Rola żywienia u osób starszych
Prawidłowo zbilansowana dieta jest podstawowym czynnikiem warunkującym zachowanie dobrego stanu zdrowia, wyglądu i samopoczucia. Ogólne zasady zdrowego żywienia są uniwersalne, jednak należy pamiętać, że w zależności od wielu czynników, takich jak wiek, aktywność fizyczna czy też stany chorobowe, szczegółowe zalecenia dotyczące spożywania poszczególnych składników odżywczych, mikroelementów oraz witamin mogą ulegać zmianom.
1. Wpływ diety osób starszych na stany chorobowe
Szczególną uwagę należy zwrócić na zasady żywienia osób starszych po 60 roku życia, jako że muszą one uwzględniać ich specyficzne potrzeby, a także trudności związane z pełnym pokryciem zapotrzebowania na energię oraz składniki odżywcze.
Ludzie starsi bardzo często odżywiają się w sposób, który nie pokrywa w pełni zapotrzebowania ich organizmów.
Badania pokazują, że w Polsce największym problemem w odżywianiu się osób starszych jest zbyt duże spożycie energii z tłuszczów pochodzenia zwierzęcego oraz z cukrów prostych, czego konsekwencją jest mniejsza wartość odżywcza diety przy jednoczesnej zbyt dużej ilości kalorii.
W praktyce oznacza to, że nawet jeśli energetyczność diety zgodna jest z zaleceniami, zbyt mało jest w niej pełnowartościowych, niezbędnych do życia składników odżywczych, takich jak białko, węglowodany złożone, tłuszcze nienasycone, witaminy oraz składniki mineralne, a zbyt dużo szkodliwych dla zdrowia tłuszczów nasyconych i cukrów prostych.
Dodatkowym problemem jest zbyt małe spożycie owoców oraz warzyw, które są źródłem cennego błonnika pokarmowego oraz witamin, makro- i mikroelementów. Konsekwencją takiego odżywiania się bardzo często jest zły stan odżywienia organizmu, a także pojawianie się lub zaostrzenie się objawów chorób metabolicznych, takich jak cukrzyca, osteoporoza, nadciśnienie tętnicze czy miażdżyca.
Zaznaczyć należy, że są to choroby dietozależne i odpowiedni sposób żywienia może znacznie złagodzić ich objawy, a niejednokrotnie istotnie wspomóc terapię farmakologiczną.
2. Nieodpowiednia dieta osób starszych
Przy planowaniu i rekomendowaniu diety dla osób w wieku podeszłym trzeba wziąć pod uwagę fakt, że na sposób odżywiania się i stan odżywienia tej grupy wpływ ma wiele czynników. Na pierwszym miejscu należy zaznaczyć, że osoby starsze mają mniejsze łaknienie, wolniej odczuwają głód, na co wpływ mają zmiany fizjologiczne w układzie pokarmowym (takie jak wolniejsze opróżnianie żołądka).
Mniejszy apetyt jest także spowodowany postępującą z wiekiem zmniejszoną aktywnością kubków smakowych oraz węchu, co skutkuje znacznie mniejszą przyjemnością z jedzenia. Bardzo istotny jest także czynnik ekonomiczny – często zdarza się, że sytuacja finansowa seniorów nie pozwala na regularne kupowanie niektórych produktów żywnościowych.
Ważne jest również to, że niejednokrotnie zdarza się tak, iż stan zdrowia osób starszych nie pozwala na zrobienie większych zakupów czy przygotowanie zbilansowanego posiłku. Stan zdrowia oraz występujące dolegliwości mają znaczący wpływ także na możliwość zjedzenia posiłku – stan uzębienia, a także na apetyt – problemy gastryczne, takie jak kolki lub zgagi, które znacznie obniżają chęć do jedzenia. Często istotne są także czynniki społeczne, takie jak niechęć do jedzenia w pojedynkę, odczuwanie smutku i samotności.
3. Dieta osób starszych w chorobie
Osoby starsze są także narażone na pojawianie się urazów, występowanie stanów zapalnych oraz utrzymujących się długi czas stanów chorobowych. W takich okresach do właściwej podaży wszystkich składników odżywczych należy przywiązać szczególną wagę.
Bardzo istotna jest zarówno podaż energii, która daje siłę do walki z chorobą, jak i ilość pełnowartościowego białka w diecie, które jest podstawowym składnikiem budulcowym i jest niezbędne przy leczeniu, jako że daje możliwość odbudowywania zniszczonych lub uszkodzonych tkanek.
Nie można zapomnieć o odpowiedniej podaży błonnika pokarmowego – jest to niezwykle istotne, ponieważ chory z ograniczeniami w zakresie poruszania się lub unieruchomiony ma znacznie upośledzoną/zwolnioną perystaltykę jelit, co skutkować może zaparciami oraz szeregiem innych nieprzyjemnych objawów ze strony układu pokarmowego.
4. Dieta dla zdrowia i zachowania pełni sił
Prawidłowo skomponowana dieta i odpowiedni sposób odżywiania się to podstawy tego, co dla nas najważniejsze, czyli aby nasi bliscy w podeszłym wieku mogli jak najdłużej cieszyć się dobrym zdrowiem, samopoczuciem i aby mogli aktywnie spędzać czas.
Jeśli obserwujemy zmniejszony apetyt, trudności w spożywaniu pokarmu lub występują stany chorobowe – czyli trudności w zapewnieniu odpowiedniej podaży wszystkich składników odżywczych z dietą, warto zastanowić się nad zastąpieniem części posiłków gotowymi preparatami odżywczymi. Są one przygotowane tak, aby stanowić bardzo wartościowe uzupełnienie diety. Stanowią proste, szybkie oraz smaczne rozwiązanie, szczególnie podczas choroby lub okresu rekonwalescencji.
Przed rozpoczęciem uzupełniania diety gotowymi preparatami warto skonsultować się z dietetykiem lub lekarzem. Preparaty te są bezpieczne i dostępne bez recepty, jednak w zależności od stanu odżywienia organizmu należy dostarczać składników odżywczych w różnych proporcjach i tu może przydać się pomoc.
Warto dbać o jak najlepiej dobraną dietę u osób w wieku podeszłym, bo jak wiemy w zdrowym ciele zdrowy duch.