Dieta cukrzycowa dla osoby starszej

Nawet 40 proc. osób po 65. roku życia choruje na cukrzycę typu 2. Cukrzyca u seniorów często nie daje typowych objawów, dlatego jest późno diagnozowana. Jakie są zalecenia dietetyczne dla chorych w podeszłym wieku?

1. Cukrzyca u osób starszych

Wielu seniorów choruje na cukrzycę, ponieważ zmiany w gospodarce węglowodanowej organizmu wynikają z postępujących procesów starzenia. Przyczyną cukrzycy jest też przyrost tkanki tłuszczowej (zwłaszcza w rejonie brzucha) i zmniejszenie się tkanki mięśniowej, co wpływa na insulinooporność. Z wiekiem nasz organizm produkuje coraz mniej insuliny, co sprzyja powstawaniu choroby.

Skłonność do cukrzycy w starszym wieku to też skutek przyjmowania leków, innych chorób przewlekłych, bardzo małej aktywności fizycznej oraz stresu. Winę ponoszą również złe nawyki żywieniowe, które są głęboko zakorzenione i trudno je zmienić.

2. Objawy cukrzycy u seniorów

Symptomy cukrzycy u seniorów bardzo często są nietypowe, co utrudnia odpowiednią diagnozę i opóźnia rozpoczęcie leczenia. Często objawy cukrzycy są mylone z dolegliwościami towarzyszącymi innym schorzeniom oraz przypisywane po prostu starzeniu się organizmu.

Jakie sygnały powinny wzbudzić podejrzenia osoby starszej? Cukrzyca w późniejszym wieku często objawia się poprzez zaburzenia osobowości, złe samopoczucie, problemy z pamięcią, kłopoty ze wzrokiem, bezsenność, problemy z poruszaniem się. Seniorzy częściej oddają mocz, cierpią na nawracające infekcje (głównie układu moczowego) oraz zakażenia grzybicze.

U osób starszych mogą występować również typowe objawy cukrzycy, takie jak spadek masy ciała, wzmożone pragnienie czy osłabienie.

Cukrzyca u seniorów najczęściej jest diagnozowana przypadkowo, przy okazji innych badań. Często stwierdza się ją dopiero wtedy, gdy dojdzie już do poważnych powikłań (takich jak zawał serca, udar mózgu, stopa cukrzycowa, śpiączka cukrzycowa).

3. Leczenie cukrzycy u osób starszych

Leczenie cukrzycy u wszystkich, bez względu na wiek, opiera się na tych samych podstawach – diecie i aktywności fizycznej. Warto postarać się obniżyć wagę ciała, rzucić palenie i zastosować w praktyce zasady zdrowego stylu życia.

U chorych stosuje się oczywiście środki farmakologiczne, jednak najważniejsze jest odpowiednie żywienie i zdrowszy tryb życia. Dzięki temu można utrzymywać prawidłowy poziom cukru, poziom cholesterolu oraz obniżyć ciśnienie krwi.

4. Dieta przy cukrzycy seniorów

Zalecenia dietetyczne dla osób z cukrzycą typu 2 nie różnią się w zależności od ich wieku. We wskazówkach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego czytamy nawet, że zmiany w diecie u seniorów są mało skuteczne, ponieważ osoby starsze mają utrwalone nawyki żywieniowe i trudno im całkowicie zmienić swój sposób odżywiania.

Mimo wszystko, seniorzy powinni postarać się zmodyfikować swoją dietę – to najskuteczniejsza metoda leczenia cukrzycy. Poza tym zdrowsza dieta przynosi korzyści dla całego organizmu i pozwala uniknąć również innych schorzeń (np. chorób układu krążenia, które często są wynikiem podwyższonego poziomu cholesterolu).

Warto poznać ogólne zasady diety osób z cukrzycą, które sprowadzają się do kilku wytycznych:

• należy jeść 4–5 posiłków dziennie w miarę równych odstępach czasowych (średnio co ok. 3 godziny);
• należy unikać smażenia oraz pieczenia potraw, a zamiast tego stosować inne techniki przygotowywania posiłków, takie jak grillowanie, gotowanie, gotowanie na parze, duszenie, pieczenie w rękawie bez dodatku tłuszczu;
• przy komponowaniu posiłków należy zwracać uwagę na indeks glikemiczny poszczególnych produktów;
• należy ograniczyć ilość słodyczy, gotowych dań oraz fast foodów w diecie;
• należy ograniczyć ilość soli (można ją zastąpić ziołami) oraz cukru w diecie (zamiast cukru warto sięgnąć po naturalne słodziki);
• należy zrezygnować z palenia tytoniu i ograniczyć ilość spożywanego alkoholu;
• należy codziennie poświęć czas na aktywność fizyczną (są polecane zwłaszcza spacery, nordic walking, pływanie, jazda na rowerze, taniec).

5. Jak komponować posiłki na diecie cukrzycowej?

Dieta dla cukrzyków nie eliminuje żadnej grupy składników odżywczych, jednak komponując posiłki, musimy unikać niektórych produktów.

Jeśli chodzi o węglowodany, to w diecie cukrzycowej powinniśmy zrezygnować z węglowodanów prostych i zastąpić je złożonymi. Są polecane więc płatki owsiane, pieczywo pełnoziarniste, kasze (jęczmienna, gryczana, pęczak), ryż brązowy oraz makaron razowy. Węglowodany te są zdrowsze i mają dużo błonnika, który usprawnia pracę przewodu pokarmowego i obniża poziom cholesterolu.

W diecie dla cukrzyków są ważne tłuszcze. W menu powinna znaleźć się oliwa z oliwek oraz olej rzepakowy, a wykreślić należy smalec oraz margaryny. Należy ograniczyć ilość wędlin, pasztetów, parówek, słodyczy, ciast, dań fast food. Zamiast tego warto sięgnąć po zdrowe ryby (łososia, makrelę, tuńczyka, sardynki), orzechy, pestki i nasiona.

Białko to podstawa zdrowej diety, dlatego osoby starsze powinny jeść zwłaszcza chudy drób (kurczaka i indyka bez skóry), ryby oraz chudną wieprzowinę i wołowinę. Poza tym w menu powinny się znaleźć nabiał, jaja i rośliny strączkowe.

Zdrowa dieta opiera się na warzywach i owocach. W przypadku cukrzycy należy sięgać po gatunki o małej ilości cukru. Są polecane zwłaszcza zielone warzywa liściaste (sałata, rukola, jarmuż, szpinak), brokuły, pomidory, ogórki, rzodkiewki, a także wiele owoców (arbuzy, grejpfruty, truskawki, jabłka, ananasy).