Ślaz dziki – właściwości, zastosowanie, wskazania i przeciwwskazania
Ślaz dziki to roślina ozdobna i lecznicza. Surowcem lekarskim są kwiaty i liście dostępne zwykle w formie suszu. Można ją stosować zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie, w postaci naparów, odwarów, płukanek i kąpieli. Wykorzystuje się je głównie w infekcjach górnych dróg oddechowych, ale również przy zaburzeniach ze strony przewodu pokarmowego.
1. Co to jest ślaz dziki?
Ślaz dziki (łac. Malva sylvestris L.), znany także jako ślaz leśny, malwa leśna, ślaz zajęczy, guziczkowe ziele, ślazówka czy kędzierzawiec to roślina z rodziny ślazowatych (Malvaceae). Jest rozpowszechniona na całym świecie z wyłączeniem Antarktydy. W Polsce rośnie na terenach nizinnych i w niższych partiach gór, na przydrożach, nieużytkach, zrębach, brzegach rzek, miedzach, zaroślach oraz na polach uprawnych jako chwast.
Jak wygląda ślaz dziki? Roślina osiąga wysokość nie większą niż metr. Jej łodyga jest owłosiona, płożąca lub wzniesiona, a liście faliste, zielone lub brunatnozielone, o nieregularnie ząbkowanych brzegach. Mają 3, 5 lub 7 klap. Unerwienie na powierzchni górnej i na ogonku może przybierać fioletową barwę.
Roślina kwitnie od końca czerwca do późnego października. Kwiaty ślazu dzikiego mają od 5 do 10 płatków, są utrzymane w kolorach od białego przez niebieski po czerwonopurpurowy. Są zapylane przez owady (malwa leśna jest miododajna). Zrywa się je od czerwca do sierpnia. Owoc to mała rozłupka.
Ślaz dziki – uprawa
Ślaz dziki jest rośliną ozdobną, która nadaje się na rabaty kwiatowe w ogródkach. To bylina lub roślina dwuletnia, która rozmnaża się przez nasiona lub sadzonki (w ogrodzie zwykle rozsiewa się sam). Najlepiej rośnie na słonecznym stanowisku i na przepuszczalnym, niezbyt żyznym podłożu.
2. Właściwości i działanie ślazu dzikiego
Ślaz dziki to nie tylko roślina ozdobna, ale i lecznicza (jest dostępna głównie w postaci suszu z kwiatów i liści). Niegdyś również jadalna (przygotowywano z niej zupy, sałatki i surówki).
Surowcem lekarskim ślazu dzikiego są całe lub połamane, wysuszone kwiaty (łac. Malvae sylvestris flos) oraz całe lub połamane, wysuszone liście ( łac. Malvae folium), które wyróżniają się wysoką zawartością substancji śluzowych.
Zarówno w kwiecie, jak i w liściu ślazu dzikiego znajduje się śluz bogaty w polisacharydy złożone z arabinozy, glukozy, galaktozy i kwasu glukurunowego. Ponadto w liściach występują garbniki, a w kwiatach antocyjanozydy (malwina) i fitosterole. Nie brak w nich także kwasów organicznych (m.in. ferulowego, salicylowego, malonowego) i soli mineralnych.
Substancje obecne w kwiatach ślazu dzikiego sprawiają, że roślina ma właściwości:
- powlekające (za co odpowiadają głównie substancje śluzowe, które łagodzą podrażnienia, ból i chrypę),
- przeciwkaszlowe (łagodzi również kaszel, przywraca ruch nabłonka rzęskowego, ułatwia odkrztuszanie i zmniejsza stan zapalny),
- zmiękczające,
- osłaniające,
- przeciwbakteryjne (zwłaszcza w stosunku do Staphylococcus aureus i S. agalactiae),
- antyoksydacyjne,
- przeciwzapalne,
- hepatoprotekcyjne (działają ochronnie na komórki wątroby).
Co ważne, obecne w ślazie dzikim glikozydy antocyjanowe wspierają organizm w procesie zdrowienia oraz wspomagają procesy immunologiczne.
3. Liść i kwiat ślazu – na co pomaga?
Ślaz dziki można stosować wewnętrznie w formie naparów i odwarów z suszonych kwiatów i liści ślazu dzikiego lub zewnętrznie w postaci okładów, płukanek lub kąpieli.
Substancje obecne w roślinie oraz jej właściwości sprawiają, że wykorzystuje się ją głównie w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych i w stanach zapalnych przebiegających z suchym kaszlem, chrypką i podrażnieniami błony śluzowej. Napary można pić, ale i wykorzystywać je jako płukanki do gardła.
Kąpiele i okłady z rośliny działają łagodząco i regenerująco na skórę, przez co wspierają gojenie ran, wrzodów, chorób i zmian skórnych.
4. Kwiat ślazu skutki uboczne i przeciwwskazania
Ślaz dziki uważany jest za roślinę bezpieczną, ze stosowaniem której nie wiąże się ryzyko pojawienia się skutków ubocznych. Ważne jednak jest, by respektować przeciwwskazania i nie przekraczać zalecanych dawek (na napar z kwiatów ślazu dzikiego wystarczy 1–2 łyżka surowca).
Malwa leśna nie powinna być przyjmowana przez osoby, u których rozpoznano alergię bądź nadwrażliwości na rośliny z rodziny Malva, także ciężarne i karmiące piersią (głównie z uwagi na brak badań dowodzących bezpieczeństwo surowca w tych szczególnych okresach w życiu kobiety).
Ponieważ roślina cechuje się wysoką zawartością substancji śluzowych, dzięki którym ma właściwości powlekające i osłaniające, stosowanie jej wraz z lekami czy suplementami, które są wchłaniane w żołądku, mogą być słabiej wchłaniane.
