Dieta przemysłowa – rodzaje, wskazania i preparaty

Dieta przemysłowa to specjalny sposób żywienia opierający się na specjalistycznych preparatach żywieniowych. Ten zbilansowany jadłospis przeznaczony jest dla osób chorych, najczęściej wymagających podawania pokarmów przez sondę w postaci płynnej. Jakie są wskazania i przeciwwskazania, a także rodzaje diet przemysłowych?

1. Co to jest dieta przemysłowa?

Dieta przemysłowa to sposób żywienia opierający się na specjalistycznych preparatach żywieniowych. Jest to zbilansowany jadłospis, przeznaczony dla osób chorych, najczęściej wymagających podawania pokarmów przez sondę w postaci płynnej. Stanowi ona wsparcie pacjentów, gdy nie ma możliwości pokrycia zapotrzebowania na energię i inne składniki pokarmowe w sposób tradycyjny.

W ramach diety przemysłowej wykorzystuje się dwie metody. To:

• karmienie dojelitowe (przez usta lub przez zgłębnik),
• dieta pozajelitowa. Żywienie pozajelitowe to forma żywienia dożylnego stosowana w sytuacji, gdy niemożliwe jest żywienie dojelitowe.

Zobacz film: "Co się dzieje gdy zjadamy posiłek?"

2. Na czym polega żywienie dojelitowe?

Żywienie dojelitowe wykorzystuje przewód pokarmowy. Warunki karmienia zależą od tego, czy pacjenci karmieni są produktami żywieniowymi wykorzystując swoje usta, czy zgłębnik lub PEG.

Tym samym w ramach diety przemysłowej wyróżnia się:

• diety przeznaczone do podaży doustnej,
• diety realizowane przez dostęp sztuczny do przewodu pokarmowego. Z reguły karmienie przez zgłębnik odbywa się u pacjentów, którzy mają różne inne problemy zdrowotne i wymagają większej opieki.

W przypadku sztucznego dostępu mówi się o:

• żywieniu drogą dostępu sztucznego do żołądka, tj. za pomocą zgłębnika lub przetoki odżywczej tzw. gastrostomii. Do jej założenia wykorzystuje się metodę endoskopową – PEG,
• żywieniu drogą dostępu sztucznego do jelita cienkiego, tj. za pomocą zgłębnika lub przetoki odżywczej (tzw. jejunostomia odżywcza).

Optymalną i najbardziej fizjologiczną metodą podaży składników pokarmowych jest żywienie drogą przewodu pokarmowego. To dlatego dąży się do utrzymania żywienia doustnego lub przez zgłębnik możliwie jak najdłużej. Zawsze najpierw rozważa się włączenie preparatów doustnych. Jeśli nie jest to możliwe bądź wystarczające, możliwe jest włączenie dostępu sztucznego.

3. Wskazania do stosowania diety przemysłowej

Dietę przemysłową rozważa się, gdy zostaje stwierdzone:

• niedożywienie. Klinicznym następstwem niedożywienia jest zmniejszenie masy ciała, osłabienie siły mięśni, upośledzenie odporności, wzrost częstości zakażeń, zaburzenia gojenia ran i zwiększone ryzyko powstawania odleżyn,
• wysokie ryzyko żywieniowe,
• zagrażające niedożywienie,
• spodziewany brak możliwości realizacji diety doustnej przez ponad tydzień.

4. Rodzaje diet przemysłowych

W zależności od składu, a co za tym idzie również wskazań, wyróżnia się kilka podstawowych rodzajów diet przemysłowych. To:

• diety standardowe, których skład odzwierciedla typowe zapotrzebowanie na witaminy, minerały i inne substancje odżywcze. Istnieją przy tym diety standardowe pozbawione błonnika (tzw. ubogoresztkowe),
• diety specjalistyczne, których skład dostosowano do potrzeb osób z określonymi zaburzeniami trawienia, wchłaniania lub metabolicznymi lub zmagających się z konkretną chorobą,
• diety bogatobiałkowe, w których co najmniej 20% całkowitej wartości energetycznej pochodzi z białka,
• diety normoenergetyczne (normokaloryczne), które dostarczają od 0,9 do 1,2 kcal/ml oraz bogatoenergetyczne (bogatokaloryczne) dostarczające ponad 1,2 kcal/ml i ubogoenergetyczne (ubogokaloryczne), które dostarczają mniej niż 0,9 kcal/ml,
• diety polimeryczne (polymeric diet), zawierające nienaruszone składniki pokarmowe,
• diety aminokwasowe, w których źródłem białka są wolne aminokwasy,
• diety oparte na hydrolizatach białkowych, zawierające azot głównie w postaci krótkich peptydów i aminokwasów,
• diety bogatotłuszczowe, gdzie co najmniej 40% całkowitej wartości energetycznej pochodzi z tłuszczów.

Warto podkreślić, że diety przemysłowe cechują się stałym, ściśle określonym składem, który jest podany na opakowaniu. Producent jest zobowiązany ściśle przestrzegać zadeklarowanych wartości żywieniowych.

5. Przeciwwskazania do diety przemysłowej

Istnieje kilka przeciwwskazań do włączenia diety przemysłowej. To:

• niedokrwienie jelit,
• przewlekłe biegunki albo wymioty,
• niedrożność przewodu pokarmowego,
• mechaniczna przeszkoda obecna w jelitach,
• ciężkie zaburzenia wchłaniania,
• przetoki przewodu pokarmowego.

6. Dieta przemysłowa - preparaty

Zgodnie ze współczesnym stanem wiedzy sztuczne żywienie pacjenta może być jedynie stosowane z pomocą certyfikowanych diet przemysłowych. Preparaty w niej wykorzystywane to skoncentrowane źródło kalorii i składników odżywczych w małej objętości, które nie zawierają składników potencjalnie szkodliwych, takich jak laktoza, gluten czy cholesterol. Są przy tym wygodne do stosowania.

Doustne preparaty żywieniowe są dostępne w aptekach bez recepty (kosztuje do 10 zł). Traktuje się je jako uzupełnienie tradycyjnie spożywanej diety lub element ją zastępujący. Diety przemysłowe, które są przeznaczone do podaży przez zgłębnik bądź przetokę odżywczą to elementy procedury żywienia dojelitowego/enteralnego. Są refundowane przez NFZ.