Plaga chorób serca, otyłości i cukrzycy. Badacze ujawniają głównego winowajcę
Choroby układu krążenia to główny zabójca Polaków. 62 proc. mężczyzn i prawie połowa Polek zmaga się z nadwagą, co piąty z nas jest otyły, około trzy miliony Polaków ma cukrzycę. Co za tym stoi? Eksperci wskazują winowajcę.
1. Żywność UPF
Według powstałego w 2019 r. systemu klasyfikacji żywności NOVA produkty spożywcze możemy podzielić na nieprzetworzone i przetworzone minimalnie, przetworzone dodatki spożywcze jak olej, żywność przetworzoną, czyli mięso i wyroby mięsne, chleb czy ser. Ostatnią kategorią jest żywność UPF.
Ultra przetworzona czy wysokoprzetworzona żywność (ang. ultra processed food, UPF) to szeroka grupa produktów poddanych obróbce technologicznej, której celem jest wydłużenie trwałości, przyspieszenie procesu przygotowania posiłku w domu, ale też zwiększenie walorów smakowych czy wizualnych.
Dotychczasowe badania wskazują, że jej obecność w diecie sprzyja tworzeniu blaszki miażdżycowej i chorobom układu krążenia, prowadzi do zaburzeń lipidowych, zwiększając ryzyko choroby niedokrwiennej serca, udaru mózgu i zawału serca. Przyczynia się do rozwoju niealkoholowego stłuszczenia wątroby, nadwagi i otyłości oraz cukrzycy, a wreszcie nowotworów, takich jak rak jelita grubego, mózgu czy jajników. Badania naukowców z Cambridge wykazały nawet, że zwiększenie udziału żywności UPF w diecie o zaledwie dziesięć procent podnosi ryzyko rozwoju raka.
2. Sprzyja nadwadze, podnosi ciśnienie i trójglicerydy
Najnowsze badanie, które ukazało się na łamach magazynu "Artherosclerosis", przynosi kolejne dowody na szkodliwość ultra przetworzonego jedzenia. Naukowcy przeanalizowali dane osób z nadwagą w wieku 55–75 lat, u których zdiagnozowano zespół metaboliczny, tj. co najmniej trzy problemy zdrowotne w postaci nadciśnienia tętniczego, podwyższonego cholesterolu czy otyłości brzusznej. Doszli do wniosku, że wyższe spożycie UPF wiąże się z szeregiem szkód dla zdrowia.
Analizy badaczy wykazały, że żywność UPF:
- jest czynnikiem ryzyka kardiometabolicznego,
- prowadzi do zwiększenia wagi i wskaźnika masy ciała (BMI),
- wpływa na podwyższenie ciśnienia rozkurczowego krwi,
- wiąże się z niekorzystnymi wskaźnikami cukrzycy,
- niekorzystnie wpływa na profil trójglicerydów.
Niestety, jak zwracają uwagę autorzy badania, sięganie po żywność UPF, a co za tym idzie wysokie spożycie wolnych cukrów, tłuszczów, w tym nasyconych oraz mniejsze spożycie błonnika, białek czy minerałów i witamin "dramatycznie wzrosło w ostatnich dziesięcioleciach".
- Jest żywnością tanią, a z drugiej strony hipersmakowitą. To przekłada się na niską jakość produktu, a zarazem bardzo dużą ilość dodatków poprawiających smak i wygląd – wzmacniaczy smaku, barwników, dużej ilości miażdżycogennego tłuszczu palmowego czy podgrzewanego do wysokich temperatur oleju słonecznikowego, soli, cukru lub jego zamienników jak syrop glukozowo-fruktozowy. Skutki? Nadmiar soli to wzrost ciśnienia tętniczego, soli oraz cukru i niskiej jakości tłuszczów, które odpowiadają za smakowitość – wzrost masy ciała, który pogarsza parametry cukrzycowe i profil lipidowy – tłumaczy wyniki badań w rozmowie z WP abcZdrowie dietetyk kliniczny mgr Kamil Paprotny.
- Co chwilę pokazują się nowe badania, które jasno wskazują, że ultraprzetworzona żywność jest wysoce szkodliwa. Zapewnia łatwą dostępność węglowodanów prostych, które gromadzą się w organizmie w postaci tłuszczu, zamiast być spalane w mięśniach – dodaje w rozmowie z WP abcZdrowie diabetolog i hipertensjolog prof. Grzegorz Dzida z Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Ekspert zauważa, że zagrożone są jednak nie tylko osoby z zaburzeniami metabolicznymi, z nadwagą czy otyłością obwodową.
- Może nawet w szczególności są to osoby pozornie szczupłe, które w rzeczywistości mają otłuszczoną wątrobę, serce, mięśnie, nerki, co stwarza przeszkodę dla insuliny w dotarciu do wątroby czy do mięśni. Skutkiem tego jest oporność na insulinę, będąca wstępem do cukrzycy – tłumaczy ekspert.
3. Żyjemy szybko, chcemy jeść szybko. Pandemia otyłości
Analiza wykazała, że grupa, która spożywa największe ilości żywności UPF to uczestnicy młodsi, mniej aktywni fizycznie, którzy w mniejszym stopniu przestrzegali diety śródziemnomorskiej. Co więcej, byli to mężczyźni z wyższym poziomem wykształcenia, palący tytoń, którzy więcej czasu spędzali przed ekranami. Jak tłumaczy dietetyk kliniczny, to właśnie współczesny styl życia sprzyja sięganiu po żywność UPF. Jeśli dołożyć do tego wspomnianą już smakowitość produktów UPF, popularność tej grupy żywności nie jest zaskoczeniem.
- "Hipersmakowitość" produktów UPF sprawia, że zjadamy tej żywności znacznie więcej, ale jednocześnie później osiągamy dzięki niej sytość. Dodatkowo jest ona krótkotrwała, bo w żywności wysokoprzetworzonej jest zbyt mało wartościowego białka i brakuje błonnika – mówi mgr Paprotny.
- W dobie galopującej inflacji, kiedy jedzenie nieprzetworzone jest horrendalnie drogie, kiedy pracujemy dużo i żyjemy szybko, szybko też chcemy jeść, żywność przetworzona zawojowała świat – podkreśla.
- Odsetek osób z nadwagą i otyłością idzie w parze z zamożnością. Jedzenie dobrej jakości jest drogie. Tłuste ryby morskie, świeże warzywa i owoce, nawet sezonowe, dobre tłuszcze, orzechy – takie produkty często są poza zasięgiem statystycznego Polaka – dodaje.
Ekspert alarmuje: mamy plagę pandemii otyłości na całym świecie. To choroba, która może prowadzić do ponad 200 różnych powikłań, w tym 13 różnych nowotworów. Według danych GUS w Polsce 62 proc. mężczyzn i 46 proc. kobiet zmaga się z nadmierną masą ciała. Co piąty Polak jest otyły, a polskie dzieci należą do najszybciej tyjących w całej Europie.
- Polacy są w czołówce. Jest coraz gorzej, trudno przypuszczać, żeby sytuacja w najbliższych latach miała się poprawić, zwłaszcza w dobie łatwo dostępnego jedzenia i taniej żywności wysokoprzetworzonej – podsumowuje mgr Paprotny.
Karolina Rozmus, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
