Wartość energetyczna posiłków - czym jest i jak ją obliczyć?

Wartość energetyczna to informacja, którą możemy znaleźć na opakowaniach produktów spożywczych dostępnych w sklepach. Określana jest w kaloriach lub dżulach. Ich suma z całego dnia daje w efekcie kaloryczność codziennych posiłków i pozwala na świadome zbilansowanie diety. Ma to szczególne znaczenie w przypadku odchudzania, ale także pomaga prowadzić zdrowy tryb życia każdemu człowiekowi. Zobacz, czym jest wartość energetyczna i jak ją obliczyć.

1. Czym jest wartość energetyczna posiłków?

Wartość energetyczna posiłków to informacja o tym, ile energii człowiek może dostarczyć sobie w wyniku trawienia zjedzonych przez niego pokarmów. W ujęciu fizycznym, energią jest ciepło, które wydzielane jest na skutek "spalania" tego, co zjadamy - czyli wszystkich białek, węglowodanów i tłuszczy. Ilość ciepła, które zostaje uwolnione, zależy przede wszystkim od zawartości w jedzeniu takich składników, jak azot, wodór, węgiel i siarki oraz ich stosunku do zawartości atomów tlenu.

1.1. Jak się liczy wartość energetyczną?

Znając zawartość wszystkic tych składowych, można obliczyć wartość energetyczną całego posiłku. Będzie to jednak wynik dla produktu bazowego i może zmieniać się w trakcie obróbki termicznej (szczególnie w przypadku dużej zawartości błonnika, który może obniżać wartość energetyczną).

Należy brać także pod uwagę ogólną strawność produktów, ponieważ dopiero po zmetabolizowaniu pokarmu przez organizm wydziela się energia.

Wartość energetyczną podaje się najczęściej w kaloriach, choć istnieją także inne jednostki tej miary, np. dżule.

1.2. Jakie produkty mają największą wartość energetyczną?

Najwięcej kalorii dostarczamy sobie poprzez produkty wysoko przetworzone oraz takie, które zawierają duże ilości tłuszczu. Wbrew pozorom nie są to tylko przekąski czy fast foody. Wysoka zawartość tłuszczu jest charakterystyczna dla takich produktów, jak oliwa z oliwek, wiórki kokosowe, masło orzechowe, orzechy macadamia czy nawet nasiona sezamu. Oczywiście mnóstwo kalorii mają także wszelkiego rodzaju masła, smalce i margaryny, a także słodkie i słone przekąski - batoniki, ciastka, chipsy czy pizza.

Niska wartość energetyczna to dominująca cecha owoców i warzyw, a także chudego mięsa, twarogu czy białych ryb. Warto jednak wziąć pod uwagę także inne czynniki, mogące świadczyć o tym, czy warto jeść dany produkt, czy nie.

Kaloria kalorii nierówna i jeśli będziemy dostarczać sobie zdrowe tłuszcze, nawet w nieco większej ilości, nadal będzie to dla nas lepsze, niż kupowanie przetworzonych produktów.

2. Wartość energetyczna brutto i netto

Istnieją badania, które wskazały na podział wartości energetycznej na energię brutto i netto. Energią brutto nazywa się ilość ciepła, która została wydzielona poprzez całkowitego spalania. Jest to wartość wyższa, niż rzeczywista energia wykorzystywania do trawienia pokarmu. Nasz organizm nie jest w stanie spalać wszystkich składników odżywczych.

Część z nich wydalamy wraz z moczem, kałem lub potem.

3. Jak obliczyć wartość energetyczną?

Wartośc energetyczną liczy się, posługując się matematycznym wzorem liczenia "na krzyż":

1 g – y kcal n g – x kcal

a więc:

1 g x kcal = n g y kcal x kcal = n g * y kcal / 1 g

Jeśli więc wiemy, że jeden gram ma 10 kilokalorii, a potrzebujemy wyliczyć kaloryczność dla 300 gram, rachunek będzie wyglądał tak:

1g - 2 kcal 300g - x

czyli:

300x2/1 = 600 kcal

Do tego potrzebna jest informacja, ile kalorii zawiera jeden gram danego składnika. Na tej podstawie musimy wyliczyć wszystkie wykorzystane składniki. Ogólnie przyjęte wartości energetyczne dla konkretnych grup produktów to:

• 1 g białka = 4 kcal = 17 kJ
• 1 g tłuszczu = 9 kcal = 37 kJ
• 1 g węglowodanów = 4 kcal = 17 kJ
• 1 g alkoholu = 7 kcal = 29 kJ
• 1 g błonnika = 2 kcal = 8 kJ
• 1 g alkoholi wielowodorotlenowych, np. ksylitolu = 2,4 kcal = 10 kJ
• 1 g kwasów organicznych = 3 kcal = 13 kJ
• 1 g erytrytolu = 0 kcal = 0 kJ