Rokitnik - właściwości lecznicze, zastosowanie, olej z rokitnika, sok z rokitnika, dżem z rokitnika, nalewka
Rokitnik pospolity, nazywany jest też rokitnikiem zwyczajnym, jest wykorzystywany w ziołolecznictwie i kosmetyce. Zioło to zawiera cenne dla zdrowia witaminy, flawonoidy oraz kwasy organiczne. Olej z rokitnika jest bogaty w kwas palmitynowy, który zawiera witaminy młodości i beta-karoten. Rokitnik pospolity pomaga obniżyć gorączkę, łagodzi stany zapalne oraz zapobiega chorobom wrzodowym. Rokitnik zwyczajny ma zastosowanie w kosmetyce, jest składnikiem preparatów przeciwko łysieniu, zapobiega powstawaniu łupieżu oraz nawilża skórę. Rokitnik jest pod częściową ochroną. Dlatego też, jeśli chcemy wykorzystać w kuchni owoce tej rośliny, powinniśmy korzystać z upraw rokitnika, które znajdują się w wielu miejscach w Polsce.
1. Charakterystyka rokitnika
Rokitnik to wyskoki i kolczasty krzew. Tworzy rozległe i gęste gąszcze. Zakwita wiosną. Kwiaty rokitnika są drobne i żółte. Surowcem leczniczym są owoce i liście rokitnika. Liście są długie i lancetowate. Z wierzchu są oliwkowozielone, spód mają zaś srebrzysty.
Owoce rokitnika mają kształt niewielkich pomarańczowych kulek. Dojrzewają jesienią, a najlepiej zbierać je po pierwszych przymrozkach. Można spożywać je na surowo, chcoć trudno rokitnik nazwać przysmakiem - jest bardzo cierpki i kwaśny. Pachnie podobnie jak ananas. Owoce rokitnika nadają się doskonale do przetworów – można wyrabiać z nich galaretki, dżemy, konfitury, soki, nalewki, przeciery. Dobrym sposobem na zachowanie większości jego cennych składników jest zasuszenie owoców.
W Polsce rokitnik pospolity rośnie nad Bałtykiem na wydmach, tworząc tam gęste zarośla. Roślina występuje także w Pieninach. Ta wiatropylna roślina jest odporna na zimno i suszę. Owocami rokitnika są pomarańczowe pestkowce, soczyste, aromatyczne, o charakterystycznym kwaśno-cierpkim smaku.
2. Właściwości lecznicze rokitnika
Rokitnik pospolity posiada właściwości lecznicze. Już nasze babcie wiedziały o jego cudownym działaniu. Rokitnik zwyczajny to roślina opisywana w księgach medycznych datowanych na VIII w. n.e. Obecnie rokitnik pospolity sadzony jest jako krzew ozdobny w ogrodach i parkach, a od niedawna wprowadzono go do uprawy jako krzew owocowy. Dzięki badaniom nad zawartością składników zawartych rokitniku zwyczajnym opisano substancje czynne farmakologicznie, co pozwoliło wykorzystać różne właściwości rokitnika. Roślina cieszy się szczególną popularnością w krajach azjatyckich.
Owoce rokitnika pospolitego są wykorzystywane w ziołolecznictwie, ponieważ zawierają szereg cennych właściwości zdrowotnych. Są bogate w witaminę C, która w różnym stopniu znajduje się w poszczególnych odmianach, co zależy też od miejsca występowania danej rośliny. Witamina C poprawia funkcjonowanie układu krążenia, chroni organizm przed nadciśnieniem, przeciwdziała rozwojowi miażdzycy, wykazuje właściwości wzmacniające na ściany naczyń krwionośnych.
Najwięcej witaminy C zawierają rośliny, które możemy napotkać w górach środkowej Europy. Mają one od 405 do 1100 mg kwasu askorbinowego na 100 g owoców. Natomiast owoce rokitnika, który występuje u wybrzeży mórz, mają tej witaminy znacznie mniej, bo od około 200 do 250 mg na 100 g.
Owoce rokitnika pospolitego bogate są we flawonoidy, które chronią nasz organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Ponadto, przeciwutleniacze mininalizują ryzyko zachorowania na nowotwór i przeciwdziałają powstawaniu zmarszczek. W składzie owoców rokitnika znajdują się także kwasy organiczne oraz wolne aminokwasy, których znaleziono aż 18.
Spożywając rokitnik, dostarczamy swojemu organizmowi porcję wapnia, żelaza, potasu, boru, fosforu, krzemu, a także nienasyconych kwasów tłuszczowych. W owocach tych znajdziemy również witaminy A, E, D, K, P, a także witaminy z grupy B.
3. Zastosowanie rokitnika
Zastosowanie rokitnika w kosmetyce:
Rokitnik pospolity nie tylko wpływa pozytywnie na funkcjonowanie organizmu, również na wygląd naszej cery. Przeciwutleniacze zawarte w roślinie działają hamująco na różne rodzaje zmarszczek. Dzięki obecności beta-karotenu wyciąg z tej rośliny poprawia koloryt skóry. Bardzo często jest stosowany jako składnik kosmetyków do opalania.
Wyciąg z rokitnika stosowany jest w kosmetyce do pielęgnacji skóry uszkodzonej przez promienie słoneczne (łagodzi stany zapalne.
Z kolei olej z rokitnika, za względu na obecność witamin, polifenoli oraz minerałów, poprawia wygląd włosów, zwiększa ich elastyczność, regeneruje, nabłyszcza, hamuje nadmierne wypadanie. Dlatego często jest dodawany do kosmetyków pielęgnacyjnych do włosów. Właściwości rośliny wykorzystywane są w produkcji preparatów przeciwłupieżowych oraz tych hamujących problem łysienia. Olej z rokitnika stosowany zewnętrznie poprawia wygląd skóry i paznokci.
Zastosowanie rokitnika w kuchni:
Rokitnik pospolity może być wykorzystywany w kuchni. Owoce rokitnika nadają się doskonale do przetworów, dżemów, galaretek, konfitur, soków, win czy nalewek. Ze względu na dużą zawartość witaminy C, sok z rokitnika nadaje się do przyprawiania potraw. Jest doskonałą alternatywą dla cytryny. Warto wspomnieć również o tym, że z suszonych liści rokitnika wąskolistnego można przygotować smaczny, gorący napar, który może zastąpić zwykłą herbatę.
Zastosowanie rokitnika w medycynie naturalnej:
Właściwości rokitnika od setek lat wykorzystywane są w medycynie naturalnej. Wyciąg z oleju rokietnika ma właściwości przeciwgorączkowe, zaleca się go w chorobie wrzodowej żołądka oraz dwunastnicy, w stanach zapalnych różnych narządów wewnętrznych, biegunkach, w okresie ciąży i karmienia.
Napary z liści rokitnika używane są pomocniczo w leczeniu gośćca, stanów zapalnych przewodu pokarmowego. Ponadto, wykorzystuje się je do przemywania trudno gojących się ran. Rokitnik wykorzystywany jest również w leczeniu schorzeń skóry. Może być dodawany do kąpieli ziołowych.
Owoce rokitnika w postaci świeżych dżemów, konfitur i soków stosuje się zapobiegawczo jako naturalne źródło dobrze przyswajalnej witaminy C.
4. Olej z rokitnika
Olej z rokitnika zwyczajnego może być wytwarzany z nasion i pulpy wytworzonej z owoców rokitnika, jednak mają one inny skład. Droższy jest ten, który możemy otrzymać z pulpy, ale za ceną idzie jakość produktu.
Olej z rokitnika ma bardzo dużo witamin A, C i E. W rokitniku znajdziemy dużo żelaza, fosforu, potasu oraz wapnia. Ponadto w oleju z rokitnika znajdziemy bardzo dużo innych składników, jak np. karotenoidy czy flawonoidy. Składniki te wykazują działanie przeciwwirusowe, antybakteryjne oraz przeciwzapalne (warto jednak nadmienić, że skład oleju zależy od dojrzałości i wielkości owoców rokitnika, a także sposobu produkcji i klimatu).
Olej z rokitnika ma piękną czerwono-pomarańczową barwę. Do tego olej z rokitnika ma owocowy zapach i wiele właściwości prozdrowotnych.
Olej z rokitnika ma właściwości antynowotworowe i antyoksydacyjne. Ponadto olej z rokitnika poprawia pracę układu krążenia, obniża cholesterol oraz ciśnienie krwi, ochrania organizm przed niekorzystnym wpływem promieni RTG, toksycznym działaniem niektórych wyrobów farmaceutycznych. Wspomaga także leczenie wrzodów żołądka, niweluje zgagę, łagodzi dolegliwości związane z reumatoidalnym zapaleniem stawów, np. ból stawów. Stosowany zewnętrznie, poprawia wygląd skóry, włosów oraz paznokci. Wartp wspomnieć również o tym, że olej z rokitnika przyspiesza gojenie się ran i działa kojąco na poparzenia (także oparzenia wywołane nadmiarem promieni słonecznych). Stosowanie go przyspiesza gojenie się odmrożeń czy odleżyn.
5. Jak przygotować sok z rokitnika?
Sok z rokitnika to źródło wielu witamin. Sok z rokitnika to ogromne bogactwo witaminy C, z tego względu jest on zalecany osobom, które np. często chorują. Ponadto w soku z rokitnika zwyczajnego znaleźć można kwas tłuszczowy omega 7, który poprawia wygląd naszej skóry. Sok z owoców rokitnika przyśpieszy również gojenie się ran oraz usprawni pracę mózgu.
W jaki sposób możemy przygotować sok z rokitnika?
Przepis na sok z owoców rokitnika jest bardzo prosty. Potrzebujemy 1 kg owoców i 1 kg cukru. Owoce rokitnika przebieramy, usuwamy listki i gałązki. Następnie myjemy owoce i delikatnie osuszamy papierowym ręcznikiem. Przekładamy owoce rokitnika do garnka i zasypujemy cukrem. Odstawiamy na ok. 8 godzin. Po tym czasie powstałą miksturę doprowadzamy do wrzenia i gotujemy przez pół godziny.
Sok przecedzamy przez gęste sitko lub gazę i rozlewamy do butelek. Następnie butelki z sokiem z rokitnika ustawiamy w wysokim naczyniu i zalewamy wodą, Pasteryzujemy przez ok. 15 minut od momentu wrzenia. Butelki z sokiem odstawiamy w ciemne miejsce.
Sok możemy pić po rozcieńczeniu z wodą, można dodawać go też do herbaty. Soku z rokitnika nie mogą pić osoby cierpiące na stan zapalny trzustki i kamicę żółciową. Odradza się go też osobom z chorą trzustką i wątrobą.
6. Jak przygotować dżem z owoców rokitnika?
Do przygotowania dżemu z owoców rokitnika potrzebujemy 1 kg oczyszczonych i umytych owoców, ½ kg cukru oraz 1 l wody.
Owoce rokitnika przekładamy do garnka, zalewamy wodą i dosypujemy cukier. Całość doprowadzamy do wrzenia i gotujemy przez ok. 30 minut. Dżem powinien mieć gęstą konsystencję. Po 30 minutach dżem przekładamy do wyparzonych słoiczków, szczelnie zamykamy i pasteryzujemy przez ok. 10 minut. Słoiczki z dżemem z rokitnika przechowujemy w ciemnym i chłodnym miejscu.
7. Nalewka z rokitnika
Do przygotowania nalewki z rokitnika będziemy potrzebować:
- 1 kg przebranych i umytych owoców rokitnika,
- 1 kg cukru,
- 1,5 l spirytusu 80 procentowego.
Umyte i osuszone owoce rokitnika przekładamy do 5 l słoja i zasypujemy połową cukru. Następnie dolewamy spirytus i zamykamy słoik. Tak przygotowaną miksturę odstawiamy w ciepłe miejsce na ok. 3-4 miesiące. Po tym czasie alkohol przelewamy do osobnego naczynia. Owoce pozostałe w słoju zasypujemy resztą cukru, zakręcamy słoik i odstawiamy na 2 tygodnie, do momentu aż cukier się rozpuści a owoce puszczą sok. Miksturę przecedzamy przez gęste sito. Syrop łączymy z wcześniej odlanym alkoholem. Nalewkę przelewamy do butelek i odstawiamy w ciemne miejsce na pół roku. Nalewka z rokitnika powinna mieć piękny bursztynowy kolor.