Fosfor nieorganiczny - charakterystyka, dieta, badanie i normy, niedobór

Niedobór fosforu nieorganicznego, czyli hipofosfatemia, prowadzi do zaburzeń takich narządów jak serce i nerki. Fosfor nieorganiczny jest pierwiastkiem budującym kości, dlatego też zaburzenia gospodarki fosforu prowadzą do zmniejszenia gęstości kości, a tym samym do osteoporozy. Niedobór fosforu w organizmie jest najczęściej spowodowany nieodpowiednio zbilansowaną dietą oraz niewydolnością nerek, a także przyjmowaniem leków.

1. Co to jest fosfor nieorganiczny?

Fosfor nieorganiczny to pierwiastek, który przede wszystkim buduje kości i zęby, a także kwasy nukleinowe DNA, RNA.

Fosfor w dużych ilościach zaraz po tkance kostnej występuje w tkance mózgowej. Wchodzi w skład związków wysokoenergetycznych: ATP, GTP. Wiele związków i enzymów, aby wykazywać działanie biologiczne, musi zostać ufosforyzowanych, dlatego podczas niedoboru tego składnika wszystkie komórki i narządy nie pracują prawidłowo.

Zobacz film: "Żywność light pod lupą dietetyka"

2. Fosfor w diecie

Fosfor nieorganiczny jest pierwiastkiem występującym w prawie wszystkich produktach spożywczych. Spore ilości fosforu nieorganicznego zawierają: mięso, ziarna zbóż, parówki, woda do picia.

Jednakże zbyt duża ilość fosforu w diecie prowadzi do ucieczki wapnia z organizmu i kości, powodując osteopenię oraz osteoporozę.

Największe ilości fosforu występują w żywności wysoko przetworzonej, serach żółtych, mięsie oraz w napojach gazowanych typu cola, sprite, mirinda. Kwas fosforowy w nich obecny pełni funkcje stabilizatora. Jego nadmierna podaż wypłukuje wapń z kości.

Najlepsze pod względem zawartości wapnia i fosforu nieorganicznego (stosunek Ca:P) są: mleko i jego przetwory, sezam oraz owoce spożywane jako sałatki owocowe.

Zatem zarówno nadmiar, jak i niedobór fosforu nieorganicznego w diecie jest przyczyną wielu schorzeń, dlatego należy tak komponować jadłospis, by zawierał w odpowiednich ilościach wapń i fosfor.

3. Badanie fosforu nieorganicznego

Badanie fosforu nieorganicznego można wykonać na podstawie badania krwi pacjenta lub jego moczu.

Przed pobraniem krwi pacjent powinien być na czczo, krew pobierana jest z żyły łokciowej i wysyłana do analiz. Jeżeli wykonywane jest badanie moczu, pacjent powinien oddać próbkę moczu na czczo, rano do specjalnego pojemnika.

Niedobór fosforu nieorganicznego początkowo nie daje żadnych objawów, najczęściej pacjent wybiera się do lekarza, gdy obserwuje u siebie skurcz mięśni czy słabość kości.

Normę fosforu nieorganicznego można podzielić ze względu na wiek pacjenta i przedstawia się następująco:

• noworodki w wieku 1–5 dni: 4,8–8,2 mg/dl;
• dzieci w wieku 1–3 lat: 3,8–6,5 mg/dl;
• dzieci w wieku 4–11 lat: 3,7–5,6 mg/dl;
• dzieci w wieku 12–15 lat: 2,9–5,4 mg/dl;
• dzieci w wieku 16–9 lat: 2,7–4,7 mg/dl;
• dorośli: 3,0–4,5 mg/dl.

4. Niedobór fosforu

Niedobór fosforu w diecie jest zjawiskiem rzadkim i najczęstsze jego przyczyny to:

• dieta ubogobiałkowa;
• niedobór witaminy D;
• długotrwałe głodzenie się;
• diety odchudzające;
• wymioty i biegunka;
• rozległe oparzenia;
• nadczynność przytarczyc;
• przeszczepy nerek;
• leki steroidowe przeciwzapalne.

U osób z fosfatemią mogą pojawiać się zaburzenia:

• ze strony układu nerwowego – drgawki, przykurcze mięśni, encefalopatia;
• ze strony układu krążenia – zaburzenia pracy serca;
• ze strony układu oddechowego – upośledzenie siły mięśni oddechowych;
• niedokrwienie narządów – wskutek zaburzenia wymiany tlenu i dwutlenku węgla pomiędzy komórkami;
• niedokrwistość hemolityczna;
• spadek odporności oraz skłonność do zakażeń bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych;
• kości – osteopenia, osteoporoza;
• bóle mięśniowe;
• niewydolność nerek;
• wymioty;
• brak apetytu.