Rola diety u osób przewlekle chorych
Choroby przewlekłe stanowią bardzo poważny problem, ponieważ dotykają one coraz więcej osób. Dzieje się tak pod wpływem wielu szkodliwych czynników zewnętrznych i niezdrowego stylu życia. Obserwujemy wzrost zachorowalności na nowotwory, choroby układu pokarmowego, takie jak choroba wrzodowa, schorzenia wątroby, trzustki, a także na choroby metaboliczne, na przykład cukrzycę oraz schorzenia układu nerwowego, takie jak choroba Alzheimera. Szczególnie narażone na ich występowanie są osoby starsze.
Choroby te wymagają specyficznego leczenia, często hospitalizacji, zabiegów operacyjnych, przyjmowania dużej ilości leków. Bardzo istotne jest także właściwe odżywienie chorego.
1. Brak apetytu w chorobie
W takich sytuacjach, poza terapią farmakologiczną, należy zwrócić uwagę na zapewnienie choremu zbilansowanej diety, pokrywającej jego zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze.
Organizm osoby przewlekle chorej funkcjonuje zupełnie inaczej niż organizm osoby zdrowej, a co za tym idzie, ma inne potrzeby. Przewlekła choroba zwiększa zapotrzebowanie energetyczne organizmu. Jednocześnie podczas długotrwałej choroby zaburzone zostają funkcje metaboliczne. Może to przyczyniać się do zmniejszonego wchłaniania składników odżywczych, takich jak białka, węglowodany oraz tłuszcze. W związku z tym należy zadbać o ich zwiększoną podaż, a także o to, aby były one jak najlepszej jakości.
Przy każdej chorobie przewlekłej większa się zapotrzebowanie na energię. Szczególnie u osób starszych ważne jest, aby proponować posiłki będące skondensowanym źródłem energii, ponieważ chorzy często nie mają apetytu, a także mają trudności z gryzieniem i przełykaniem. W chorobie zwiększa się również zapotrzebowanie na niektóre składniki odżywcze.
W przypadku pacjentów onkologicznych oraz osób po zabiegach chirurgicznych dużą wagę należy przywiązywać do odpowiedniej ilości białka w diecie. Zapotrzebowanie na ten składnik wzrasta u nich nawet do 1,5 grama na kilogram masy ciała. Białko jest niezwykle istotne dla efektów leczenia oraz szybszego powrotu do zdrowia, ponieważ stanowi główny budulec enzymów oraz hormonów, a także jest niezbędne do odbudowy zniszczonych tkanek. Białka są także źródłem niezbędnych aminokwasów, takich jak arginina, która przyspiesza gojenie ran pooperacyjnych oraz odleżyn, co ma duże znaczenie u chorych po zabiegach oraz tych, którzy są unieruchomieni.
Nie zawsze jednak zwiększona podaż białka jest wskazana. W niektórych chorobach, takich jak schorzenia nerek, należy kontrolować ilość spożywanego białka, ponieważ może dodatkowo obciążać ten organ.
2. Jak zapewnić zbilansowaną dietę osobom przewlekle chorym?
Dopóki chory chce jeść i nie ma przeciwwskazań lub negatywnych objawów ze strony układu pokarmowego, powinniśmy go w tym wspierać i pomagać przygotowywać posiłki w oparciu o pełnoziarniste produkty zbożowe – pieczywo, kasze, ryż, makarony oraz chude mięso, nabiał, warzywa i owoce. Należy unikać pokarmów obciążających żołądek, takich jak warzywa strączkowe, kapusta, tłuste mięsa, produkty wysoko przetworzone oraz smażone.
Jednak zapewnienie osobom przewlekle chorym diety pokrywającej wszystkie ich potrzeby może być trudne ze względu na brak apetytu, wymioty, biegunki czy inne dolegliwości utrudniające spożywanie pokarmów. Dodatkowo ciągły brak sił, osłabienie, trudności w poruszaniu się sprawiają, że osoba chora często nie ma możliwości przygotowania sobie pełnowartościowego posiłku.
Jeśli chory ma trudności z przyjmowaniem lub przyswajaniem pokarmów, dobrym rozwiązaniem jest uzupełnienie diety gotowymi preparatami odżywczymi, które są tak zbilansowane, aby pokrywać specyficzne potrzeby żywieniowe osoby przewlekle chorej. Gotowe preparaty odżywcze są bardzo dobrym źródłem energii, zawierają 1-1,5 kcal w 1 ml, co oznacza, że niewielką porcją pokrywają znaczną część zapotrzebowania energetycznego.
3. Czy leczenie odleżyn można wspomóc dietą?
Po operacjach oraz podczas gojenia się poważnych ran i odleżyn dobrym rozwiązaniem jest uzupełnienie diety chorego preparatem odżywczym, który zawiera argininę, czyli aminokwas odpowiadający za szybszą regenerację tkanek, wspomagający gojenie ran oraz leczenie odleżyn, a także za zmniejszenie ryzyka powstawania skrzepów krwi, co jest bardzo istotne szczególnie u pacjentów leżących. U tych pacjentów często znacznemu spowolnieniu ulega perystaltyka jelit, czego skutkiem mogą być zaparcia.
Dbając o dobrze zbilansowaną dietę, uzupełnioną gotowymi preparatami odżywczymi do picia, ograniczymy ryzyko wystąpienia niedożywienia osoby borykającej się z przewlekłą chorobą, jednocześnie zwiększając szanse na jej szybki powrót do zdrowia.