie jedzeniem,
- bardzo szybkie tempo jedzenia (sposób w jaki jedzą osoby chore znacznie różni się od tego u osób w pełni zdrowych),
- brak kontroli nad spożywanymi produktami,
- nocne podjadanie,
- trzymanie epizodów przejadania się w sekrecie przed innymi,
- jedzenie w ukryciu i samotności,
- jedzenie kompulsywne stanowi sposób na zmniejszenie odczuwanego napięcia.
Po każdym epizodzie przejadania się u osoby dotkniętej kompulsywnym objadaniem pojawiają się wyrzuty sumienia i nastrój depresyjny. Chory może odczuwać do siebie obrzydzenie, zdenerwowanie. W elementarnych objawach, kompulsywne objadanie może przypominać inne zaburzenie odżywiania - bulimię. Element, który różni te dwa zaburzenia to brak stosowania środków przeczyszczających przez osoby dotknięte uzależnieniem od jedzenia. Podobieństwo w przypadku obu zaburzeń wiąże się z tym, że zarówno bulimicy, jak i uzależnieni od jedzenia objadają się najczęściej żywnością wysokokaloryczną. To może powodować u nich zwiększenie masy ciała, brak energii, znużenie oraz permanentne zmęczenie.
## Przyczyny jedzenia kompulsywnego
Przyczyny jedzenia kompulsywnego bywają bardzo różnorodne. Dzięki nadmiernemu wchłanianiu pokarmów chorzy "zabijają" negatywne emocje. W trakcie spożywania posiłku w ludzkim ciele dochodzi do aktywacji układu dopaminergicznego, zwanego również układem nagrody. Słodycze, ciasteczka, czekolady czy cukierki powodują dodatkową stymulację syntezy hormonu jakim jest serotonina. Serotoninę często nazywa się z kolei hormonem szczęścia. Oba te hormone powodują szybką, lecz bardzo nietrwałą poprawę nastroju. Warto nadmienić, że jedzenie wpływa nie tylko na obniżenie poziomu stresu, ale może zaspokajać również inne potrzeby chorego np.
- chęć bycia kochanym,
- chęć przynaleźności,
- chęć bycia bezpiecznym.
Zajadanie się może być również sposobem na rozładowanie napięcia seksualnego.
Choć trakcie napadu jedzenia kompulsywnego chory może rozładować emocje takie jak złość, strach, rozgoryczenie, smutek, później pojawia się u niego pogorszenie nastroju. Może odczuwać wówczas poczucie winy, zdenerwowanie na to, że po raz kolejny sięgnął po jedzenie.
Przyczyną problemu jakim jest kompulsywne jedzenie mogą być również utrwalone nawyki związane z jedzeniem, np. spożywanie czegoś słodkiego w chwilach złego nastroju. Specjaliści potwierdzają, że sięganie po słodycze w chwilach słabości jest prostą drogą prowadzącą do do zaburzeń kompulsywnego objadania się.
W przebiegu zaburzenia chory może zacząć przybierać na wadze, co sprawia, że czuje się jeszcze gorzej. Staje się coraz bardziej zaabsorbowany swoim wyglądem, a także problemami na tle psychogennym. Wszystko to sprawia, że jego zły stan psychiczny się pogłębia. W wielu przypadkach kompulsywne objadanie występuje z innymi zachowaniami takimi jak:
- sięganie po alkohol,
- sięganie po narkotyki,
- problemy z kontrolą nad samym sobą,
- problemy z rozmawianiem o własnych uczuciach,
- zachowania impulsywne i nieprzemyślane.
3. Leczenie jedzenia kompulsywnego
Leczenie jedzenia kompulsywnego może być zbliżone do terapii prowadzonej w przypadku anoreksji lub bulimii. U osób dotkniętych jedzeniem kompulsywnym stosuje się leczenie indywidualne i w grupie wsparcia.
Celem jest odzyskanie kontroli nad nawykami odżywiania, zrozumienie ukrytych mechanizmów uzależnienia oraz odzyskanie świadomości własnych emocji i potrzeb. Terapia psychologiczna polega na odbywaniu regularnych rozmów z terapeutą, często przez wiele lat. Celem leczenia jest przywrócenie pacjentowi bardziej realistycznego stosunku do własnego ciała.
Terapia zaburzeń odżywiania koncentruje się między innymi na relacjach chorego z rodziną, jego emocjach i wzorach zachowań. Ponadto wprowadza się nową, racjonalną dietę, edukację żywieniową i ćwiczenia. Istotne jest, aby nie przerywać leczenia, ponieważ skutkuje to nieuchronnym powrotem do dawnych nawyków żywieniowych.
Osoby, które są uzależnione od jedzenia często znajdują się w stanie depresji, dlatego leczenie rozpoczyna się zwykle od podawania im antydepresantów. Na krótką metę takie leczenie jest równie skuteczne jak psychoterapia. Jednak terapia z psychologiem jest bardziej skuteczna w osiągnięciu długofalowych rezultatów.
Wsparcie psychologa z zakresu odżywiania się pozwala na opracowanie prawidłowego planu codziennego jedzenia. Cennym czynnikiem wspomagającym leczenie jest uczestnictwo w specjalnych stowarzyszeniach skupiających ludzi, którzy zmagają się z podobnymi problemami.
W kontrolowaniu wagi i odżywiania może pomóc stosowanie się do pewnych zasad. Oto one:
- Prowadź dziennik, w którym będziesz notować wszystko, co zjadłeś.
- Staraj się jeść wszystkie posiłki w tym samym miejscu.
- Nie jedz na stojąco, celebruj posiłki.
- W czasie jedzenia nie zajmuj się niczym innym, na przykład oglądaniem telewizji.
- Jedz wolno.
- Używaj małych talerzy, małe porcje będą optycznie wyglądać na większe.
- Nie dokładaj sobie na talerz w czasie posiłków.
- Unikaj przebywania w kuchni z wyjątkiem przygotowywania posiłków.
- Nie kupuj produktów, które stanowią dla ciebie pokusę nie do przezwyciężenia.
- Regularnie ćwicz.
- Znajdź inne sposoby niż jedzenie na nagradzanie się.
- Nie waż się częściej niż raz w tygodniu.
- Zachowaj cierpliwość we wprowadzaniu nowych nawyków żywieniowych.
Jedzenie kompulsywne można wyleczyć, należy jednak przygotować się na to, że wychodzenie z uzależnienia od jedzenia to długotrwały proces. Nie wolno jednak poddawać się przy pierwszej okazji. Zdrowe odżywianie to podstawa prawidłowego funkcjonowania organizmu.
