Muchomor czerwony – właściwości, wygląd, występowanie i działanie
Muchomor czerwony to pospolity, niejadalny i trujący grzyb, który ze względu na charakterystyczny wygląd zna niemal każdy. Gdzie rośnie? Jakie ma właściwości? Czym grozi jego spożycie? Zobacz, co warto o nim wiedzieć.
1. Co to jest muchomor czerwony?
Muchomor czerwony (Amanita muscaria) to grzyb należący do rodziny muchomorowatych (Amanitaceae). Po raz pierwszy gatunek ten został opisany przez Karola Linneusza w 1753 r. jako Agaricus muscarius, jednak przez lata wielu badaczy przypisywało mu różne nazwy. W rezultacie obecnie posiada on ponad 40 synonimów łacińskich.
Polską nazwę muchomorowi czerwonemu nadał Józef Jundziłł w 1830 r., ale w naszym piśmiennictwie mykologicznym muchomor czerwony to także: muchar czerwony, muchomor pospolity, muchomor zwyczajny, bedłka muchomor, bedłka. Niezmienne jest jedno. We wszystkich atlasach grzybów muchomor czerwony opisywany jest jako gatunek niejadalny i trujący.
Szczegółowa systematyka muchomora czerwonego przedstawia się następująco:
Domena: eukarionty Królestwo: grzyby Typ: podstawczaki Klasa: pieczarniaki Rząd: pieczarkowce Rodzina: muchomorowate Rodzaj: muchomor Gatunek: muchomor czerwony
2. Jak wygląda muchomor czerwony?
To, jak wygląda muchomor czerwony, wie każdy. Jest to grzyb bardzo charakterystyczny. Ma duży, karminowoczerwony kapelusz upstrzony białymi plamkami. Jego średnica dochodzi do 20 cm. U bardzo młodych okazów jest kulisty. U starszych okazów jest płaski i wgłębiony na środku. Jego powierzchnia jest gładka, u starszych okazów delikatnie karbowana przy brzegu. Owocnik w przeważającej części ma barwę czerwoną lub soczyście pomarańczową.
Muchomor czerwony ma walcowaty, biały lub żółty trzon o wysokości do 20 cm i grubości do 3 cm. Młodsze okazy charakteryzuje ogonek wypełniony białym i kruchym miąższem, zaś starsze osobniki mają trzon pusty w środku. Grzyb ma łagodny smak. Nie ma zapachu. Nie zmienia koloru po uszkodzeniu. Owocniki pojawiają się od czerwca do listopada.
Muchomor czerwony może być mylony z muchomorem królewskim (Amanita regalis), muchomorem cesarskim lub gołąbkiem winnym (Russula xerampelina).
3. Gdzie rośnie Amanita muscaria?
Muchomor czerwony to gatunek kosmopolityczny. Jest szeroko rozprzestrzeniony na całej półkuli północnej w strefie klimatu umiarkowanego, choć spotyka się go również na terenach o ciepłym klimacie. Pojawia się w basenie Morza Śródziemnego, w Australii, Afryce Południowej czy Ameryce Południowej. W Polsce, jak i w całej Europie Środkowej, to grzyb pospolity. Rośnie w lasach liściastych, iglastych i mieszanych, szczególnie często pod brzozą brodawkowatą. Najlepiej rozwija się na podłożu o odczynie kwaśnym – rośnie pojedynczo lub w niewielkich skupiskach.
4. Właściwości muchomora czerwonego
Muchomor czerwony to grzyb trujący. Ponieważ ma charakterystyczny wygląd, do przypadkowych zatruć dochodzi rzadko. Wykorzystują go samobójcy. Zdarza się, że ten gatunek jest również spożywany w celach odurzających. To praktyka znana plemionom syberyjskim oraz Indianom Ameryki Południowej, którzy przez spożycie muchomora czerwonego wprowadzali się w stan mistycznego transu.
Głównym trującym składnikiem grzyba jest kwas ibotenowy, który w czasie dekarboksylacji przechodzi w mniej szkodliwy muscymol (to dlatego bardziej trujące są muchomory świeże niż suche). Za niebezpieczne właściwości grzyba odpowiada również muskaryna. To trujący alkaloid o działaniu parasympatykomimetycznym.
5. Objawy zatrucia
Zmiany świadomości i objawy zatrucia zaczynają się od 30 minut do 2 godzin po spożyciu grzyba. Symptomami zatrucia muchomorem czerwonym jest:
- zmęczenie,
- pomieszanie postrzegania przestrzennego,
- utrata poczucia czasu,
- suchość w ustach,
- rozszerzenie źrenic,
- pocenie się,
- wymioty, biegunka,
- duszność,
- zwolnienie (a czasami przyspieszenie) tętna,
- senność (po 2 godzinach zapada się w trwający około 8 godzin sen).
Wszelkie objawy spożycia trującego grzyba mijają po upływie doby. Szacuje się, że śmiertelna dawka surowego grzyba dla człowieka to 15 średniej wielkości okazów. Siła toksycznego działania grzybów tego gatunku zależy od tego, kiedy zostały zebrane. Wszystkie jednak są niebezpieczne dla zdrowia.
Zatrucie wskutek spożycia tego grzyba specjaliści określają mianem mikroatropinowego. Oznacza to, że jego objawy mogą przypominać symptomy wywołane przez atropinę. Leczenie zatrucia polega na wykonaniu płukania żołądka, administracji węgla aktywowanego oraz leczeniu objawowym.