Ćwikła – przepis, wartości odżywcze i kalorie
Ćwikła to popularny dodatek do dań, przygotowany z ugotowanych bądź upieczonych, startych buraków ćwikłowych. Najczęściej miesza się je z chrzanem, które przyprawia się cukrem, solą, sokiem z cytryny. Z czym jeść ćwikłę? Czy warto?
1. Co to jest ćwikła?
Ćwikła to sałatka warzywna z ugotowanych i startych buraków ćwikłowych, najczęściej z dodatkiem chrzanu, którą przyprawia się na ostro. Podaje się ją jako dodatek do mięs, ziemniaków czy kasz, ale i jajek, kanapek z wędliną. Na stołach pojawia się zarówno na co dzień, jak i od święta. To także również składnik innych dań.
2. Wartości odżywcze i kalorie
Ćwikła z chrzanem to nie tylko smaczny dodatek do dań, ale i cenne źródło witamin, minerałów i składników odżywczych, które wspierają organizm. Swoje właściwości odżywcze i prozdrowotne ćwikła zawdzięcza burakom.
To jedno z najbogatszych warzywnych źródeł kwasu foliowego, witaminy C oraz minerałów: potasu, żelaza, cynku i unikalnych mikroelementów: kobaltu, rubidu czy cezu. Warzywa zawierają również błonnik (około 1 g na 100 g) oraz barwnik roślinny betaninę, która ma działanie antybakteryjne oraz przeciwzapalne.
Buraki mają silne działanie zasadotwórcze. Są polecane jako dodatek do potraw mięsnych czy ciężkostrawnych, pomagają bowiem przy zgadze czy nadkwaśności żołądka. Ale to nie wszystko.
Chociaż buraki nie są bogatym źródłem żelaza, to doskonały środek krwiotwórczy. Dzięki temu zapobiegają anemii i wspierają leczenie białaczki. Buraki pomagają także unormować poziom cholesterolu, przeciwdziałają też zwapnieniom naczyń krwionośnych.
Jedząc gotowane buraki trzeba pamiętać, że mają wysoki indeks glikemiczny (IG) wynoszący 65, ale za to niski ładunek glikemiczny, który wynosi 6,2. Są także zasobne we fruktany, czyli krótkołańcuchowe węglowodany sklasyfikowanych jako FODMAP.
To akronim od angielskich słów „Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols” czyli „Fermentujące Oligo- Di- i Monosacharydy oraz Poliole”. To grupa krótkołańcuchowych węglowodanów słabo wchłanianych, szybko fermentujących, o wysokim ciśnieniu osmotycznym.
Ponadto buraki zawierają także duże ilości szczawianów, które mogą przyczyniać się do tworzenia kamieni nerkowych i zakłócać wchłanianie mikroelementów. Z tego względu powinny na nie uważać osoby podatne na wystąpienie kamieni nerkowych.
Chrzan, drugi składnik ćwikły, zawiera sporo witaminy C, a zawarte w nim olejki eteryczne działają jak antybiotyk. Ponadto chrzan przyspiesza przemianę materii, wzmacnia układ odpornościowy, leczy infekcje dróg moczowych. Jest naturalnym lekiem na przeziębienie oraz choroby zatok.
Dodatkowo chrzan działa jak środek przeciwgrzybiczny oraz przeciwutleniacz, zapobiega bowiem tworzeniu się wolnych rodników odpowiedzialnych za starzenie się organizmu. Stosowany miejscowo przyspiesza także gojenie się ran.
Może również skutecznie regulować ciśnienie krwi. Na chrzan powinny uważać w szczególności osoby borykające się z chorobami tarczycy. Porcja 100 g ćwikły dostarcza około 45 kcal, a także 8 g węglowodanów, 1 g błonnika i 2 g białka.
Buraki są niskokaloryczne, mają zaledwie 33 kcal w 100 g. Wartości odżywcze buraków ugotowanych (w 100 g): białko 1.68 g, tłuszcz 0.18 g, węglowodany 9.96 g (w tym cukry proste 6.76/7.96), błonnik 1 g.
3. Przepis na domową ćwikłę
Aby przygotować domową ćwikłę, potrzebne są takie składniki jak:
- 4 duże buraki,
- łyżka chrzanu,
- sok z cytryny lub ocet jabłkowy,
- szczypta soli, pieprz, szczypta cukru.
Jak zrobić ćwikłę?
Aby zrobić buraczki z chrzanem, które są nie tylko smaczne, ale i wartościowe pod względem odżywczym, należy kupić dobrej jakości warzywa. Buraki – umyte, ale nieobrane - należy gotować (około godziny) lub piec do miękkości (zawinięte w folię aluminiową, przez około 45 minut, w piekarniku rozgrzanym do 180 stopni).
Po ostudzeniu i obraniu buraków należy je zetrzeć na tarce o drobnych oczkach, a następnie połączyć ze startym świeżym korzeniem chrzanu lub chrzanem ze słoika. Ćwikłę trzeba przyprawić octem jabłkowym lub sokiem z cytryny, solą, pieprzem i cukrem.
Można także dodać kminek, goździki, natkę pietruszki. Niekiedy stosuje się tez winne jabłka, ocet spirytusowy lub ocet balsamiczny czy czerwone wino wytrawne. Buraczki z chrzanem trzeba przełożyć do słoika i wstawić do lodówki.
Można ją przechowywać do miesiąca. Warto je także pasteryzować. Wystarczy umieścić je w wyparzonych słoiczkach i wstawić do piekarnika nagrzanego do 120 stopni. Pasteryzowanie w piekarniku powinno trwać 50 minut. Słoiki po wyjęciu z piekarnika trzeba ustawić do góry dnem.