Polisacharydy - charakterystyka, właściwości, zastosowanie

Polisacharydy zaliczane są do grupy węglowodanów i biopolimerów. Spełniają wiele ról w procesach funkcjonownia wszystkich organizmów żywych - roślin i zwierząt. Choć kojarzone są głównie z żywnością, polisacharydy znajdują swoje zastosowanie w wielu dziedzinach. Zobacz, czym się charakteryzują i jak możesz je wykorzystać.

1. Co to są polisacharydy?

Polisacharydy zwane są inaczej wielocukrami lub cukrami złożonymi. Są to związki bardzo powszechnie występujące w przyrodzie. Złożone są z tzw. resztek monosacharydowych i wszystkich ich pochodnych.

Pomimo że zaliczane są do grupy cukrów, nie mają słodkiego smaku. Są także bezwonne i nierozpuszczalne w wodzie. Nie ulegają także krystalizacji.

Najbardziej znane polisacharydy to:

• skrobia
• glikogen
• celuloza
• heparyna
• chityna
• dekstran

Do grupy polisacharydów zaliczany jest także znany w świecie kosmetyki kwas hialuronowy.

2. Rodzaje i zastosowanie polisacharydów

Polisacharydy, choć należą do tej samej grupy związków, pełnią nieco inne funkcje, w zależności od ich budowy i właściwości.

Najpowszechniejszy wielocukier, czyli skrobia, to jeden z podstawowych składników węglowodanowych każdego człowieka, a także niektórych zwierząt. Rośliny traktują ją jako zapas energetyczy. Skrobia nazywana jest często krochmalem, ze względu na swoje klejące i usztywniające właściwości.

Skrobia obecna jest przede wszystkim w zbożach i ziemniakach. Nie jest rozpuszczalna w wodzie, a w kuchni spełnia funkcję zagęszczającą - stosowana często do zup i sosów. Sprawdza się także w kosmetyce - jako naturalny puder, tzw. suchy szampon czy dodatek do odżywek do włosów.

Podobne właściwości do skrobii wykazuje także glikogen. Jest przede wszystkim zapasem energetycznym, który organizm magazynuje, aby wykorzystywać w razie zwiększonego zapotrzebowania na energię (np. podczas uprawiania intensywnych sportów i wzmożonej pracy mięśni).

Celuloza jest jednym ze składników błonnika pokarmowego, a więc odpowiada za prawidłowe trawienie i chroni układ pokarmowy. Jest także wykorzystywana do produkcji suplementów diety i leków - pełni wówczas funkcje otoczki. Wytwarza się z niej także papier oraz niektóre tkaniny.

Heparyna jest jednym z najważniejszych wielocukrów w ludzkim organizmie. Zapobiega ona nadmiernemu i gwałtownemu krzepnięciu krwi, dzięki czemu znajduje swoje zastosowanie w medycynie. Może także obniżać poziom złego cholesterolu we krwi.

Chityna swoją budową przypomina celulozę i występuje głównie w niektórych grzybach i bakteriach.

Dekstrany to biopolimery wykorzystywane przede wszystkim w medycynie - jako płyn krwiozastępczy, a także środek wspomagający leczenie oparzeń skóry.

3. Zastosowanie polisacharydów w kosmetyce

Polisacharydy znalazły zastosowanie nie tylko w medycynie czy jako dodatek do żywności. Chętnie wykorzystywane są także w przemyśle kosmetycznym. Nie spełniają jedynie funkcji wiążącej, ale mogą być także użyte jako składnik aktywny.

Przykładem takiego wielocukru jest kwas hialuronowy. To wielocukier, któy naturalnie występuje w ludzkim organizmie. Wiąże on cząsteczki wody i zatrzymuje je głęboko pod naskórkiem, dbając o prawidłowy poziom nawilżenia. Dodatkowo spłyca zmarszczki i linie mimiczne.

Polisacharydy pochodzące np. z alg morskich wspierają syntezę kolagenu, dzięki czemu pozwalają zachować młodośc na dłużej.

Wielocukry wykorzystywane są także jako baza kosmetyków, przede wszystkim kremów do rąk i twarzy, balsamów, mydeł, a także kosmetyków kolorowych - podkładów, pudrów, cieni, tuszy do rzęs, etc.

Przykładowo - guma arabska to polisacharyd, który świetnie sprawdza się w produkcji tuszy do rzęs. Odpowiada za prawidłową konsystencję i pomaga barwnikowi osadzać się na włoskach.

4. Dlaczego polisacharydy są tak popularne?

Medycyna, przemysł farmaceutyczny i kosmetyczny pokochały wielocukry. Można powiedzieć, że tak naprawdę trudno się bez nich obejść.

Ich popularność jest związana przede wszystkim z dużą dostępnością i bezpieczeństwem polisacharydów. Dodatkowo są to surowce odnawialne, wobec tego producenci chętnie sięgają po polisacharydy.