SCFA - krótkołańcuchowe nasycone kwasy tłuszczowe i ich wpływ na zdrowie

SCFA to inaczej krótkołańcuchowe nasycone kwasy tłuszczowe. Wytwarzane są poprzez fermentacją niestrawionych węglowodanów, są także obecne w niektórych produktach spożywczych. Choć mogą kojarzyć się negatywnie, okazuje się, że nawet nasycone kwasy mogą mieć działanie prodrowotne. Zobacz jak działają kwasy SCFA i gdzie ich szukać.

1. Czym są SCFA?

SCFA (z ang. short-chain fatty acids) to tzw. krótkołańcuchowe nasycone kwasy tłuszczowe. Najbardziej znane z nich to:

• kwas masłowy
• kwas octowy
• kwas kapronowy
• kwa walerianowy
• kwas propionowy.

To związki, które składają się z atomów węgla (ich ilość różni się w zależności od długości łąńcucha), wodoru i tlenu. Pomiędzy kolejnymi atomami węgla nie posiadają podwójnych wiązań.

Ten typ kwasów nasyconych posiada od 1 do 6 atomów węgla. Średnio- oraz długołańcuchowe kwasy posiadają ich od 8 do 12 lub więcej. Powstają na skutek fermentacji niestrawionych węglowodanów złożonych. Fermentacja zachodzi beztlenowo przy pomocy bakterii ulokowanych w jelicie grubym. Wykorzystują one do tego takie składniki, jak:

• błonnik pokarmowy
• laktoza
• poliole (np. mannitol, sorbitol)
• skrobia oporna
• polisacharydy bezskrobiowe
• inulina

Kwasy te metabolizowane są przede wszystkim w komórkach jelita grubego i okrężnicy, ale także w komórkach wątroby oraz mięśni. Jedynie kilka procent jest wydalanych wraz z kałem, pozostała część SCFA wchłania się do organizmu.

2. Nasycone kwasy tłuszczowe mogą być zdrowe?

SCFA to nasycone kwasy tłuszczowe, które wykazują działanie prozdrowotne i mogą pomóc w przypadku wielu chorób i dolegliwości, także przewlekłych.

Nasycone kwasy tłuszczowe kojarzą się większości negatywnie. Przypisuje się im zły wpływ na zdrowie, jednak warto wiedzieć, że krótkołańcuchowe kwasy mogą pomóc nam zachować dobrą sylwetkę i dobre samopoczucie na długi czas.

Faktycznie, nasycone kwasy tłuszczowe średnio- i długołańcuchowe mają negatywny wpływ na stan naszego organizmu. Odpowiadają między innymi za:

• zwiększanie poziomu złego cholesterolu LDL
• powstawanie zakrzepów
• rozwój miażdżycy.

Ich źródłem są głównie tłuszcze pochodzenia zwierzęcego - masło, smalec - a także te o stałej konsystencji, np. olej palmowy. Takie produkty lepiej ograniczyć lub całkowicie usunąć z diety. Dopiero kiedy zamienimy je na kwasy krótkołańcuchowe, możemy odczuć pozytywne efekty ich spożywania.

3. Wpływ SCFA na zdrowie

Najważniejszą funkcją krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych jest ich wpływ na funkcjonowanie jelit. Przyspieszają proces gojenia się błony ślizowej i dbają o prawidłowe pH. Wspierają także prawidłowy rozwój flory bakteryjnej oraz chronią przed patogenami.

Niektóre z nich pomagają także w regeneracji błony śluzowej jelit w czasie stosowania żywiania pozajelitowego u pacjentów. Wówczas zmniejsza się ryzyko atrofii (zaniku) błony śluzowej.

Krótkołańcuchowe nasycone kwasy tłuszczowe mogą pomóc także w leczeniu:

• biegunek (regulują procesy wchłaniania sodu i wody)
• zaparć (przywracają właściwą perystaltykę)
• choroby Leśniowskiego-Crohna (hamuje rozwój stanu zapalnego)
• wrzodziejącego zapalnia jelita grubego (hamuje rozwój stanu zapalnego)
• niektórych nowotworów (wspierają namnażanie prawidłowych komórek)
• zaburzeń flory bakteryjnej oraz ogólnej odporności
• zaburzeń apetytu (wpływają na ośrodek głodu i sytości).

3.1. SCFA w diecie

Źródłem krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych w codziennej diecie są przede wszystkim produkty pełnoziarniste. Aby dostarczyć odpowiednią ich ilość do organizmu, warto włączyć do swojego jadłospisu:

• ciemne pieczywo i makarony
• grube kasze
• nasiona i orzechy
• warzywa strączkowe
• warzywa kapustne
• szpinak
• pomidory
• ziemniaki
• marchewki
• owoce leśne (jeżyny, jagody, porzeczki)
• jabłka
• gruszki
• suszone owoce