Witamina E - rola w organizmie, niedobór, przedawkowanie, witamina E w diecie
Witamina E należy do grupy związków określanych mianem tokoferoli. Wykazuje silne działanie antyoksydacyjne, przeciwdziała starzeniu się organizmu oraz bezpłodności, dlatego nazywana jest witaminą młodości i płodności.
1. Rola witaminy E w organizmie
Witamina E, czyli α-tokoferol, w organizmie człowieka wykazuje wiele zróżnicowanych funkcji. Przede wszystkim witamina E posiada właściwości antyoksydacyjne, zapobiegając uszkodzeniom błony komórkowej komórek, wywołanym przez wolne rodniki. Ponadto witamina E hamuje utlenianie cholesterolu LDL, przez co przeciwdziała tworzeniu się blaszki miażdżycowej.
Witamina E zapobiega również tworzeniu się skrzepów w naczyniach krwionośnych, dlatego zaleca się jej zażywanie osobom mającym wysokie stężenie cholesterolu we krwi oraz w profilaktyce przeciw zawałowi mięśnia sercowego. Witamina E w preparatach farmakologicznych jest połączona z witaminą A, ponieważ zapobiega jej utlenianiu.
Witamina E wykazuje także działanie przeciwnowotworowe. Wysokie dawki witaminy E obniżają komórkowy stres oksydacyjny i modyfikują właściwości błony komórkowej, tym samym poprawiają działanie insuliny i normują poziom glukozy we krwi. Z kolei dieta bogata w witaminę E zapobiega wadom cewy nerwowej płodu oraz warunkuje prawidłowy przebieg ciąży. Brak witaminy E przyczynia się do zaburzeń płodności u mężczyzn. W procesie spermatogenezy powstają plemniki o niskiej jakości, mało ruchliwe lub bez witek.
2. Niedobór witamina E
Niedobór witaminy E u ludzi zdarza się niezwykle rzadko. Dolegliwościami związanymi z hipowitaminozą E są: spadek poziomu tej witaminy w osoczu krwi, przyspieszony rozpad krwinek czerwonych oraz dystrofia mięśniowa u osób dorosłych. Wśród niemowląt z niską masą urodzeniową w stanach niedoboru witaminy E pojawiają się ponadto: zwiększona wrażliwość na toksyczne działanie tlenu, podwyższona zlepialność płytek krwi, zaburzenia nerwowo-mięśniowe oraz zahamowanie wzrostu naczyń krwionośnych w oku prowadzące do ślepoty.
Objawy niedoboru witaminy E:
- zmęczenie,
- anemia,
- wypadanie włosów,
- uszkodzenie systemu nerwowego,
- problemy z zębami i kośćmi,
- podatność na infekcje,
- wysoki cholesterol.
Witamina E jest niezbędna do prawidłowego działania układu rozrodczego. Długotrwały niedobór witaminy E prowadzi do poronienia lub nawet bezpłodności. U mężczyzn przyczynia się do powiększenia prostaty i impotencji. Niedobór witaminy podczas ciąży prowadzi do zmniejszenia wagi dziecka.
3. Przedawkowanie
Wszystko co jest przyjmowane w nadmiernych dawkach jest szkodliwe dla organizmu. Tak samo działają wszystkie witaminy, w tym również witamina E. Witaminy trudno jest przedawkować, jeśli dostarczane są wyłącznie w pożywieniu. Jeśli bierzemy suplementy, trzeba zwracać uwagę na dawkę podaną na opakowaniu. Nadmiar witaminy E może prowadzić do krwawień i zmęczenia. Ze względu na fakt, że witamina E rozpuszcza się w tłuszczach, bardzo łatwo można ją przedawkować.
Do objawów przedawkowania witaminy E należą:
- bóle głowy,
- zmęczenie i senność,
- osłabienie mięśni,
- podwójne widzenie,
- zaburzenia jelitowe.
4. Witamina E w diecie
Witamina E jest wytwarzana tylko w roślinach. Najbardziej wartościowym naturalnym jej źródłem są oleje, zwłaszcza z olej z kiełków pszenicy. Dobrym źródłem witaminy E są również orzechy, pełne ziarna zbóż oraz zielone warzywa liściaste: sałata, szpinak i kapusta. Oleje tłoczone na zimno zawierają znacznie więcej witaminy E w porównaniu do rafinowanych, ponieważ proces rafinacji niszczy aż 75% witaminy.
Tabela. Zawartość witaminy E w 100 g produktu
| Produkt | Zawartość w µg | Produkt | Zawartość w µg |
|---|---|---|---|
| Oliwa z oliwek | 126 | Papryka | 2,90 |
| Olej słonecznikowy | 700 | Nektarynki | 1,80 |
| Olej kokosowy | 12 | Słonecznik, nasiona | 27,81 |
| Orzechy laskowe | 38 | Pietruszka, natka | 3,16 |
| Orzeszki ziemne | 9 | Otręby pszenne | 3,81 |
Witamina E rozpuszcza się w tłuszczach. Jest dość odporna na działanie wysokiej temperatury. Jednakże tokoferole są wrażliwe na działanie tlenu i promieni ultrafioletowych. Dlatego oleje oraz warzywa należy przechowywać w ciemnych pomieszczeniach. W przemyśle spożywczym tokoferole są używane jako przeciwutleniacze, zapobiegają jełczeniu tłuszczu. Są oznaczane symbolem:
- E 306 – mieszanina tokoferoli,
- E 307 – alfa-tokoferol,
- E 308 – gamma-tokoferol,
- E 309 – delta-tokoferol.
Witamina E jest dobrze tolerowana przez organizm człowieka i nie jest toksyczna.
Istniejące na świecie normy zapotrzebowania na witaminę E są bardzo zróżnicowane i wynoszą od 10 do 30 mg na dzień. Niektóre zalecenia podają także, że dzienne zapotrzebowanie na witaminę E wynosi nawet 100 mg na dobę.
Witamina E warunkuje prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Jej niedobór jest przyczyną licznych schorzeń układu krążenia oraz przyczynia się do rozwoju choroby nowotworowej.