Nie dopuść do nadwagi u swojego dziecka!
Nadwaga i otyłość u dzieci to coraz większy problem. Niestety, zbędne kilogramy nie pozostają obojętne dla zdrowia. Wraz z nadprogramowymi kilogramami rośnie ryzyko poważnych chorób w późniejszym okresie życia (np. miażdżycy, chorób sercowo-naczyniowych, nadciśnienia), dlatego tak istotne jest wyrobienie u dzieci prawidłowych nawyków żywieniowych. Ogromną rolę w kształtowaniu właściwego stosunku do jedzenia odgrywają rodzice. Co mogą zrobić, by dziecko uniknęło nadwagi lub otyłości?
Czytaj więcej
1. Zapobieganie nadwadze u dzieci
Jeśli masz dziecko i obawiasz się, że jego upodobanie do słodyczy może prowadzić do pojawienia się zbędnych kilogramów, zastosuj się do następujących wskazówek:
Bądź dla dziecka wzorem. Nie spodziewaj się, że same słowa wystarczą, by zachęcić dziecko do zdrowego odżywiania. Jeśli będziesz zdrowo się odżywiać, twoja pociecha na pewno będzie chciała cię naśladować.
Zadbaj o to, by spożywane w twoim domu posiłki były urozmaicone. W jadłospisie twoim i dzieci nie może zabraknąć produktów pełnoziarnistych, owoców, warzyw, ryb, nabiału i mięsa. Między posiłkami spożywaj zdrowe przekąski (owoce, orzechy i warzywa) i podsuwaj je dzieciom zamiast kalorycznych ciastek i chipsów.
Przyzwyczajaj dziecko do smaku wody naturalnej. Zastąp nią soki owocowe, napoje i wody smakowe, które zawierają dużo cukru i kalorii.
Nie miej złudzeń – nie sposób całkowicie wyeliminować słodyczy z diety dziecka. Możliwe jest jednak zastąpienie bezwartościowych produktów (chipsy, słodkie ciastka) bardziej korzystnymi dla organizmu dziecka zamiennikami. Od czasu do czasu na deser lub podwieczorek przygotuj kisiel lub budyń. Ciekawa alternatywa to również koktajl mleczno-owocowy, ciasto drożdżowe, herbatniki oraz biszkopty. Oczywiście wskazany jest umiar.
Nie zmuszaj dziecka do jedzenia. Popularny dawniej pogląd, że dziecko powinno zjeść wszystko, co ma na talerzu odszedł do lamusa. Jeśli maluch twierdzi, że nie jest już głodny, nie naciskaj na dokończenie kotlecika. Uszanuj jego zdanie, w ten sposób dziecko nauczy się słuchać własnego organizmu i nie będzie w przyszłości przejadał się.
Zachowaj umiar w soleniu i słodzeniu potraw. Powstrzymaj się od solenia warzyw na kanapce – nawet jeśli sądzisz, że nie mają wtedy smaku.
Nie zakładaj z góry, że dziecku nie będzie smakować coś, czego sama nie lubisz. Pamiętaj, że twoja pociecha ma swój gust. Może polubić coś, czego nie znosisz (np. szpinak) i na odwrót, może krzywić się na widok twojego ulubionego dania.
Jeśli twoje dziecko jest w wieku szkolnym, pamiętaj o tym, by codziennie miało ze sobą w szkole drugie śniadanie. Jeśli spędza w szkole więcej niż 6 godzin, oprócz drugiego śniadania należy zapewnić dziecku obiad w szkolnej stołówce. Zbyt długie przerwy między posiłkami spowalniają bowiem metabolizm, a głód nie pozwala dziecku skupić się na lekcjach.
Czasem zdarza się, że dziecko chce jeść ciągle to samo, np. makaron lub naleśniki. W takiej sytuacji wielu rodziców załamuje ręce – jak zmusić dziecko, by spróbowało bardziej wartościowych produktów i dań? Najprostszy sposób to przeczekanie. Zwykle wystarczy odczekać około tydzień. Po siedmiu dniach jedzenia ulubionego dania nawet najbardziej uparte dziecko poczuje znużenie tym samym jedzeniem i będzie domagało się zmiany.
Włącz dziecko do zakupów spożywczych i gotowania. Świadomość, że „pomaga” mamie lub tacie będzie dla malucha powodem do dumy. Przy okazji dziecko pozna mimochodem zasady zdrowego odżywiania.
Zachęcaj dziecko do aktywności ruchowej i ograniczaj czas, jaki spędza przed komputerem lub ekranem telewizora.
2. Jakie błędy w żywieniu zwiększają ryzyko nadwagi u dzieci?
Aby uchronić dziecko przed nadwagą, nie wystarczy wiedzieć, jakie produkty spożywcze są zdrowe. Warto pamiętać również o pozornie błahych błędach żywieniowych, które z czasem mogą doprowadzić do wystąpienia zbędnych kilogramów. Jeśli masz dziecko i coraz częściej stołujesz się z nim w restauracjach typu fast food, powinna ci się zapalić czerwona lampka. Wysokokaloryczne dania spożywane sporadycznie nie zaszkodzą twojemu dziecku, ale opieranie na nich jadłospisu dziecka jest dużym błędem. Dania typu fast food, słodycze i słodkie napoje są ubogie w składniki odżywcze, zawierają przy tym dużo soli i cukru. Jeśli są spożywane zamiast owoców, warzyw i nabiału, może dojść do niedoboru ważnych składników odżywczych.
Ryzyko nadwagi u dzieci rośnie również wtedy, gdy rodzice zbyt wcześnie wprowadzają do diety dziecka słodycze, soki owocowe i napoje. Produkty te są bogate w cukier, który spożywany w nadmiarze przyczynia się do zwiększenia masy ciała dziecka. Błędem jest także nagradzanie dzieci słodyczami. Maluchy, które otrzymują przekąski w nagrodę, zaczynają kojarzyć słodki smak z uczuciem radości. Istnieje realne zagrożenie, że jako osoby dorosłe będą szukać pocieszenia w ciastkach, lodach i innych przekąskach.
Poważnym błędem żywieniowym jest brak regularności w posiłkach oraz opuszczanie ich, zwłaszcza śniadania. Wielu rodziców tłumaczy się, że z samego rana nie mają czasu na przygotowanie pełnego śniadania dla dziecka, a równie dobrym wyjściem jest zakupienie słodkiej bułki w szkolnym sklepiku. Niestety, jest to całkowicie błędne założenie. Drożdżówka nie jest w stanie zastąpić pełnowartościowego posiłku. Na śniadanie dziecko powinno zjeść takie produkty spożywcze, które oprócz tłuszczu zawierają białko i węglowodany złożone. Dobrym wyborem są płatki zbożowe z jogurtem lub mlekiem, kanapki z wędliną i warzywem, jaja, ryby, sery i owoce.
Nadwaga nie pojawia się z dnia na dzień. Przyrost kilogramów to powolny proces, w którym niebagatelną rolę odgrywa siedzący tryb życia. Wielu rodziców jest po cichu zadowolonych, gdy dziecko siedzi przed komputerem lub telewizorem – mają je wówczas „na oku” i wiedzą, że nie dzieje się mu krzywda. Taka sytuacja jest jednak niekorzystna dla kondycji dziecka. Maluchy potrzebują ruchu na świeżym powietrzu, warto zadbać o to, by dziecko codziennie spędziło trochę czasu w aktywny sposób. Ograniczanie czasu spędzanego biernie przed telewizorem ma kolejną zaletę – zmniejszenie styczności dziecka z reklamami. Obecnie spoty reklamowe sięgają po wszystkie możliwe chwyty – pojawiają się w nich łatwe do zapamiętania hasła, wierszyki i piosenki, a także ulubione postacie z bajek. Dziecko, które ma kontakt z nachalną reklamą z łatwością wierzy w jej przekaz, że dopiero po kupnie danego produktu (są to zwykle słodycze) będzie szczęśliwe. Rodzicom trudno jest wytłumaczyć małym dzieciom, że to tylko zagranie marketingowe, a dana przekąska jest niezdrowa.
Nadwaga u dzieci to problem, któremu można skutecznie zapobiegać dzięki odpowiednio wczesnej nauce zasad zdrowego odżywiania. Jeśli wskazówka wagi u twojego dziecka zaczyna przekraczać granicę normy, nie czekaj z podjęciem stosownych kroków. Dzięki kilku prostym krokom możesz nauczyć dziecko zdrowego podejścia do jedzenia. Pamiętaj, że na kształtowanie nawyków żywieniowych u dzieci nigdy nie jest za późno!
dr n med. Aneta Czerwonogrodzka-Senczyna
Specjalista w zakresie żywienia człowieka i dietetyki. Jest pracownikiem Zakładu Żywienia Człowieka Warszawskiego Uniwesytetu Medycznego oraz Kliniki Pediatrii i Edokrynologii Samodzielnego Publicznego Dziecięcego Szpitala Klinicznego w Warszawie.