Owoce jałowca w kuchni i medycynie naturalnej

Owoce jałowca to nie tylko popularna, aromatyczna przyprawa, ale i cenny surowiec zielarski, który sprawdza się w łagodzeniu i leczeniu wielu dolegliwości. Do czego służy jałowiec? Jak można go wykorzystać w kuchni i medycynie? Dlaczego warto?

1. Co to są owoce jałowca?

Owoce jałowca, tak zwane szyszkojagody, rodzi krzew jałowca. To długowieczna, wiecznie zielona roślina iglasta o krótkich szydłowatych liściach i czarnych owocach, który nie traci swoich liści nawet w okresie zimowym. Należy do gatunków z rodzinny cyprysowatych. Jałowiec pospolity (Juniperus communis) nie jest wymagający. Występuje w lasach, ale sadzony jest również w celach ozdobnych, w parkach i ogrodach. Rośnie niemal wszędzie, bez względu na warunki glebowe (te mogą być jałowe, mało urodzajne, do czego nawiązuje nazwa rośliny).

Owoce jałowca są okrągłe, początkowo mają barwę delikatnie zieloną, następnie robią się lekko niebieskie, aż przybierają kolor granatowy. Dojrzałe mają wyraźnie żywiczy smak i zapach (okres ich dojrzewania wynosi 2 lata). To dlatego traktuje się je jako przyprawę. Trzeba jednak pamiętać, że to także cenny surowiec leczniczy, co zawdzięcza bogactwu związków bioaktywnych.

Zobacz film: "Jak zdrowo jeść i tracić na wadze?"

2. Zastosowanie owoców jałowca w kuchni

Owoce jałowca to bardzo popularna przyprawa, która nadaje potrawom leśny zapach oraz słodki, gorzkawo-palący smaki. W kuchni można wykorzystywać zarówno całe, jak i zmiażdżone ziarna owocu. Przyprawą są także ususzone gałęzie jałowca.

Owoce jałowca można dodawać do:

• octu ziołowego do grzybów, ogórków, buraków ćwikłowych,
• marynat do ryb i mięs,
• pieczeni, pasztetów, mięs duszonych i pieczonych, głównie dziczyzny i dzikiego ptactwa, ciężkich i tłustych dań mięsnych,
• bigosu, potraw kapustnych oraz warzywnych, zwłaszcza na bazie fasoli i grochu,
• sałatek,
• napojów alkoholowych, takich jak gin i wódka myśliwska, ale i piwo.

W dymie jałowcowym wędzi się także wędliny, które zyskują charakterystyczny zapach i smak.

3. Zastosowanie owoców jałowca pospolitego w medycynie

Owoce jałowca to nie tylko aromatyczna przyprawa, ale i cenny surowiec zielarski, spożywanie którego przynosi korzyści zdrowotne. Można go stosować zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie w postaci naparów, odwarów i olejku, a także nalewki nazywanej jałowcówką.

Jakie są właściwości owoców jałowca? Szyszkojagody są zasobne w spore ilości garbników, olejku lotnego, cukrów, związków żywicznych, goryczy, kwasów organicznych oraz soli mineralnych. Dzięki temu owoc jałowca ma działanie antybakteryjne, odkażające, moczopędne oraz ułatwiające trawienie.

Jałowiec warto stosować wewnętrznie w przypadku:

• problemów z wątrobą, z uwagi na właściwości zwiększające wydzielanie żółci,
• problemów ze strony układu pokarmowego, ponieważ owoce jałowca usprawniają trawienie, łagodzą objawy niestrawności, zapobiegają nadmiernej fermentacji treści pokarmowej w jelitach i zapobiegają wzdęciom oraz zaparciom,
• zapalenia dróg moczowych z uwagi na właściwości moczopędne, antybakteryjne oraz antyseptyczne,
• przeziębienia, ponieważ zarówno napar z owoców jałowca pomaga odblokować zatkany nos, udrażnia drogi oddechowe.

Aby przygotować napar z jałowca wystarczy 20 g jego owoców zalać litrem wrzącej wody. Dziennie zaleca się wypijanie maksymalnie 2 jego filiżanek napoju.

Owoc jałowca może być także używany zewnętrze do:

• przemywania trudno gojących się ran. Sprawdza się przy stanach ropnych i zapalnych skóry, w leczeniu czyraków i zmian łuszczycowych,
• kuracji przeciwłupieżowej do skóry głowy,
• płukania jamy ustnej w przypadku bólu zębów,
• smarowania ciała, gdy dokucza reumatyzm, nerwobóle czy zapalenie korzonków,
• nacierania klatki piersiowej podczas przeziębienia, ponieważ łagodzi kaszel, udrażnia górne drogi oddechowe oraz rozgrzewa. Doskonale sprawdza się jałowiec na zatoki stosowany do inhalacji.

Gdzie kupić jałowiec? Owoce jałowca można kupić w sklepie spożywczym, a wyciągi czy olejki w sklepach zielarskich lub aptekach.

4. Przeciwwskazania i środki ostrożności

Czy jałowiec jest szkodliwy? Okazuje się, że owoce jałowca, choć są aromatyczne i zdrowe, mogą szkodzić, zwłaszcza gdy są spożywane w nadmiarze. Zalecana dzienna dawka to 3-4 owoce jałowca dziennie.

Przeciwwskazaniem do stosowania owoców jałowca jest:

• ciąża (ponieważ może spowodować krwotok wewnątrzmaciczny i poronienie),
• okres laktacji,
• wrażliwy żołądek,
• krwiomocz i białkomocz,
• wrzody żołądka i dwunastnicy, stan zapalny błony śluzowej żołądka, zapalenie pęcherzyka żółciowego,
• ostra niewydolność nerek,
• wrażliwa, podrażniona, uszkodzona skóra (przy stosowaniu zewnętrznym).