Północ kontra Południe, czyli pojedynek diety śródziemnomorskiej i nordyckiej

Dojrzałe pomidory, aromatyczne zioła i oliwa z oliwek – z tym najczęściej kojarzy nam się dieta śródziemnomorska. Sposób odżywiania Włochów, Hiszpanów i Greków uchodzi za jeden z najzdrowszych na świecie. Dlaczego? To zasługa menu skomponowanego ze świeżych i zdrowych produktów.

Podstawą odżywiania dla mieszkańców Południa są produkty pochodzenia roślinnego – owoce, warzywa, zboża, rośliny strączkowe. Poza tym w diecie śródziemnomorskiej można jeść nabiał, ryby, owoce morza i drób. Są dozwolone też małe ilości czerwonego mięsa. Posiłkom towarzyszy czerwone wino, jednak najważniejszym produktem jest oliwa z oliwek extra virgin.

To właśnie obecność zdrowych tłuszczy omega-3 sprawia, że dieta śródziemnomorska pozytywnie wpływa na stan układu krążenia i całego organizmu. Dzięki korzystaniu ze świeżych produktów, czerpiemy duże ilości witamin, minerałów i antyoksydantów, czyli substancji niezbędnych do utrzymania dobrego stanu zdrowia.

Dieta śródziemnomorska nie jest typową dietą odchudzającą – to styl życia, dzięki któremu można schudnąć i zadbać o kondycję. Jakie produkty są zakazane? W tej diecie należy ograniczyć ilość tłuszczy trans oraz cukru, czyli zrezygnować z gotowych dań, słodyczy i niezdrowych przekąsek.

Większości z nas dieta nordycka kojarzy się z klopsikami z sosem żurawinowym. Chociaż mamy blisko do Skandynawii, niewiele wiemy o sposobie odżywiania jej mieszkańców. W ostatnim czasie zrobiło się jednak głośno o diecie nordyckiej. Skąd to zainteresowanie? Nie od dziś wiadomo, że Skandynawowie są zdrowi i szczupli, dlatego lekarze i naukowcy zaczęli szukać sekretu ich kondycji w diecie.

Dieta nordycka została opracowana przez specjalistów, ale do jej stworzenia posłużyły północne wzory jedzenia. Podstawą odżywiania są lokalne i sezonowe warzywa i owoce, ryby, owoce morza, dziczyzna, produkty pełnoziarniste. Mieszkańcy Norwegii, Finlandii, Szwecji i Islandii jedzą mało mięsa, ale za to lepszej jakości.

Badacze przyjrzeli się diecie nordyckiej i zauważyli, że taki sposób odżywiania obniża poziom cholesterolu i ciśnienia, a także zapobiega tworzeniu się stanów zapalnych w organizmie. Poza tym dieta oparta na świeżych, organicznych produktach ułatwia odchudzanie.

Jeśli przyjrzymy się obu dietom, to szybko zauważymy, że jest między nimi wiele podobieństw. Zarówno dieta śródziemnomorska, jak i nordycka kładą nacisk na produkty pochodzenia roślinnego. To właśnie zboża, warzywa, owoce, orzechy i rośliny strączkowe są podstawą odżywiania na południu i na północy.

A co z mięsem? W diecie śródziemnomorskiej można od czasu do czasu skusić się na czerwone mięso, ale bardziej są wskazane ryby oraz owoce morza. Podobnie w diecie nordyckiej – podstawą są ryby (zwłaszcza tłuste odmiany, takie jak łosoś, makrela, śledź) oraz wszystkie owoce morza.

Można też jeść czerwone mięso, ale warto zwrócić uwagę na jego pochodzenie i wybierać hodowane lokalnie zwierzęta. Ważnym elementem diety nordyckiej jest dziczyzna – mięso saren czy reniferów jest chudsze i zdrowsze, ponieważ dzikie zwierzęta jedzą tylko naturalne pożywienie, a nie pasze.

W obu dietach bardzo ważną rolę spełniają zdrowe tłuszcze. Oliwa z oliwek to południowy skarb, ale Skandynawowie mają własny – olej rzepakowy. Popularny również w Polsce olej z rzepaku zawiera sterole roślinne, polifenole, przeciwutleniacze (m.in. witaminę E) oraz kwasy omega-3, dlatego w niczym nie ustępuje oliwie z oliwek. Źródłem zdrowych tłuszczy w diecie nordyckiej są też tłuste ryby, a w śródziemnomorskiej – orzechy.

Kolejny wspólny punkt obu diet to bazowanie na warzywach i owocach. Pomidory, bakłażany, papryka, ogórki to typowe produkty z Południa, które mają dużo witamin i antyoksydantów. Północ ma swoje warzywa, które uprawia się w chłodniejszym klimacie, czyli warzywa korzeniowe (seler, marchew, ziemniak, pasternak, burak) oraz kapustowate (np. brukselka, brokuł), które również obfitują w cenne składniki.

Cytrusy, winogrona, figi i truskawki potrzebują dużo słońca, by oddać nam wszystko, co w nich najlepsze. Kochamy południowe owoce, ponieważ są soczyste, słodkie i aromatyczne. Nie można ich jednak uprawiać na północy kontynentu, dlatego w diecie nordyckiej uwzględniono owoce dostępne w Skandynawii. Jabłka, gruszki, śliwki to popularne na Północy owoce. Jednak najważniejsze są owoce jagodowe, takie jak borówka brusznica czy malina moroszka.

Zarówno na południu, jak i na północy dania przyprawia się ziołami. Bazylia, oregano, rozmaryn i tymianek są charakterystyczne dla kuchni basenu Morza Śródziemnego. Z kolei na północy używa się natki pietruszki, koperku i chrzanu.

Jak widać, dieta śródziemnomorska i nordycka są do siebie bardzo podobne, różnią się jedynie tym, że poleca się w nich inne konkretne produkty. W obu dietach najważniejsze jest to, by bazować na lokalnie dostępnym pożywieniu, charakterystycznym dla danego regionu. Poza tym liczy się sezonowość oraz prostota. W żadnej z nich nie trzeba liczyć kalorii – wystarczy bazować na świeżych, organicznych produktach.

Bliżej nam do Szwecji niż słonecznej Italii, ale czy to oznacza, że powinniśmy odżywiać się tak samo jak Skandynawowie? Warunki klimatyczne w naszym kraju są bardziej zbliżone do Skandynawii – są dostępne podobne warzywa i owoce, dlatego łatwiej nam korzystać ze wskazówek diety nordyckiej. Latem Polacy z powodzeniem mogą czerpać również z diety z Południa.

Upalne lata przynoszą cenne dary w postaci dojrzałych i smacznych warzyw, takich jak pomidory, ogórki, cukinie, dlatego warto wtedy jeść ich jak najwięcej. Zimą możemy korzystać z jesiennych zbiorów i przyrządzać potrawy z warzyw korzeniowych. Do dyspozycji mamy dużo produktów z pełnego ziarna – płatki, kasze, pieczywo. Powinniśmy też jeść więcej ryb, włączać do menu dziczyznę i częściej rezygnować z wieprzowiny na rzecz np. roślin strączkowych. Nie zapominajmy również o zdrowych olejach pochodzących z Polski, czyli oleju rzepakowym, lnianym, rydzowym czy z pestek dyni. Tak skomponowane menu na pewno korzystnie wpłynie na nasze zdrowie i sylwetkę.

Dieta nordycka oraz śródziemnomorska bazują na tej samej zasadzie – zdrowe odżywianie powinno opierać się na produktach pochodzenia roślinnego i ograniczeniu zwierzęcych. Mieszkający na północy i na południu naszego kontynentu mają też inne podejście do jedzenia niż my – celebrują posiłki, które są dla nich okazją do spotkań z rodziną i przyjaciółmi. Jaka jest więc recepta na zdrowią dietę? Latem wzorujmy się na Włochach i Hiszpanach, a jesienią i zimą próbujmy skandynawskich smaków. A co najważniejsze – doceńmy polskie produkty, które w niczym nie ustępują zagranicznym.