Jod - właściwości, zapotrzebowanie, niedobory. Jod w diecie

Jod jest pierwiastkiem niezbędnym dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu, ponieważ uczestniczy w syntezie hormonów tarczycy. Prawie 80 procent tego pierwiastka znajduje się właśnie w gruczole tarczowym, reszta lokalizuje się w jajnikach, kościach i krwi.

Jod wspomaga produkcję hormonów: tyroksyny i trójjodotyroniny. Owe hormony tarczycy wpływają na pracę układu nerwowego, mięśniowego i układu krążenia.

Osoby mieszkające nad morzem są w lepszej sytuacji, gdyż gleby w tych miejscach są bardzo bogate w jod, dzięki temu rośliny tam uprawiane zawierają znaczne jego ilości. Natomiast im dalej od okolic nadmorskich, tym mniej tego pierwiastka w glebach i w powietrzu.

Badania prowadzone przez Polską Komisję do spraw Kontroli Zaburzeń z Niedoboru Jodu na przestrzeni 1992 i 1993 roku roku przyczyniły się do ponownego, obowiązkowego jodowania soli kuchennej. Jodowanie soli jest niezwykle ważne, ponieważ niektóre regiony nie są w stanie dostarczyć swoim mieszkańcom wystarczającej ilości tego pierwiastka w wodzie lub pożywieniu.

Zapotrzebowanie organizmu na jod jest zależne od wieku i stanu fizjologicznego danej osoby. Niemowlęta do 6. miesiąca życia potrzebują 40 mikrogramów jodu dziennie. Niemowlęta między 7. a 12. miesiącem życia – 50 mikrogramów.

Zgodnie z najnowszymi wytycznymi przedstawionymi w publikacji "Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie" z 2020 roku dzieci w wieku 1-6 lat potrzebują 90 mikrogramów jodu, dzieci 7-9 lat – 100 mikrogramów, chłopcy i dziewczęsta między 10, a 12 rokiem życia wymagają 120 mikrogramów dziennie, a młodzież między 13-18 rokiem życia 150 mikrogramów jodu.

Dorośli potrzebują 160 mikrogramów jodu dziennie. Zapotrzebowanie na jod wzrasta w okresie ciąży i okresie laktacji. Kobietom ciężarnym zaleca się przyjmowanie 220 mikrogramów jodu dziennie, zaś matkom karmiącym 290 mikrogramów tego pierwiastka.

Niedobór jodu może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, warto jednak mieć na uwadze, że również nadmiar jodu może przyczynić się do wystąpienia nadczynności tarczycy.

Niedobory jodu mogą doprowadzić do wielu komplikacji zdrowotnych. To co spożywamy istotnie wpływa na gruczoł tarczowy - czyli tarczycę. Jeżeli dieta jest uboga w jod, wówczas dojść może do niedoczynności tarczycy.

Wole tarczycy to powiększenie gruczołu tarczowego. U osób z tą dolegliwością pojawia się widoczny obrzęk u podstawy szyi. Problem dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn. Najczęstszą przyczyną występowania tego problemu zdrowotnego jest niewystarczający poziom jodu w naszej diecie.

Istnieją pokarmy, które hamują przyswajanie wyżej wymienionego składnika. Należy do nich kapusta. Z tego powodu dieta kapuściana jest więc niewskazana dla osób z niedoborem jodu. Innym produktem hamującym produkcję hormonów tarczycy jest kalafior.

Niedobory jodu mogą powodować u dzieci opóźnienie rozwoju umysłowego i fizycznego, obniżenie zdolności uczenia się. U dorosłych brak jodu może przyczynić się do zaburzeń płodności, powodować poronienia lub problemy z utrzymaniem ciąży. Dodatkowo, niedobór tego ważnego pierwiastka może skutkować również niewydolnością gruczołu tarczowego.

Niedoczynność tarczycy jest związana ze znacznym niedoborem hormonów. Ten problem zdrowotny może objawiać się:

• ciągłym zmęczeniem,
• problemami z koncentracją i pamięcią,
• brakiem energii,
• bólami stawów i mięśni,
• wypadaniem włosów,
• łamliwością paznokci,
• częstymi infekcjami dróg oddechowych,
• problemami z działaniem układu immunologicznego.

W skrajnych przypadkach niedobór jodu może też prowadzić do śmierci. Warto znać występowanie jodu. Jod w pokarmach jest łatwo przyswajalny, co pozwala wyrównać wszelkie niedobory i uchronić przed poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi.

Najprostszym sposobem na uzupełnienie niedoborów jodu jest zdrowa dieta. Pokarmy bogate w jod to przede wszystkim ryby morskie takie jak: dorsz, mintaj, tuńczyk, makrela, łosoś, śledź, flądra, pstrąg tęczowy. Sporą dawkę jodu zawierają również owoce morza, przetwory mleczne takie jak ser rokpol, ser edamski, ser brie.

Osoby, które chcą uzupełnić jod w swojej diecie powinny sięgać również po przetwory zbożowe między innymi po otręby pszenne, płatki owsiane, płatki żytnie.

Produktami spożywczymi o dużej zawartości jodu są drożdże, algi oraz wody z terenów bogatych w ten pierwiastek. Warzywami o największej zawartości jodu są z kolei brokuły oraz szpinak.

Profilaktyka chorób tarczycy polega właśnie na dostarczaniu jodu, dlatego warto znać jego występowanie. Jod w pokarmach w dużych ilościach występuje w rybach morskich i owocach morza. Są to w pełni naturalne źródła występowania tego pierwiastka. Ryby morskie dostarczają też zdrowych kwasów tłuszczowych omega-3.

• Jod w diecie
• Polakom brakuje jodu!
• Polacy powinni suplementować jod i potas

Jod można też spotkać w pożywieniu wyhodowanym na ziemi bogatej w ten pierwiastek. Obecnie w ramach profilaktyki stosuje się obowiązkowe jodowanie soli kuchennej oraz joduje się mieszanki zastępujące mleko dla niemowląt. Niejednokrotnie joduje się również inne produkty żywnościowe. Pasze przeznaczone dla zwierząt także poddaje się jodowaniu.

Należy pamiętać, że niektóre produkty, takie jak kapusta, brukselka, kalafior, zmniejszają wchłanianie jodu z żywności. Warto jeść je gotowane, wtedy zawartość niekorzystnych substancji zostaje zmniejszona o 30 procent.

Mimo że ryzyko przedawkowania jodu jest niewielkie, to preparaty z jodem powinno zażywać się tylko po konsultacji z lekarzem i pod jego nadzorem.

Dziś na świecie żyje około półtora miliarda ludzi dotkniętych niedoborem jodu. Również w Polsce pojawia się taki problem, szczególnie w województwach południowych – położonych daleko od Morza Bałtyckiego.

Stosowanie solanek do kąpieli to kolejny sposób na uzupełnienie niedoborów jodu. Solanka to nic innego jak woda zawierająca sól i jod. Obfituje ona w ważne dla organizmu minerały, z tego powodu warto co jakiś czas skorzystać z tej prozdrowotnej kąpieli. Dzięki stosowaniu solanek możemy odżywić, nawilżyć, wygładzić oraz ujędrnić swoją skórę, zredukować rozstępy czy wypryski skórne. Należy pamiętać, że jod rozpuszcza się w wodzie i doskonale wchłania się również od zewnątrz.

Działanie solanki na organizm jest niezwykłe. Solanka rozszerza pory, dzięki czemu organizm może pozbywać się toksyn szkodliwych dla ustroju, jednocześnie wchłania zawarte w roztworze składniki mineralne. Ma to również pozytywny wpływ na skórę, która staje się bardziej nawilżona, jędrna i gładsza. Solanka chroni również drogi oddechowe przed infekcjami.

Gdy chcesz dostarczyć swojemu organizmowi więcej jodu, to nie musisz wybierać się nad morze. Możesz skorzystać z solanki lub zmienić swoją dietę na produkty bogate w jod.

Zastosowanie solanki w zimnych okładach wykazuje działanie przeciwzapalne. Ten sposób zalecany jest szczególnie u osób z siniakami, stłuczeniami. Gorące okłady solankowe mogą działają uspokajająco i rozgrzewająco.

Źródła

1. Świderski F. Żywność wygodna i żywność funkcjonalna, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2003, ISBN 83-204-3228-6
2. Sikorski Z.E. Chemia żywności - odżywcze i zdrowotne właściwości składników żywności, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2009, ISBN 978-83-204-3630-3
3. Muller S.D., Pfeuffer C. Właściwe i smaczne żywienie korzystne dla tarczycy, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002, ISBN 83-200-2680-6
4. Szczeklik A. (red.), Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2011, ISBN 978-83-7430-289-0