Stewia - właściwości, cena, zastosowanie w kuchni i kosmetyce
Poszukując zamienników niezdrowych produktów spożywczych, warto zainteresować się stewią. Ten zyskujący coraz większą popularność produkt to idealna alternatywa dla wszechobecnego cukru. Dodatkowo stewię można uprawiać w zaciszu własnego domu lub ogródka. Co stanowi o wyjątkowości stewii i jak wygląda jej hodowla?
1. Co to jest stewia?
Stewia, zwana też ziołem miodowym lub słodowym, to naturalny odpowiednik sztucznych słodzików i doskonała alternatywa dla cukru i miodu. Należy do rodziny astrowatych, naturalnie występuje na terenach Ameryki Południowej, Środkowej, Meksyku i Stanów Zjednoczonych. Jej liście są szeroko rozstawione, należy do roślin jednorocznych i bylin.
1.1. Właściwości stewii
Właściwości stewii jako pierwsi docenili mieszkańcy Ameryki Środkowej i Południowej, wykorzystując tę roślinę do słodzenia napojów. Było to możliwe dzięki glikozydom stewiolowym – substancji występującej w łodygach i liściach stewii, która czyni z niej zdrowy, naturalny słodzik.
Okazuje się, że stewia jest 300 razy słodsza niż powszechnie wykorzystywany cukier – jedna łyżeczka sproszkowanych liści stewii pod względem słodkości odpowiada szklance białych kryształków. Zalety stewii docenią osoby troszczące się o swoją sylwetkę – ze względu na to, że nasz organizm nie trawi glikozydów, stewia nie dostarcza kalorii, a odporność na działanie wysokich temperatur czyni ze stewii idealny dodatek do potraw. Co więcej, wspomaga procesy trawienne, regulując nasz apetyt.
Od listopada 2011 stewia jest uznana jako dodatek do żywności (kryje się pod skrótem E960). Dopuszczalna dzienna dawka to 4mg na kilogram masy ciała. Warto jednak zwrócić uwagę, że jest to wartość podana nie tylko w przypadku żywności, ale także kosmetyków zawierających stewię.
Największą ilość stewii spożywają Japończycy, a przecież uważa się ich za jeden z najdrowiej żyjących narodowości na świecie.
Stewia wykorzystywana jest do produkcji lodów, gum do żucia, napojów, sosów i jogurtów.
2. Stewia w kuchni
Stewia sprawdza się nie tylko w kuchni jako alternatywa dla cukru, wzbogacając smak napojów, przetworów i różnego rodzaju potraw. Jej liście można dodawać do sałatek a nawet przetworów i domowych soków.
Nie będzie jednak dobrą alternatywą dla cukru w przypadku wypieków. Nie zachowuje się bowiem jak cukier i nie będzie dobrym towarzyszem dla drożdży. Poddany obróbce cieplnej w piekarniku może zamienić sie w karmel, więc nie doda ciastom kruchości.
2.1. Stewia a cukier
Ze względu na to, że stewia jest aż 300 razy słodsza niż tradycyjny cukier, będzie idealnym jego zamiennikiem. Ma także zerowy indeks glikemiczny (to znaczy, że nie powoduje wzrostu poziomu cukru), dlatego będzie idealna dla osób dbających o linię i odchudzających się.
2.2. Stewia a inne słodziki
W przeciwieństwie do sztucznych słodzików, takich jak ksylitol, mannitol czy sorbitol, stewia okazuje się bardzo bezpiecznym składnikiem. Nie rozkłada się do cukrów prostych, a więc nie dostarcza kalorii, dodatkowo wyżej wymienione składniki mają wysoki indeks glikemiczny, dlatego wcale nie są tak dobrym rozwiązaniem, jeśli chodzi o alternatywę dla cukru.
Podobnie jest także z miodem - choć powszechnie uważa sie go za zdrowy zamiennik, indeks glikemiczny miodu jest bardzo wysoki, co daje stewii przewagę także nad nim.
Warto także zauważyć, że słodziki takie jak ksylitol czy sorbitol nie są wskazane osobom, które mają jakiekolwiek problemy z żołądkiem (w tym coraz powszechniejszy zespół jelita drażliwego). Działają one drażniąco na ściany jelit i moga powodować biegunki i bóle. Stewia nie wykazuje takich właściwości.
3. Stewia w kosmetyce
Stewia stanowi także cenny składnik wyrobów kosmetycznych – leczniczo oddziałuje na cerę trądzikową, przyspieszając gojenie się wyprysków, a także wrzodów. Wykazuje ponadto właściwości dezynfekujące i zmniejsza ilość produkowanego sebum, dzięki czemu sprawdza się jako naturalne remedium na nieestetyczne zaskórniki.
Ze względu na swoje działanie bakteriobójcze stewia znalazła dodatkowo zastosowanie jako składnik zapobiegających próchnicy past do mycia zębów. O pozytywnym wpływie stewii na zdrowie świadczy również obecność w jej składzie cennych dla organizmu mikroelementów, takich jak np. żelazo, wapń, magnez, beta-karoten. Stewia zawiera też potas, sód, fosfor i siarkę.
4. Stewia a zdrowie
Kilka lat temu pojawiły się przypuszczenia, że związki zawarte w stewii mogą działać rakotwórczo i zagrażać zdrowemu rozwojowi płodu. Przeprowadzone badania pozwoliły jednak ostatecznie rozwiać te wątpliwości, a Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności stwierdził, że jej spożywanie jest całkowicie bezpieczne.
Komisja Europejska po oficjalnym uznaniu produktu jako dodatku do żywności określiła ilość maksymalnego dziennego spożycia stewii (4mg/kg). Uznano bowiem, że istnieje ryzyko przedawkowania tej substancji, zwłaszcza w przypadku osób, które często sięgają po słodkie napoje.
Zioło miodowe jest bezpieczne dla osób cierpiących na cukrzycę, gdyż nie podnosi poziomu cukru we krwi. Mogą wykorzystywać je także chorzy na fenyloketonurię.
Stewia często jest zalecana w profilaktyce chorób układu krążeniowego – nie przyczyniając się do powstawania tkanki tłuszczowej, chroni nas przed nadmiarem cholesterolu, nadciśnieniem tętniczym i zawałem serca. Jak dotąd nie udało się zaobserwować żadnych efektów ubocznych związanych ze spożywaniem stewii.
Ponadto pojawiły się badania, które wykazały, że stewia potrafi niszczyć bakterie odpowiedzialne za boreliozę, jednak za takie działanie odpowiedzialna jest tylko płynna forma słodzika.
Ważne jest, że przeciwwskazaniem do stosowania stewii jest konieczność ograniczenia szczawianów w diecie, ponieważ jej liście zawierają stosunkowo dużo szczawianów.
5. Cena stewii
Zioło słodowe jest dostępne w postaci suszonych liści, skoncentrowanego proszku, płynu i tabletek przede wszystkim w sklepach ze zdrową żywnością, chociaż znajdziemy je także w sieci. Cena stewii waha się od 20 do 50 zł za kilogram proszku, nie zapomnijmy jednak, że jest ona o wiele bardziej wydajna niż zwykły cukier, dlatego inwestycja ta jest zdecydowania opłacalna. Oczywiście można tez kupować mniejszą ilość - cena za 150 gramów to około 6-10 złotych. Nie jest to najbardziej opłacalne, ale nie obciąża budżetu tak, jak jednorazowe wydanie 50 złotych.
Stewię kupić można w większości dużych sklepów spożywczych i supermarketów, w działach ze zdrową żywnością, lub w sklepach internetowych. Dodatkowo dostępna jest w aptekach i sklepach branżowych, zawierających zdrowe zamienniki, produkty wegańskie, etc.
Przy wyborze gotowej stewii "sklepowej" warto jest zawsze zwracać uwage na skład. Choć może się to wydawać absurdalne, producenci bardzo często dodają do opakowań stewii tzw. nośniki, czyli mono- i dwucukry, które są tak samo słodkie i szkodliwe jak tradycyjny cukier. Zazwyczaj jest to fruktoza, dekstroza, maltoza i maltodekstryna. Idealnym nośnikiem jest natomiast celuloza, ponieważ nie trawi się, a więc nie rozkłada do postaci cukrów prostych.
Aby mieć stuprocentową pewność, że stewia jest zdrowa i bezpieczna dla naszego zdrowia i figury, najlepiej wyhodować ją samemu, na balkonie, w kuchni albo ogrodzie.
6. Uprawa stewii
Uprawa stewii nie jest zbyt kłopotliwa. Ta wieloletnia roślina świetnie dostosuje się do warunków panujących zarówno w doniczce, jak i bezpośrednio w gruncie. Można kupić zarówno nasiona, jak i gotowe sadzonki, które wystarczy tylko przesadzić. Stewia potrzebuje dużo słońca i ciepła - minimalna temperatura to dla niej około 15 stopni Celsjusza. Rośliny nie można ani przelać, ani przesuszyć - podlewanie musi być umiarkowane. Dobrze jest też na dnie doniczki ułożyć warstwę drenującą (np. za pomoca kamyków), aby woda lepiej odpływała. Pędy stewii należy co jakiś czas przycinać, aby rozrastały się na boki i było ich więcej.
Zobacz także:
Po upływie około trzech miesięcy od zasadzenia stewia zaczyna kwitnąć, jednak nie możemy pozwolić na to, by kwiaty rozwinęły się całościowo – wcześniej należy je wyciąć. W przeciwnym razie zostanie zahamowany przyrost nowych liści, które w dodatku zmienią swój smak na gorzkawy. Liście stewii najsłodsze są jesienią, jednak zbierać i zasuszać je można przez cały okres wegetacyjny.
