Karpatka – przepis, właściwości odżywcze i kalorie
Karpatka to popularne, tradycyjne polskie ciasto, które składa się z dwóch pofałdowanych blatów ciasta ptysiowego przełożonego kremem budyniowym. Jego nazwa nawiązuje do Karpat, czyli łańcucha górskiego środkowej Europy, co ma związek z oryginalnym wyglądem. Jak ją zrobić? Ile kalorii dostarcza kawałek deseru? Czy jest wartościowy odżywczo?
1. Co to jest karpatka?
Karpatka to popularne ciasto, na które składają się dwa blaty ciasta przełożone kremem budyniowym lub śmietankowym. Górny blat zawsze robi się z ciasta parzonego, (które pięknie wyrasta i tworzą się na nim nieregularne górki), zaś dolny zarówno z parzonego, jak i kruchego.
Ciasto parzone, inaczej ciasto ptysiowe, to rodzaj ciasta, które powstaje przez zaparzenie mąki pszennej mieszaniną wody z tłuszczem. Ma ono długą tradycję, ponieważ recepturę opracowano w XVIII wieku. Za jej autorów uznaje się dwóch cukierników: Jeana Avice oraz Marie-Antoine Careme. Składniki potrzebne do jego przyrządzenia to: mąka, woda, tłuszcz stały (masło), jaja, sól.
Z kolei ciasto kruche to rodzaj słodkiego lub wytrawnego ciasta o kruchej strukturze. Jego podstawowe składniki to mąka, tłuszcze stałe (masło, margaryna) i jaja.
Nazwa ciasta nawiązuje Karpat - łańcucha górskiego środkowej Europy. Ma to związek z niezwykłym, pofałdowanym kształtem blatu zrobionego z ciasta ptysiowego.
2. Karpatka - przepis
Jak zrobić ciasto i krem budyniowy do karpatki? Ciasto karpatka można zrobić samodzielnie w domu od podstaw, ale i kupić gotowe półprodukty: proszek do przyrządzenia ciasta i kremu karpatka, jak i krem instant w postaci proszku do ubicia mikserem na zimnym mleku.
Jak zrobić karpatkę? Potrzebnych jest do tego kilka składników, które zwykle każdy ma w swojej kuchni. Przepis na karpatkę - ciasto parzone:
- 250 ml wody (szklanka),
- 125 g masła lub margaryny,
- szklanka mąki pszennej,
- 5 jajek,
- szczypta soli,
- szczypta proszku do pieczenia.
Aby przygotować ciasto na karpatkę, trzeba zagotować wodę z margaryną, po czym zdjąć garnek z kuchenki i wsypać mąkę. Następnie trzeba przez chwilę ucierać je drewnianą łyżką, aż powstanie gęsta i gładka masa. Gotuje się ją około 2 minut na małym ogniu.
Ciasto trzeba pozostawić do przestygnięcia. Gdy jest zimne lub lekko ciepłe, mieszając mikserem dodaje się do niego jaja (po jednym), sól i proszek do pieczenia. Gotowe ciasto dzieli się na dwie części.
Formę trzeba wysmarować margaryną i posypać mąką. Połowę ciasta należy w niej rozprowadzić łyżką lub łopatką (można je zamaczać w ciepłej wodzie, by ciasto za bardzo się nie kleiło). Blat karpatki piecze się na złoty kolor w temperaturze 180°C, co zajmuje 25-30 minut. Co ważne, podczas pieczenia nie wolno otwierać piekarnika, ponieważ ciasto opadnie. Tak samo trzeba upiec drugą połowę ciasta.
Krem karpatkowy
Aby zrobić puszysty krem do karpatki, trzeba przygotować:
- 3 szklanki mleka,
- 2 żółtka,
- 200g masła,
- ¾ szklanki cukru,
- 2 łyżeczki cukru waniliowego,
- 4 łyżki mąki pszennej,
- 4 łyżki mąki ziemniaczanej.
By przygotować masę budyniową, trzeba zagotować 2 szklanki mleka i cukier. Pozostałą szklankę mleka wymieszać z żółtkami, cukrem waniliowym i mąką, po czym dodać do gotującego się mleka. Bardzo ważne jest, by masę szybko mieszać, dzięki czemu nie powstaną grudki. Gotuje się ją niedługo, około minuty.
Krem budyniowy trzeba rozsmarować na jednym blacie ciasta i przykryć drugim blatem. Karpatkę trzeba wstawić do lodówki lub w chłodne miejsce, bez przykrycia, na co najmniej godzinę. Przed podaniem posypać cukrem pudrem.
Można tez zrobić krem do karpatki z budyniem z proszku. Potrzebne są:
- 2 budynie waniliowe bez cukru i 1/4 szklanki cukru lub 2 budynie waniliowe z cukrem,
- 750 ml mleka,
- 200 g masła.
Trzeba ugotować budyń tak, jak podano na opakowaniu. Zwykle w szklance mleka rozprowadza się proszek i ewentualnie cukier, a resztę mleka doprowadza do wrzenia, po czym dodaje się mleko z rozpuszczonym proszkiem. Masę trzeba mieszać do momentu, kiedy budyń będzie miał gładką konsystencję i zacznie bulgotać.
Gotowy budyń trzeba zestawić z ognia i ostudzić, po czym dodawać po jednej łyżce miękkiego masła (można je uprzednio ubijać mikserem). Budyń z masłem trzeba miksować na puszystą masę. Powstały krem rozsmarowuje się na blacie ciasta i przykrywa drugim.
3. Wartości odżywcze i kaloryczność karpatki
Jak można się domyślać, karpatka nie dostarcza zbyt wielu wartościowych składników odżywczych, za to wielu kalorii. Porcja 100 g zawiera ich około 300. Znajduje się w niej także białko (około 7 g), a także tłuszcz (ponad 17 g) i węglowodany (około 31 g).
Aby zmniejszyć kaloryczność ciasta, można nieco zmodyfikować przepis, na przykład użyć mleka odtłuszczonego czy mniej cukru (w kremie można zastąpić go ksylitolem). Tak czy inaczej osoby dbające o linię oraz odchudzające się nie powinny sięgać po karpatkę zbyt często. Podczas konsumpcji warto także zawracać uwagę na rozmiar porcji.
