Piwonia lekarska – zastosowanie i właściwości
Piwonia lekarska jest byliną należącą do rodziny piwoniowatych. W Polsce jest powszechnie uprawiana jako roślina ozdobna. Dzięki związkom aktywnym i minerałom cechuje się wieloma właściwościami leczniczymi. W medycynie naturalnej wykorzystywane są kwiaty, nasiona i korzeń. Jakie mają właściwości? Jak ją stosować?
1. Co to jest piwonia lekarska?
Piwonia lekarska (Paeonia officinalis L.) to gatunek rośliny z rodziny piwoniowatych. Pochodzi z południowej i środkowej Europy. Dziko rośnie w widnych zagajnikach oraz na suchych, kamienistych łąkach. Jest także rośliną ozdobną uprawianą na działkach i w przydomowych ogródkach.
Jak wygląda piwonia lekarska? Roślina dorasta do 80 cm. Jej łodyga jest pojedyncza i rozgałęziona, liście dwukrotnie trójdzielne, błyszczące, od spodu jaśniejsze, a kwiaty pełne lub półpełne, duże, o barwach od białej przez wszystkie odcienie różu do czerwonej.
Są osadzone pojedynczo na wierzchołkach pędów. W koronie znajduje się od 5 do 10 owalnych płatków. Nitki pręcików są czerwone. Roślina kwitnie od maja do czerwca. Owocem są mięsiste mieszki. Cała roślina jest trująca.
Piwonia lekarska – uprawa
Jeśli chodzi o uprawę, należy wiedzieć, że piwonia lekarska nie lubi dłuższych okresów suszy, ale i zalewania. Preferuje stanowiska słoneczne i półcieniste oraz żyzne, przepuszczalne, średnio wilgotne gleby o pH od lekko kwaśnego do lekko zasadowego. Jest mrozoodporna. Doskonale nadaje się do nasadzeń pojedynczych i w grupach.
Warto pamiętać, że sadzonki piwonii najlepiej sadzić co około 50 cm. To roślina wieloletnia, długowieczna, które nie przepada za przesadzaniem. Żyje kilkadziesiąt lat. Najlepszą metodą rozmnażania piwonii lekarskiej jest podział kłącza (pod koniec sierpnia lub w pierwszej połowie września). Inne popularne piwonie to piwonia drzewiasta, piwonia krzewiasta, piwonia Witmanna i piwonia chińska.
Piwonia lekarska a chińska
Piwonia lekarska jest nieco niższa od piwonii chińskiej, osiąga około 60 cm wysokości. Ponadto jej kwiaty pachną bardzo słabo w odróżnieniu od piwonii chińskiej, która wydziela dość silny zapach. Kwitnie też wcześniej niż piwonia chińska, bo od drugiej dekady maja do początku czerwca.
2. Właściwości i zastosowanie piwonii lekarskiej
Piwonia lekarska to nie tylko roślina ozdobna, ale i lecznicza. Surowiec zielarski stanowi korzeń (Radix), nasienie (Semen), kwiat (Flos Paeoniae). Jakie są ich właściwości lecznicze i prozdrowotne? Jak działa odwar z korzeni czy nalewka, herbata i napar z kwiatów?
W kwiatach piwonii lekarskiej obecne są karotenoidy, flawonoidy (pochodne kemferolu i kwercetyny) oraz garbniki i glikozydy antocyjanowe (głównie peonina i cyjanina).
Nasiona piwonii zawierają alkaloidy (głównie peregrynina). Korzeń Paeonia officinalis - śluz, garbniki, alkaloidy, skrobia i sacharozę. W piwonii obecne są także minerały, takie jak magnez, miedź, potas, sód, chrom, molibden czy żelazo.
Piwonia lekarska wykazuje działanie moczopędne, antybakteryjne i przeciwgrzybicze. Wpływa na poprawę krążenia i przepływu krwi, wzmacniania naczynia krwionośne. Jest pomocna w leczeniu choroby wieńcowej.
Roślina łagodzi także niestrawność, poprawia perystaltykę jelit, zmniejsza napięcie mięśni gładkich a i zapobiega zaparciom. Ma korzystny wpływ na funkcjonowanie układu pokarmowego.
Jednak piwonia lekarska jest wykorzystywana w leczeniu nie tylko chorób przewodu pokarmowego, górnych dróg oddechowych czy wspomagająco przy chorobie wieńcowej serca, ale i kamicy nerkowej, padaczki czy pląsawicy.
Ma działanie przeciwdrgawkowe, uspokajające i odprężające. Łagodzi ból związany z migrenami czy reumatyzmem Wykorzystuje się ją do leczenia AZS (atopowe zapalenie skóry).
3. Piwonia lekarska – przeciwwskazania, skutki uboczne i środki ostrożności
Piwonia lekarska, pomimo swoich właściwości prozdrowotnych, może być niebezpieczna. To roślina trująca o leczniczych właściwościach. W nieodpowiednich dawkach może być groźna. Oznacza to, że stosowanie jej wymaga zachowania środków ostrożności i uwzględnienia przeciwwskazań.
Przede wszystkim przed rozpoczęciem kuracji należy skontaktować się z lekarzem, a i stosować się do jego zaleceń. Należy pamiętać, że przedawkowanie piwonii może prowadzić do poważnego zatrucia. W razie jakichkolwiek wątpliwości należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Istnieją także przeciwwskazania do jej stosowania. Piwonii lekarskiej nie powinny wykorzystywać ciężarne i karmiące piersią, także kobiety podczas menstruacji (roślina wzmaga intensywność krwawienia miesiączkowego).
