Gąska sosnowa to grzyb wart fortunę. Gdzie ją znaleźć?
Gąska sosnowa to grzyb, który jest nie tylko bardzo smaczny, ale i wyjątkowy. Ceni się go za cynamonowy aromat i właściwości prozdrowotne. Uznaje się za prawdziwy rarytas. Ponieważ jest rzadki, jego cena jest astronomiczna. Jak wygląda gąska sosnowa? Co to za grzyb? Jak ją stosować i gdzie znaleźć?
1. Co to jest gąska sosnowa?
Gąska sosnowa (Tricholoma matsutake) to grzyb należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae). Jej inne nazwy to opieńka sosnowa, prośnianka sosnowa, matsutake, opieńka matsutake, ale i Święty Graal) grzybiarza.
W przeszłości gąskę sosnową zaliczano do rodzaju opieńka Armillaria. Po raz pierwszy takson ten zdiagnozowali w 1925 r. S. Ito i S. Imai, nadając mu nazwę Armillaria matsutake. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu w 1943 r. Rolf Singer, przenosząc grzyb do rodzaju Tricholoma. Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r.
2. Gdzie rośnie gąska sosnowa?
Gąski sosnowe są szczególnie cenione i popularne w krajach Dalekiego Wschodu oraz Azji Południowo-Wschodniej (Japonia, Chiny, Korea, Laos). Zbiera się je głównie w Azji wschodniej. Dawniej występowała także w krajach skandynawskich czy nadbałtyckich (także w Polsce) oraz w Ameryce Północnej. Obecnie zasięg geograficzny gąski sosnowej ogranicza się do Eurazji.
Gąska sosnowa w Polsce spotykana jest bardzo rzadko. Znaleziono w 1921 roku, później uznano ją za gatunek wymarły. Pojawiła się znów – po 100 latach – w 2021 roku w Beskidach.
Gdzie ją znaleźć? Warto pamiętać, że najważniejszym partnerem mikoryzowym Tricholoma matsutake jest sosna (najczęściej sosna gęstokwiatowa Pinus densiflora, w Europie sosna zwyczajna P. sylvestris).
Poszukiwania matsutake powinni prowadzić doświadczeni grzybiarze, ponieważ można je pomylić z innymi grzybami, także trującymi: borowikami, opieńkami oraz muchomorami Smitha (Amanita smithiana).
3. Jak wygląda gąska sosnowa?
Kapelusz młodej gąski sosnowej jest brązowy, stożkowaty i gruby, o brzegach zawiniętych ku trzonowi. Zwykle jest nagi, gładki w dotyku, a podczas dni deszczowych śliski.
Nóżka opieńki sosnowej jest sprężysta, brązowo-biała, bulwiasta (poszerza się ku dołowi). Jej miąższ jest jędrny. Grzyb ma silny aromat cynamonu (który nie znika nawet po długiej obróbce termicznej: gotowaniu lub smażeniu) oraz słodkawo-mączysty smak. Jego owocniki przypominają najmłodsze borowiki lub niektóre opieńki.
4. Gąska grzyb – zastosowanie
Grzyb w kuchni wykorzystywany jest tradycyjnie, do zup, dań z ryżem. Dobrze komponuje się z jajkami oraz z glonami morskimi. Według smakoszy i znawców najlepiej kroić je na duże kawałki, nie niszcząc niepowtarzalnej struktury.
Badania wykazują, że grzyby te są bogate w antyoksydanty, które pomagają w zwalczaniu wolnych rodników, chroniąc organizm przed różnorodnymi schorzeniami, w tym nowotworami. Ponadto, gąska sosnowa zawiera związki o działaniu przeciwzapalnym, co może wspomagać leczenie chorób zapalnych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów. Regularne spożywanie tych grzybów może również wspierać układ odpornościowy, dzięki obecności polisacharydów, które pobudzają produkcję komórek odpornościowych.
W tradycyjnej medycynie Dalekiego Wschodu, matsutake jest również uważana za środek wspomagający zdrowie psychiczne, pomagający w walce ze stresem i poprawiający samopoczucie. Wysoka zawartość witamin z grupy B oraz minerałów, takich jak miedź, selen czy cynk, sprawia, że gąska sosnowa stanowi wartościowy składnik diety, wspierający prawidłowe funkcjonowanie organizmu.
5. Ile kosztuje gąska sosnowa?
Gąski sosnowe pozyskuje się wyłącznie ze stanu dzikiego. Nie można ich wyhodować i trudno znaleźć. Są zagrożone wymarciem. Ponieważ grzyby te są nie tylko rzadkie, ale i bardzo smaczne, uznaje się je za najdroższy grzyb świata (a przynajmniej jeden z najdroższych).
W Japonii ich cena może wynosić nawet 2 tysiące euro za kilogram. Nieco tańsze są grzyby importowane z USA (Waszyngtonu, Oregonu i Kalifornii), Korei, Chin, Kanady, które kosztują od 100 do 500 dolarów za kilogram. W Japonii opieńka matsutake bywa prezentem na specjalne okazje, takie jak awans w pracy czy ślub.
Na rynku jest niewiele grzybów droższych od gąski sosnowej. To Yartsa Gunbu, znany także jako kordyceps chiński lub maczużnik chiński (nazywany także "himalajską Viagrą"), który występuje głównie w regionie Himalajów w Tybecie na wysokości 3000 do 5000 m n.p.m. Za najlepsze okazy trzeba zapłacić około 260 tysięcy zł za kilogram.
Do najdroższych grzybów na świecie zalicza się także trufla biała, która najczęściej występuje we Włoszech (w Piemoncie). Cena może osiągnąć około 33 tysięcy zł za kilogram.
Na liście najdroższych grzybów znalazł się także smardz, który w Polsce jest objęty częściową ochroną. Można go znaleźć w lasach liściastych i mieszanych, a także na łąkach pod jesionami. Rosną także w innych państwach europejskich: w Austrii, Czechach, Danii, Francji, Hiszpanii, Niemczech, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwecji i Norwegii oraz w Chinach, Japonii, Kanadzie, Korei Południowej, Kostaryce, Meksyku, Stanach Zjednoczonych, Nowej Zelandii czy Tajwanie. Za kilogram suszonych smardzów można zapłacić nawet 2 tysiące zł.
