Nutrigenetyka – efekty diety opartej na genach. Kiedy zrobić test?
Nutrigenetyka to nauka zajmująca się badaniem związku między genami a żywieniem człowieka. Powstała z myślą o optymalnym dopasowaniu sposobu odżywiania w oparciu o indywidualny kod genetyczny. Dieta zgodna z profilem metabolicznym jest szansą na opóźnianie procesów starzenia, ale i zapobieganie cywilizacyjnym chorobom dietozależnym. Kiedy warto wykonać badania nutrigenetyczne?
1. Co to jest nutrigenetyka?
Nutrigenetyka to dziedzina nauki skupiająca się na relacji między składnikami i związkami żywności a genami. W kręgu jej zainteresowania znajduje się także związek diety i polimorfizmów genetycznych, które odpowiadają za różne schorzenia, takie jak choroby dietozależne czy nowotwory.
Nauka ta opiera się na wiedzy dotyczącej zmian w genach oraz metabolizmu pod wpływem dostarczanych substancji odżywczych. Bazuje na wiedzy o żywieniu oraz genetyce, biochemii, farmakologii i biologii molekularnej. Wraz z nutrigenomiką (to dziedzina nauki zajmująca się badaniem wpływu składników pokarmowych na ekspresję genów) koncentruje się na badaniu interakcji pomiędzy żywnością a genomem ludzkim.
2. Efekty nutrigenetyki
Nutrigenetyka zajmuje się poszukiwaniem powiązań pomiędzy konkretnymi genami a występowaniem chorób dietozależnych, takich jak cukrzyca, nadciśnienie czy zaburzenia lipidowe. U jej podstaw leży założenie, że substancje odżywcze posiadają zdolność wpływania na genotyp ludzki oraz potrafią kształtować jego fenotyp. Tym samym specjalistyczne analizy pozwalają ustalić, jak indywidualny profil genetyczny wpływa na reakcję organizmu na różne składniki pokarmowe.
Niektóre osiągnięcia nutrigenetyki wykorzystano w schematach diagnostycznych wielu chorób, na przykład celiakii (choroba trzewna, autoimmunologiczna choroba spowodowana nietolerancją glutenu), nietolerancji laktozy (nieprawidłowa reakcja organizmu na laktozę, inaczej cukier mleczny) czy fenyloketonurii (to choroba związana z genetycznym deficytem enzymu hydroksylazy fenyloalaninowej, co skutkuje gromadzeniem się w ustroju fenyloalaniny).
Nutrigenetyka bada także różnice genetyczne między ludźmi, które przekładają się na to, że każdy z nas inaczej reaguje na te same składniki diety. Różnice w genomie sprawiają, że jedni lepiej radzą sobie z tłuszczami, inni źle metabolizują węglowodany. Dobrze mieć tego świadomość. To pozwala na unikanie produktów, które organizmowi nie służą, a włączanie do jadłospisu te, które działają na niego korzystnie.
Nutrigenetyka i prowadzone w jej ramach badania pomagają również spowolnić procesy starzenia, wzmocnić odporność organizmu i zadbać o dobre samopoczucie oraz kondycję. Pozwala na to idealnie dobrana dieta, obfitująca w pożądane składniki i eliminująca te, które mają na organizm zły wpływ, co wpływa na dobrostan.
3. Kiedy warto wykonać testy nutrigenetyczne?
Optymalizowanie diety umożliwiają badania nutrigenetyczne. Odpowiednią genodietę opracowuje się na podstawie wiedzy zdobytej na bazie testu DNA, który pozwala na określenie osobistego, indywidualnego profilu żywieniowego. Ten zawiera bardzo szczegółowe i maksymalnie dopasowane zalecenia dietetyczne. To pozwala na zaplanowanie sposobu odżywiania zgodnego z rytmem i potrzebami, ale i ograniczeniami (alergie, nietolerancje) organizmu.
Badania nutrigenetyczne są szczególnie pomocne w sytuacji, gdy zachodzi potrzeba:
- schudnięcia, a próby redukcji masy ciała poprzez dietę i ćwiczenia nie przynoszą efektu,
- poprawy samopoczucia, przyczyną osłabienia którego są objawy z układu pokarmowego, ale i przewlekłe zmęczenie, osłabienie, bezsenność,
- ustalenia składnika pokarmu, który wywołuje objawy nietolerancji pokarmowych czy niedoborów,
- zapobiegnięcia pojawienia się choroby dietozależnej, która występuje u bliskich krewnych lub gdy schorzenie zostało już zdiagnozowane,
- ustalenia źródła problemów z płodnością.
4. Na czym polegają badania nutrigenetyczne?
Niewątpliwą zaletą badań nutrigenetycznych jest to, że można je wykonać w każdym momencie, a ich wyniki nigdy się nie zdezaktualizują (DNA pozostaje niezmienne).
Do testu potrzebna jest próbka krwi lub śliny. Pobranie może być dokonane w placówce, która się zajmuje testami, można także zamówić zestaw do samodzielnego poboru. Do bezpośredniego wykrywania polimorfizmów genetycznych z DNA stosuje się metody biologii molekularnej jak reakcja łańcuchowa polimerazy (PCR) i sekwencjonowanie metodą Sangera.
Cena testu nutrigenetycznego waha się od kilkuset złotych do kilku tysięcy, co zależy od wybranego wariantu i zakresu badania (test wykrywa polimorfizmy genetyczne w wybranych genach).