Aspartam - charakterystyka, właściwości, bezpieczeństwo

Większość z nas spożywa go niemal codziennie. Na etykietach wielu produktów jest oznaczany jako E951, wielu z nas jednak nie zdaje sobie sprawy z tego, co dokładnie oznacza ten symbol. Dowiedz się, czym jest aspartam oraz jakie jest zastosowanie aspartamu i jaki ma wpływ na zdrowie.

1. Charakterystyka Aspartamu

Aspartam jest organicznym związkiem chemicznym, który ma zastosowanie jako słodzik. Jest prawie 200 razy słodszy od cukru, a przy tym zawiera niewielką ilość kalorii, w związku z czym wykorzystuje się go na szeroką skalę w przemyśle spożywczym i farmakologicznym. Substancja ta została odkryta w XX wieku przez amerykańskiego naukowca J. M. Schlattera w czasie prowadzonych przez niego badań dotyczących leku na wrzody żołądka. Od tamtej pory producenci żywności oraz leków zaczęli coraz częściej stosować aspartam jako alternatywę dla cukru. Masowa produkcja i ogólnoświatowa sprzedaż rozpoczęła się w 1981 roku.

Zobacz film: "Sól w diecie - ile można spożywać?"

Produkty z dodatkiem aspartamu często są stosowane przez osoby chorujące na cukrzycę, które z racji swoich dolegliwości muszą zrezygnować ze spożycia cukru i szukają dla niego zamiennika. Po aspartam sięgają również osoby mające problem z nadwagą. Często ze względu na duże ilości spożywanych przez nich słodyczy jest im trudno zrezygnować ze swoich przyzwyczajeń. Z kolei dzięki zamianie tradycyjnego cukru na słodzik mogą zgubić zbędne kilogramy, zachowując jednocześnie smak spożywanych przez siebie posiłków.

2. Jakie produkty są źródłem Aspartamu?

Aspartam znajdziemy w wielu różnych produktach, po które zdarza nam się sięgać bardzo często. Są to m.in. napoje gazowane i izotoniczne, wody smakowe, gumy do żucia, niskokaloryczne desery, galaretki, ciastka, niektóre jogurty. Co ciekawe, zawartość aspartamu można również znajdować w produktach „light” oraz tych, których nie postrzegamy zazwyczaj w pierwszej chwili jako słodkie, np. ketchupy, wybrane sosy lub marynaty.

Aspartam możemy również znaleźć w rozpuszczalnym kakao, mrożonej herbacie i niektórych smakowych piwach oraz odświeżaczach oddechu. Coraz częściej jest dodawany także do środków farmaceutycznych, np. tabletek musujących oraz tabletek do ssania.

3. Przeciwwskazania do stosowania

Lekarze ostrzegają, że skutki aspartamu spożywanego w nadmiarze mogą odbić się niekorzystnie na naszym zdrowiu, powodując m.in. częste bóle i zawroty głowy, nudności, problemy z pamięcią oraz bezsenność. Poza tym z powodu aspartamu mogą wystąpić problemy ze wzrokiem i oddychaniem, szumy w uszach oraz bóle stawów.

Osoby regularnie spożywające produtky z zawartością aspartamu mogą skarżyć się także na obniżenie nastroju, łatwe popadanie w stany depresyjne, a w skrajnych przypadkach nawet na utratę pamięci. Niektóre z tych objawów można zaobserwować już po wypiciu jednego litra napoju z aspartamem.

4. Opinie przeciwników i zwolenników

Właściwości i działanie aspartamu są przedmiotem licznych badań i dyskusji. Słodzik ten ma tyle samo przeciwników, co i zwolenników. Ci pierwsi negują pozytywne skutki aspartamu, zwracając uwagę na szkodliwość aspartamu, która może zagrażać w niektórych przypadkach zdrowiu spożywających go osób. Uważają oni, że duże spożycie produktów pełnych szkodliwego aspartamu może nawet zagrozić życiu człowieka. Według nich szkodliwy aspartam ma wpływ na pojawienie się różnych chorób neurologicznych, jak np. zespół chronicznego zmęczenia oraz padaczka.

Ze szkodliwością aspartamu są związane procesy chorobowe zachodzące w organizmie i spowodować powstanie coraz to nowszych dolegliwości. W związku z tym specjaliści nie zalecają spożywania dużej ilości produktów z aspartamem. Ze względu na szkodliwość aspartamu jest on odradzany przede wszystkim kobietom w ciąży.

Pozostała grupa z kolei podkreśla duże znaczenie aspartamu w utrzymaniu szczupłej sylwetki. To według nich także „złoty środek” dla diabetyków umożliwiający skuteczniejszą walkę z cukrzycą. Dodatkowo według badań żywność z aspartamem nie wpływa na ryzyko pojawienia się próchnicy.

Poza tym specjaliści podkreślają, że od czasu wynalezienia aspartamu został poddany wielu badaniom klinicznym i toksykologicznym. Wynikało z nich, że skutki aspartamu nie stanowią zagrożenia dla zdrowia i życia, w związku z tym może być spożywany przez osoby w każdym wieku oraz o różnym stanie zdrowia.

Niezależnie od tego, jakie właściwości ma aspartam, przy spożywaniu produktów z zawartością aspartamu warto zachować umiar i zdrowy rozsądek. Będąc na zakupach, nie powinniśmy zapominać o dokładnym czytaniu etykiet produktów, aby sprawdzić ich skład.

Spożywanie dużej ilości cukru lub jego zamienników nie wyjdzie nam z korzyścią dla zdrowia. Dlatego warto w swojej diecie ograniczyć spożywanie słodkich produktów do minimum lub, o ile to możliwe, całkowicie wyeliminować je ze swojej diety. Dzięki takiemu podejściu będziemy mogli na dłużej cieszyć się dobrym zdrowiem, a przy tym nienaganną sylwetką.

5. Czy aspartam jest bezpieczny?

Naukowcy wzięli aspartam na celownik już w 1974 r. Ostrzegali, że ten najpopularniejszy na świecie sztuczny słodzik może powodować uszkodzenia mózgu, raka wątroby i płuc, a także zaburzenia neuroendokrynologiczne. Na aspartam, zwany też Nutrasweet, trafić nietrudno. Znajduje się w tysiącach produktów na całym świecie, w tym w gumach do żucia oraz w dietetycznych napojach bezalkoholowych, oznakowanych jako "diet".

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) przeprowadził więc w 2013 r. zamknięty przegląd dostępnych badań dotyczących aspartamu i stwierdził, że jest on bezpieczny. Nowe badanie, opublikowane właśnie w czasopiśmie Archives of Public Health, przeprowadzone przez naukowców z University of Sussex rzuca zupełnie nowe światło na uspokajające orzeczenie EFSA sprzed 6 lat.

Okazuje się bowiem, że wśród analizowanych przez urząd 154 badań na temat potencjalnej szkodliwości aspartamu były, niczym w ‘’Folwarku zwierzęcym’’ Orwella, badania ‘’równe’’ i ‘’równiejsze’’. Inaczej potraktowano te, które szkodliwość aspartamu potwierdzały, inaczej zaś te, które dowodziły, że jest bezpieczny.

73 badania, w których stwierdzono, że aspartam może być szkodliwy, zostały przez EFSA określone jako "niewiarygodne". Spośród 81 badań, w których stwierdzono, że aspartam jest bezpieczny, jedynie 19 uznano za niewiarygodne.

Zespół Sussex, któremu przewodniczą profesor Erik Millstone oraz doktor Elisabeth Dawson, wzywa w świetle tych ustaleń Unię Europejską do zawieszenia wszelkiej sprzedaży produktów zawierających aspartam (oznaczany kodem E951), dopóki EFSA nie przeprowadzi nowego przeglądu - tym razem na otwartej przestrzeni, a nie za zamkniętymi drzwiami.

Zakaz sprzedaży aspartamu, czego można się domyślić, na pewno miałby poważne konsekwencje ekonomiczne. E951 dotyczy bowiem tysięcy produktów i trudno byłoby znaleźć choćby jedną dużą korporację spożywczą , która jej nie używa.

5.1. Unikać czy nie?

"Journal of the American Geriatrics Society" opublikowało badanie, z którego wynika, że sięganie po dietetyczne napoje gazowane ma związek z otyłością brzuszną u osób w wieku 65 lat i starszych. Niskokaloryczne substancje słodzące, jak aspartam właśnie, mogą powodować szereg zaburzeń metabolicznych.

Choć na dzień dzisiejszy nie można jednoznacznie orzec, czy aspartam jest szkodliwy, czy też nie, warto zachować ostrożność. Dobrym podsumowaniem tego sporu na chwilę obecną może być komentarz Tima Langa, profesora University of London, który nie był zaangażowany w sporne badania.

Jego zdaniem globalny problem polega na tym, że choć światowa rada zdrowotna ma na celu ograniczenie spożycia cukru, to znaczna część przemysłu spożywczego słodycz produktów zapewnia dzięki sztucznym środkom słodzącym. Zdrowa strategia zaś powinna mieć na celu ograniczanie smaku słodkiego w ogóle i zachęcanie do sięgania po mniej słodkie potrawy i napoje.

Niezależnie od tego, które badania są prawdziwe, lepiej jednak ograniczać spożywanie produktów, które zawierają aspartam. Liczne analizy pokazują, że słodzik ten może być odpowiedzialny za rozwój nowotworów, w tym raka mózgu. Ponadto może przyczynić się do chorób otępiennych, jak choroba Alzheimera czy Parkinsona, a także stwardnienia rozsianego i cukrzycy.