Maślak – charakterystyka, budowa, zastosowanie w kuchni, przepisy
Maślak jest uznawany za jeden z najsmaczniejszych grzybów. Można go marynować, smażyć, gotować oraz dusić. Świetnie sprawdza się jako składnik sosów. Maślak jest grzybem jadalnym i, na szczęście, nie można go pomylić z grzybem trującym. Jakie cechy charakterystyczne ma maślak? Co można z niego przyrządzić?
1. Maślak – charakterystyka
Maślak należy do grupy grzybów z rodziny maślakowatych. Możemy wyróżnić kilka rodzajów maślaków:
- Maślak zwyczajny
- Maślak sitarz
- Maślak żółty
- Maślak pstry
- Maślak rdzawobrązowy,
- Maślak ziarnisty
Maślak jest grzybem jadalnym o cenionych walorach smakowych. Ma także ładny aromat. Składa się głównie z wody i ma niewielkie właściwości odżywcze jak większość grzybów.
Maślak zwyczajny jest grzybem, który bardzo często rośnie pod sosnami, dlatego też jest nazywany sośniak.
2. Maślak – budowa
Maślak ma szeroki kapelusz nawet do 15 cm. Najbardziej popularnym rodzajem jest maślak zwyczajny. Kapelusz ma kolor brązowy i jest okryty cienką skórką, która łatwo od niego odchodzi. Jest to cecha charakterystyczna tego grzyba.
Skórka maślaka bywa gorzkawa, więc lepiej jest ją usunąć zanim przygotujemy go do spożycia. Na skórce jest obecny także śluz i jest ona przez to bardzo ciężkostrawna.
Pod kapeluszem znajdują się bladożółte bądź żółte rurki. Miąższ również ma bladożółty kolor. Hymenofor u młodych owocników zakryty jest białą osłonką, którą później łatwo daje się oddzielić od miąższu kapelusza.
3. Wartości odżywcze maślaka
Maślaki, podobnie jak inne grzyby jadalne, są niskokaloryczne, co czyni je doskonałym składnikiem diety osób dbających o wagę. Zawierają głównie wodę, ale dostarczają również cenne składniki odżywcze. Są źródłem białka roślinnego, które wspomaga regenerację mięśni i zapewnia uczucie sytości. Maślaki dostarczają również błonnika, który wspomaga trawienie i reguluje pracę jelit.
Grzyby te zawierają także witaminy z grupy B, szczególnie niacynę (B3) i ryboflawinę (B2), które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i metabolizmu energetycznego. Ponadto maślaki dostarczają minerałów, takich jak potas, niezbędny dla zdrowia serca i mięśni, oraz miedź, która wspomaga procesy antyoksydacyjne w organizmie.
4. Maślak – zastosowanie w kuchni
Maślaka można dusić, smażyć i marynować. Najlepiej wybierać jest młode i zdrowe okazy. Trzony odgrywamy, a kapelusze dokładnie oczyszczamy i zdejmujemy skórkę.
Marynowane maślaki możemy wykorzystać jako dodatek do mięsa, sałatek oraz do dekoracji przystawek. Maślak jest grzybem o dużej zawartości wody, dlatego też nie nadaje się do suszenia.
5. Maślak – przepisy
5.1. Maślak – sos
Maślak jest bardzo dobrym grzybem na sos. Ma bardzo fajną konsystencję smak i aromat. Do przygotowania sosu z maślaków potrzebne będą:
- 2 łyżki masła,
- 1,5 łyżki mąki,
- 1 szklanka bulionu warzywnego,
- łyżka sosu z cytryny,
- sól,
- szczypta startej gałki muszkatułowej,
- odrobina przyprawy myśliwskiej,
- 200 g maślaków,
- 1 mała cebula,
- pieprz
- śmietanka 30%
Maślaki oczyszczamy, myjemy i podsmażamy na patelni. Osobno smażymy cebulkę i dodajemy ją do grzybów. Nastpnie dodajemy przyprawy. Po ok. 20 minutach dodajemy sok z cytryny, mąkę i śmietankę.
Całość zalewamy bulionem i mieszamy. Dusimy jeszcze przez ok 10 minut.
5.2. Maślak – marynowane
Maślaki marynowane to bardzo fajny dodatek nie tylko do mięsa. Do ich przygotowania potrzebujemy:
- 1 kg kapeluszy maślaków,
- 15 dag cebuli,
- 1/2 szklanki octu,
- 2-3 listki laurowe,
- pół łyżeczki zmiażdżonych ziaren pieprzu i ziela angielskiego,
- 3 ząbki czosnku
Umyte i obrane kapelusze gotujemy w wodzie prze z ok. 10 minut. W tym czasie przygotowujemy marynatę. Ocet i pozostałe składniki gotujemy. Kapelusze przekładamy do wyparzonych słoiczków, zalewamy zalewą i pasteryzujemy przez ok. 20 minut.
6. Jak prawidłowo przechowywać maślaki?
Maślaki, podobnie jak inne świeże grzyby, są produktem, który szybko się psuje, dlatego ważne jest ich odpowiednie przechowywanie.
Po zebraniu lub zakupie grzyby należy oczyścić jak najszybciej z resztek ziemi, igliwia i zanieczyszczeń. W lodówce maślaki można przechowywać w otwartym pojemniku lub owinięte w papierowy ręcznik, który wchłonie nadmiar wilgoci, co pomoże wydłużyć ich świeżość. Warto unikać zamykania ich w szczelnych plastikowych woreczkach, ponieważ brak cyrkulacji powietrza może prowadzić do szybszego gnicia.
Jeżeli chcemy przechowywać maślaki dłużej, można je zamrozić. Przed mrożeniem warto je obgotować, aby zachowały swoją teksturę i smak po rozmrożeniu.
7. Kto nie powinien jeść maślaków?
Mimo wielu zalet zdrowotnych, maślaki, jak wszystkie grzyby, mogą być trudne do strawienia dla niektórych osób. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby z wrażliwym układem pokarmowym, w tym cierpiące na choroby wątroby, trzustki, czy przewodu pokarmowego.
Grzyby są również ciężkostrawne dla małych dzieci, dlatego nie zaleca się podawania ich dzieciom do 3. roku życia. Co więcej, grzyby mogą kumulować substancje toksyczne z gleby, dlatego ważne jest zbieranie ich w czystych ekologicznie miejscach, z dala od dróg czy zakładów przemysłowych.
Osoby uczulone na grzyby powinny unikać spożywania maślaków, a wszelkie niepokojące objawy po ich spożyciu, takie jak bóle brzucha, wymioty czy wysypka, powinny być skonsultowane z lekarzem.
