Mazurek wielkanocny – ile ma kalorii i czy można go jeść na diecie?

Zdaniem niektórych, mazurek wywodzi się z Mazowsza, jako że jego nazwa odnosi się do dawnego określenia mieszkańca tego regionu, Mazura. Są i tacy, którzy upatrują jego pochodzenie we wschodnich regionach Europy, skąd przepis na mazurek miał przywędrować wraz z Turkami.

Ciasto mazurek pojawia się w polskich domach w różnych postaciach. Wiele gospodyń opracowało swój własny przepis, często jest on przekazywany z pokolenia na pokolenie. To, co je wszystkie łączy to ciasto kruche, bo to one jest podstawą mazurka, oraz ogromna ilość bakalii i lukru, którym zdobi się wierzch deseru.

Tradycyjny mazurek jest ciastem bardzo niskim. Nie przekłada się go żadnym dżemem czy marmoladą. Obfituje w orzechy, rodzynki, figi, i to właśnie te dodatki nadają mu słodyczy. Istotny jest też lukier, najlepiej zrobiony samodzielnie. Im bardziej ozdobny mazurek, tym lepiej. Dawniej miał najczęściej prostokątny kształt, dziś można go spotkać w formie jajka czy nawet wielkanocnego zająca.

Ten wypiek nie bez powodu zakorzenił się w kulinarnej tradycji wielkanocnej. Jest ciastem bogato zdobionym, słodkim. Idealnie nadaje się na zakończenie okresu postu.

Mazurki wielkanocne mają wielu zwolenników, choćby dlatego, że ich przygotowanie można dopasować do własnych preferencji. Popularny jest zwłaszcza mazurek kajmakowy oraz mazurek czekoladowy. W obu tych wersjach jest to ciasto bardzo słodkie, i niestety, również kaloryczne. Ciekawy smak ma również mazurek pomarańczowy, z kolei orzechowy kojarzy się z klasyką.

Mazurek wielkanocny to ciasto, które potrafi być prawdziwą bombą kaloryczną. Wszystko zależy od jego składu, ale średnio 100 g mazurka dostarcza od 400 do nawet 500 kcal. Najbardziej kaloryczne są wersje z kajmakiem, czekoladą i dużą ilością bakalii. Dla porównania – jeden niewielki kawałek mazurka (ok. 80–100 g) może mieć więcej kalorii niż porcja obiadu! Wersje z dodatkiem orzechów, rodzynek czy lukru są bardzo sycące, ale też bogate w cukry i tłuszcze.

Jeśli liczysz kalorie lub jesteś na diecie, warto ograniczyć się do cienkiego plasterka i wybrać mazurka w wersji “fit”, np. na bazie zdrowszych zamienników.

Kaloryczne bakalie

Ciasto, choć bardzo smaczne, jest przysmakiem wysokokalorycznym. Dostarcza duże ilości tłuszczu. Wiele zależy też od jego składu. Warto bowiem pamiętać, że bakalie też dostarczają wiele kalorii, ale są przy tym bardzo zdrowe. Obfitują w wiele witamin, m.in. witaminę A, E i C oraz minerały, zwłaszcza fosfor i miedź.

Warto jednak mieć na uwadze, że orzechy (włoskie, laskowe, migdały) to dobre źródło zdrowych tłuszczów i wspomnianych witamin, ale 100 g może dostarczać nawet 600–700 kcal. Rodzynki, suszone figi czy morele zawierają naturalne cukry i błonnik, ale również mają wysoki indeks kaloryczny. Warto wybierać bakalie niesiarkowane i bez dodatku cukru, najlepiej ekologiczne.

Dodanie bakalii do ciasta nie musi oznaczać rezygnacji z diety – kluczem jest ilość i jakość. Kilka orzechów czy garść rodzynek dostarczy cennych składników, ale nie przeciąży organizmu cukrem i tłuszczem, jeśli ograniczymy porcje.

Zdrowe zamienniki – na co warto zwrócić uwagę?

W składzie mazurka znajdziemy też mąkę pszenną, ale bywa ona coraz częściej zastępowana mąką bezglutenową, np. jaglaną, kokosową, orkiszową. Zamiennikiem masła bywa z kolei olej kokosowy lub inny olej roślinny. By uczynić ciasto to zdrowszym, w przepisie pomija się cukier, dodając zamiast niego np. syrop klonowy.

O czym warto pamiętać?

• mąka kokosowa – jest bezglutenowa, ale mocno chłonie płyny, więc ciasto wymaga więcej jajek lub innych składników wiążących.
• mąka jaglana czy orkiszowa – lepiej sprawdzą się w połączeniu z inną mąką, np. ryżową, by zachować odpowiednią konsystencję.
• tłuszcze roślinne (np. olej kokosowy, olej rzepakowy) mogą zastąpić masło, ale warto unikać tłuszczów utwardzanych.
• zamienniki cukru, jak syrop klonowy, miód czy erytrytol, pomogą zmniejszyć indeks glikemiczny, ale należy zachować umiar – to wciąż źródła energii.

Masa do mazurka

Masa też nie musi być bardzo kaloryczna. Można ją przygotować z masła orzechowego lub kaszy jaglanej z bananami, kakao i miodem.

Zdrowszy mazurek z masą orzechową i daktylami (bez cukru, bez białej mąki)

Kaloryczność (orientacyjnie):

• Całe ciasto (blaszka 20x20 cm): ok. 2400 kcal
• 1 kawałek (1/12): ok. 200 kcal

Składniki (na blaszkę ok. 20x20 cm): Spód (kruchy):

• 1 szklanka mąki orkiszowej pełnoziarnistej,
• ½ szklanki mąki migdałowej lub kokosowej,
• 100 g oleju kokosowego (nierafinowanego),
• 1 łyżka miodu lub syropu klonowego,
• 1 jajko,
• szczypta soli.

Masa:

• 1 szklanka daktyli (namoczonych w gorącej wodzie przez 15 min),
• 2–3 łyżki masła orzechowego (najlepiej 100% orzechów),
• 1 łyżka kakao,
• 2 łyżki mleka roślinnego (np. migdałowego).

Dekoracja: garść orzechów włoskich, płatków migdałów, pestek dyni, suszonych owoców

Składniki na spód wymieszaj i ugnieć ręką. Zawiń ciasto w folię i włóż do lodówki na 30 minut. Po schłodzeniu rozwałkuj ciasto i wyłóż nim blaszkę wyłożoną papierem. Piecz w 180°C przez ok. 15–20 minut (do zarumienienia).

W tym czasie przygotuj masę: daktyle zblenduj z masłem orzechowym, kakao i mlekiem roślinnym – powinna powstać gęsta, gładka masa. Po ostudzeniu spodu wyłóż na niego masę, udekoruj orzechami i owocami.

Wstaw do lodówki na min. 2–3 godziny.

Fit mazurek jaglany z bananem i kakao (bez glutenu, bez cukru)

Kaloryczność (orientacyjnie):

• Całe ciasto: ok. 1900 kcal
• 1 kawałek (1/12): ok. 160 kcal

Składniki: Spód:

• 1 szklanka płatków owsianych (zmielonych na mąkę),
• ½ szklanki wiórków kokosowych,
• 2 łyżki oleju kokosowego,
• 1 łyżka miodu lub syropu daktylowego,
• 2 łyżki mleka roślinnego,
• szczypta soli.

Masa jaglana:

• ½ szklanki kaszy jaglanej (suchej),
• 1 banan,
• 1 łyżka kakao,
• 2 łyżki miodu/syropu klonowego,
• kilka łyżek mleka roślinnego (do uzyskania kremowej konsystencji).

Kaszę jaglaną ugotuj do miękkości (wcześniej przepłucz wrzątkiem, by pozbyć się goryczki). Spód przygotuj, mieszając wszystkie składniki – powinna powstać masa, którą da się wylepić formę. Piecz spód przez ok. 15 minut w 180°C, aż się lekko zarumieni.

Gdy kasza ostygnie, zblenduj ją z bananem, kakao, miodem i mlekiem roślinnym – aż do uzyskania gładkiego kremu. Na wystudzony spód wyłóż masę jaglaną, udekoruj owocami, pestkami, startą gorzką czekoladą.

Wstaw do lodówki na minimum 2 godziny – najlepiej smakuje dobrze schłodzony.

Oba przepisy z orientacyjną kalorycznością – podaną na całą porcję oraz na 1 kawałek (z 12 kawałków). Oczywiście dokładne wartości mogą się nieco różnić w zależności od użytych produktów.

W każdym jednak przypadku należy zachować umiar. To ciasto wielkanocne pojawia się najczęściej w otoczeniu innych deserów. Warto każdego z nich spróbować, jednak delektując się wyłącznie małymi kawałkami. Po sutym deserze dobrze jest też wybrać się na spacer lub rower z rodziną.