Uzależnia jak papierosy. Prowadzi do miażdżycy, cukrzycy, raka
Najnowsze badania ujawniają, że wysokoprzetworzona żywność może uzależniać, zwłaszcza kiedy zastosujemy standardy ustanowione dla uzależnienia od nikotyny. Spożywanie takiej żywności niesie jednak nie tylko skutki psychiczne, ale sieje spustoszenie w całym organizmie. Uważać trzeba zwłaszcza na nadmiar soli w diecie. - Spożywana w nadmiarze doprowadza do nadciśnienia tętniczego oraz chorób układu krążenia, które są najczęstszą przyczyną zgonów Polaków. To m.in. miażdżyca, choroba niedokrwienna serca, zawał mięśnia sercowego, udar mózgu czy zakrzepica żylna - ostrzega ekspert.
1. Żywność wysokoprzetworzona uzależnia jak nikotyna
Polacy uwielbiają przetworzoną żywność, bo jest smaczna, wygodna i zwykle tania. Tymczasem kolejne badania udowadniają, że to ogromne obciążenie dla naszego organizmu. W pracy naukowców z Uniwersytetu w Michigan stwierdzono, że żywność wysokoprzetworzona spełnia kryteria uzależnienia, takie jakie stosuje w przypadku uzależnienia od nikotyny.
“Uzależnienie od jedzenia wiąże się z mechanizmami związanymi z innymi zaburzeniami uzależniającymi, takimi jak np. impulsywność, dysfunkcja nagrody czy rozregulowanie emocji. Wiąże się to także z niższą jakością życia” – piszą autorzy badań.
Badacze przypomnieli, że w 1988 roku przedstawiony został raport Naczelnego Lekarza USA dotyczący uzależnienia od nikotyny. Jako trzy główne, naukowe czynniki uzależnienia od papierosów wymieniono:
- konieczność kompulsywnego stosowania,
- wywołanie efektu psychoaktywnego (zmiana nastroju) poprzez wywieranie wpływu na mózg,
- przedkładanie używania substancji ponad inne aktywności życiowe.
Ponadto w ostatnich latach, dodano nowy czynnik świadczący o uzależnieniu, a mianowicie uczucie głodu, czyli silnej potrzeby użycia substancji jako objaw zespołu abstynencyjnego. Podobnie jest w przypadku żywności ultraprzetworzonej.
- W pracy opublikowanej na łamach czasopisma "Addiction" stwierdzono, że uzależniający potencjał wysoko przetworzonej żywności może być kluczowym czynnikiem zwiększającym koszty zdrowia publicznego, mając na uwadze powszechność, dostępność oraz marketing z nią związane – komentuje w mediach społecznościowych dr Bartosz Fiałek, reumatolog, dyrektor ds. medycznych szpitala w Płońsku oraz popularyzator wiedzy medycznej.
Wysoko przetworzona żywność (WPŻ) uzależnia?
— Bartosz Fiałek (@bfialek) November 28, 2022
W pracy opublikowanej na łamach czasopisma „Addiction” przedstawiono, iż WPŻ spełnia kryteria, żeby uznać ją za uzależniającą, kiedy zastosujemy standardy ustanowione dla uzależnienia dla nikotyny.https://t.co/4pCGqgo9eg
2. Jakie produkty zaliczamy do żywności wysokoprzetworzonej?
Jak tłumaczą autorzy badań, wysokoprzetworzona żywność obejmuje produkty poddawane nowoczesnym i zaawansowanym procesom obróbki technologicznej i chemicznej oraz zawiera dodatki w postaci wielu substancji takich jak m.in. oleje, cukry, sól, barwniki czy konserwanty. Z reguły jest to żywność wysokokaloryczna, a kalorie najczęściej pochodzą z rafinowanych postaci węglowodanów i tłuszczów.
Do żywności wysoko przetworzonej zaliczamy m.in. napoje gazowane, słone chipsy, paluszki, słodycze, ciasta, batony, lody, chleb tostowy, margarynę, płatki śniadaniowe, jogurty owocowe, mrożona pizza, niektóre rodzaje przetworzonego mięsa (paluszki rybne, nuggetsy, parówki, kiełbasy, burgery), czy zupy instant.
- W przypadku jedzenia mechanizm uzależnienia jest inny niż od substancji psychoaktywnych, bo w tym drugim przypadku chodzi o zmianę w wydzielaniu pewnych neuroprzekaźników mózgowych. Jeżeli chodzi o jedzenie, to uzależnia nas smak. Istnieją badania, które wskazują, że połączenie trzech składników naraz: cukru, soli i tłuszczu najbardziej pobudza nasze kubki smakowe i skłania do ciągłego spożywania. Czytałam kiedyś badania, w których sugerowano, że glutaminian sodu może pobudzać układ nerwowy, ale w dalszym ciągu nie jest to ten sam mechanizm uzależniający, jak w przypadku substancji psychoaktywnych, aczkolwiek skutek jest podobny – komentuje w rozmowie z WP abcZdrowie dietetyczka Celina Całka-Kinicka.
- Trzeba pamiętać, że w żywności ultraprzetworzonej jest niezwielka ilość błonnika, białka, czyli substancji, które zwiększają uczucie sytości, pęcznieją w żołądku i dłużej się trawią. W związku z tym jesteśmy w stanie w krótkim czasie zjeść duże ilości takich produktów. Ta żywność nie wymaga też długiego przeżuwania, jest łatwa w spożyciu i w wielu przypadkach ogranicza się do kilku kęsów, co sprawia, że jemy ogromne ilości np. słonych przekąsek. Trudno byłoby zjeść taki odpowiednik kaloryczny warzyw – dodaje ekspertka.
Na badania uwagę zwrócił także dr Damian Parol, dietetyk, który przyznał, że dyskusja nad tym, czy żywność może uzależniać trwa w środowisku naukowym od lat.
"American Society for Nutrition prowadzi serię polemik na tematy dietetyczne. W zeszłym roku (2021) jednym z tematów było właśnie uzależnienie od jedzenia. W debacie udział wzięli Ashley Gearhardt i Johanes Hebebrand. Zgodzili się oni, że coś takiego jak "addictive-like eating" istnieje i że ma to związek z przemysłowo produkowaną żywnością. Jednak nie zgodzili się z tym, że jest to sytuacja porównywalna z uzależnieniem od takich substancji jak nikotyna. Osobiście też uważam, że "uzależnienie od jedzenia" w pewnym sensie istnieje, ale jest to oddzielna kategoria. Jednocześnie bardzo prawdopodobne, że są to po prostu zaburzenia odżywiania i że tak należy do tego podchodzić – pisze w mediach społecznościowych Parol.
Jak dodaje, częste spożywanie żywności wysokoprzetworzonej stanowi duży problem w społeczeństwie.
"Jednocześnie przemysł spożywczy świadomie tworzy produkty, od których trudno się oderwać i wykorzystuje przy tym doświadczenia branży tytoniowej" – stwierdza dietetyk.
3. Ta żywność prowadzi do raka, cukrzycy, nadciśnienia
Dietetyczka Kinga Głaszewska dodaje, że ultraprzetworzona żywność pozbawiona mikroelementów, witamin czy kwasów tłuszczowych, za to bogata w barwniki czy polepszacze smaku nie tylko uzależnia, lecz także sprzyja rozwojowi wielu chorób – m.in. nadciśnienia czy otyłości, które z kolei doprowadzają do zagrażających życiu chorób układu krążenia.
Jak podkreśla, istnieje szereg badań, które dowodzą, że nadmiar przetworzonych produktów w diecie wiąże się również z wyższym ryzykiem cukrzycy, upośledzeniem funkcji poznawczych czy rozwojem choroby nowotworowej.
- Szczególną uwagę należy zwrócić na azotany obecne w czerwonym przetworzonym mięsie, które później przetwarzają się w nitrozoaminy, co zwiększa ryzyko tworzenia komórek nowotworowych. Dlatego też lepiej kupować mięso nieprzetworzone i mieć kontrolę nad jego obróbką. Poza tym w tego typu produktach jest bardzo dużo soli, która spożywana w nadmiarze doprowadza do nadciśnienia tętniczego oraz chorób układu krążenia, które są najczęstszą przyczyną zgonów Polaków . To m.in. miażdżyca, choroba niedokrwienna serca, zawał mięśnia sercowego, udar mózgu czy zakrzepica żylna. Ponadto sól kuchenna powoduje mikrouszkodzenia błony śluzowej przełyku i żołądka – tłumaczy w rozmowie z WP abcZdrowie Kinga Głaszewska.
- Uważnie należy przyglądać się także kolorowym sokom, które zawierają barwniki i dużą zawartość cukru. Te barwniki często są syntetyczne, a w dużych ilościach mogą powodować m.in. nadpobudliwość, zwłaszcza u młodzieży. Zbyt duże ilości cukru to natomiast rozwój cukrzycy oraz otyłości, czyli współczesnych epidemii. Ważne, aby zwrócić uwagę także na nadmiar pestycydów w diecie. Niestety, rolnicy często nie przestrzegają okresów karencji ich stosowania, przez co dochodzi do ich nadmiaru w owocach czy warzywach. Spożywane w nadmiarze zwiększają ryzyko raka – dodaje dietetyczka.
Niedawno informowaliśmy też, że spożywanie przetworzonej żywności nie tylko sprzyja rozwojowi wielu chorób, lecz także skraca życie.
W najnowszym badaniu opublikowanym na łamach czasopisma American Journal of Preventive Medicine oszacowano, że w 2019 r. śmierć około 57 tys. Brazylijczyków w wieku od 30 do 69 lat była związana ze spożyciem wysoce przetworzonej żywności. Stanowi to ponad 10 proc. rocznych przedwczesnych zgonów w Brazylii w tej grupie wiekowej.
Katarzyna Gałązkiewicz, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
