Żywność funkcjonalna - charakterystyka, wymagania, skład

Jest to pojęcie trudne do zdefiniowana. Według Europejskiej Komisji Żywności Funkcjonalnej (FUFOSE), sformułowaniem „żywność funkcjonalna” określa się żywność, która korzystnie wpływa na jedną lub więcej funkcji organizmu. Wpływ ten polegać może na:

• poprawie stanu zdrowia,
• wzmocnienia układu odpornościowego,
• spowolnieniu procesu starzenia się organizmu,
• zmniejszeniu ryzyka wystąpienia chorób przewlekłych.

Żywnością funkcjonalną nie są tabletki ani kapsułki. Przypomina ona postacią żywność konwencjonalną i wykazuje korzystne oddziaływanie w ilościach, po których oczekuje się, że będą normalnie spożywane z dietą.

1. Podstawowe

• Powinna być naturalna – nie występuje w tabletkach, kapsułkach lub innych formach uzupełniających dietę.
• Muszą to być produkty przeznaczone do spożycia w codziennej diecie, tradycyjne.
• Muszą satysfakcjonująco działać na organizm.
• Muszą wpływać korzystnie na funkcje organizmu związane z poprawą zdrowia, samopoczucia i zmniejszeniem ryzyka chorób.

1. Fizjologiczne

• Żywność funkcjonalna powinna działać leczniczo w przebiegu niektórych chorób i zmniejszać zmiany degeneracyjne zachodzące w organizmie w przebiegu chorób przewlekłych.
• Może stanowić prawidłową dietę w specyficznych stanach chorobowych.
• Powinna zwiększać ilość składników odżywczych w fizjologicznych stanach zwiększonego zapotrzebowania.
• Powinna zwiększać wydolność psychofizyczną organizmu i poprawiać nastrój.

Żywność funkcjonalna musi spełniać te założenia dla ściśle określonej grupy populacji lub w ściśle określonym stanie fizjologicznym, np. dla sportowców, kobiet w ciąży.

W ostatnich latach udowodniono, że żywność funkcjonalna zmniejsza ryzyko powstania wielu chorób i pomaga w profilaktyce zdrowotnej. Do tych chorób należą:

• choroby układu krążenia,
• nowotwory,
• osteoporoza,
• nadciśnienie,
• choroby kobiece,
• cukrzyca,
• anemia,
• otyłość,
• zaburzenia trawienne,
• choroby wątroby i nerek,
• próchnica,
• choroba Alzheimera.

Cechą charakterystyczną żywności funkcjonalnej jest zawartość w jej składzie jednej lub kilku substancji prozdrowotnych oraz posiadanie optymalnych proporcji poszczególnych składników odżywczych. Mogą to być produkty spożywcze naturalne, jak i produkty o zmodyfikowanym składzie, np. tradycyjny wybór wzbogacony w specyficzny składnik prozdrowotny – jogurt wzbogacony o dobroczynne bakterie.

Żywność funkcjonalna to przede wszystkim produkty pochodzenia roślinnego, zawierające w swoim składzie:

• błonnik pokarmowy, którego obecność w diecie przeciwdziała występowaniu zaparć, otyłości, a także zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych;
• probiotyki, czyli bakterie probiotyczne; zapobiegają kolonizacji bakterii patogennych w jelitach, dzięki temu chronią przed zatruciami pokarmowymi. Ponadto ich obecność w diecie przeciwdziała zaparciom oraz wspomaga perystaltykę jelit;
• prebiotyki - stanowią substancje, które w jelitach pobudzają wzrost i rozwój bakteri probiotycznych;
• polifenole - bioaktywne związki pochodzenia roślinnego, które w organizmie wykazują zróżnicowane funkcje: posiadają właściwości antyoksydacyjne, zmiatają wolne rodniki, działają przeciwzapalnie, przewciwwirusowo, chronią przed rozwojem wielu chorób dietozależnych (miażdżyca, otyłość, osteoporoza, choroby nowotworowe);
• fosfolipidy - chronią przed rozwojem miażdzycy, budują błony komórkowe;
• białka - pełnią zróżnicowane funkcje w organizmie, są niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju organizmu;
• aminokwasy - w organizmie wchodzą w skład białek;
• wielonienasycone kwasy tłuszczowe - chronią przed rozwojem chorób układu krążenia, korzystnie wpływają na stan skóry, zwiększają odporność organizmu;
• składniki mineralne - są niezbędne do prawidłowego wzrostu oraz funkcjonowania organizmu;
• witaminy - regulują procesy zachodzące w organizmie;
• lecytynę - korzystnie wpływa na funkcjonowanie mózgu, poprawia pamięć oraz koncentrację; ponadto przeciwdziała rozwojowi miażdżycy.

Aby uchronić się przed niebezpiecznymi chorobami, zadbajmy o to, aby w naszej diecie znalazła się żywność funkcjonalna, która posiada właściwości profilaktyczne, a nawet lecznicze.