Serdecznik pospolity – właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania
Serdecznik pospolity, znany także jako lwi ogon, lwie serce, gęsia stopa lub lisi ogon, to roślina, która ma wiele właściwości prozdrowotnych i leczniczych. Sprawdza się w leczeniu zaburzeń ze strony układu nerwowego i układu krążenia, ale nie tylko. Jak i kiedy warto ją stosować?
1. Co to jest serdecznik pospolity?
Serdecznik pospolity (Leonurus cardiaca L.) to wieloletnia roślina należąca do rodziny jasnotowatych. Pochodzi z południowo-wschodniej Europy i Azji, jest rozpowszechniona na całym świecie. Można ja spotkać w miejscach nasłonecznionych i zasobnych w wapń, zwykle na rumowiskach, przydrożach, śmietniskach i zaniedbanych parkach oraz suchych pastwiskach, najczęściej na terenach nizinnych. Bywa uprawiana jako roślina lecznicza. Ludowe nazwy serdecznika pospolitego to: gęsia stopa, lisi ogon, lwie serce.
Jak wygląda serdecznik pospolity? Roślina może osiągać metr wysokości. Ma owłosione, puste łodygi wyrastające z kłączy oraz pokryte sztywnymi włoskami liście. Jej kwiaty są różowo-fioletowe. Wyrastają z kątów górnych liści. Charakterystyczne jest to, że wydziela silny, nieprzyjemny zapach.
2. Serdecznik pospolity – właściwości
Ziele serdecznika pospolitego zawiera wiele związków czynnych. To:
- fenylopropanoidy (werbaskozyd, lewandulifoliozyd, leonozyd A i B),
- flawonoidy (pochodne kemferolu, kwercytyny, apigeniny),
- związki triterpenowe (kwas oleanowy, kwas ursolowy),
- glikozydy bufadienolowe,
- związki diterpenowe,
- związki azotowe,
- alkaloidy i protoalkaloidy,
- sterole,
- glikozydy irydoidowe,
- kawolidy,
- kwasy organiczne i sole mineralne,
- garbniki (w niewielkiej ilości.
3. Serdecznik pospolity – zastosowanie i działanie
Serdecznik pospolity, z uwagi na właściwości i działanie, znajduje zastosowanie w medycynie tradycyjnej i konwencjonalnej. Surowcem leczniczym jest ziele serdecznika. Z ziela można przygotować napar lub nalewkę na spirytusie. Roślina jest wykorzystywana także do aromatyzowania piwa i potraw.
Preparaty z serdecznikiem mają walory uspokajające, obniżają także ciśnienie krwi, a i zwiększają przepływ krwi do serca. Łagodzą zaburzenia pracy mięśnia sercowego, obniżają puls, przez co regulują i poprawiają pracę narządu. To dlatego są składnikiem mieszanek sercowych i uspokajających. Często łączy się go z kozłkiem lekarskim i głogiem w mieszankach wzmacniających napięcie mięśnia sercowego i obniżających ciśnienie krwi.
Serdecznik pospolity jest wykorzystywany w leczeniu chorób układu nerwowego (np. nadmierna pobudliwość nerwowa, depresja, stres) i sercowo-naczyniowego, takich jak:
- choroba wieńcowa (w początkowym etapie),
- łagodna tachykardia,
- lekkie przypadki dusznicy bolesnej,
- choroba Basedowa,
- nadciśnienie (wykazuje działanie hipotensyjne, czyli obniża ciśnienie tętnicze krwi).
Trzeba wiedzieć, że przy schorzeniach sercowo-naczyniowych preparaty zawierające serdecznik (herbata, tabletki, krople) nie zastępują leków zalecanych przez lekarza. Ponieważ serdecznik pospolity ma działanie przeciwskurczowe na mięśnie przewodu pokarmowego, bywa wykorzystywany w przypadku bólu brzucha, niestrawności, biegunki, wzdęć.
Ze względu na to, że może stymulować przepływ krwi przez macicę, „lwi ogon” sprawdza się w przypadku zaburzeń miesiączkowania, zwłaszcza nieregularnych i bolesnych miesiączek (jest polecany do zwalczania zespołu napięcia przedmiesiączkowego - PMS). Łagodzi także dolegliwości związane z menopauzą.
Serdecznik pospolity jest również zalecany do łagodzenia wielu schorzeń układu oddechowego: nieżytu oskrzeli i astmy, uporczywego kaszlu, bólu w klatce piersiowej oraz zaburzeniach oddychania związanych z rozstrojem nerwowym.
To jednak nie wszystko. Ziele serdecznika pospolitego ma także działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne, ściągające. To dlatego zawierającymi go roztworami warto przemywać zranioną, oparzoną czy podrażnioną skórę.
4. Serdecznik – przeciwwskazania i skutki uboczne
Ziele serdecznika pospolitego nie może być stosowane przez wszystkich i w każdej sytuacji, nawet jeśli mógłby pomóc. Przeciwwskazanie stanowi ciąża i karmienie piersią, a także wiek (nie powinien być stosowany u dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia) oraz obfite miesiączki oraz stosowanie preparatów, które rozrzedzają krew.
Przyjmowane w zalecanych dawkach ziele serdecznika nie wykazuje skutków ubocznych. Spożycie go w jednorazowej dawce w ilości większej niż dozwolona (3 g sproszkowanego ekstraktu z ziela) może wywołać ból głowy, biegunkę, krwawienie z macicy lub podrażnienie żołądka.