Goździkowiec korzenny – właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania
Goździkowiec korzenny to krzew lub niewielkie drzewo z rodziny mirtowatych. Występuje w Indonezji, Azji, Sri Lance, Malezji oraz na Madagaskarze. Ze względu na właściwości, suszone pączki kwiatów goździkowca, tak zwane goździki, wykorzystuje się zarówno w kuchni, jak i lecznictwie. Jak działają? Jakie są wskazania do ich stosowania?
1. Co to jest goździkowiec korzenny?
Goździkowiec korzenny, znany także jako czapetka pachnąca, to gatunek rośliny z rodziny mirtowatych (Myrtaceae). Rośnie dziko w Indonezji, Azji, Sri Lance, Malezji oraz na Madagaskarze. Jest uprawiany w krajach o klimacie równikowym. Największe plantacje goździkowca znajdują się na Półwyspie Malajskim, w Indonezji i na Madagaskarze oraz wyspach Oceanu Indyjskiego.
Eugenia caryophyllata to krzew lub nieduże drzewo dorastające do 12 m. Posiada eliptyczne liście, które są od spodu jaśniejsze, a od góry ciemnozielone. Posiadają gruczołki wytwarzające olejek goździkowy. Kwiaty goździkowca korzennego są różawożółte. Zebrane po trzy tworzą baldachokształtne kwiatostany. Owocem jest purpurowa jagoda.
2. Zastosowanie goździkowca korzennego
Z uwagi na właściwości, zarówno w kuchni, jak i lecznictwie, wykorzystuje się nierozwinięte, suszone pączki kwiatów goździkowca, tak zwane goździki. Zbiera się je w momencie, gdy pąki nie są jeszcze otwarte, ale osiągnęły odpowiednią wielkość, a podstawa kielicha rozwinie się w charakterystyczny sposób).
Wykorzystywany jest także olejek goździkowy. Pozyskuje się go z pąków kwiatowych goździkowca korzennego, na drodze destylacji z parą wodną. Goździkowiec korzenny to przede wszystkim roślina przyprawowa.
Pozyskiwane z niego goździki mają ciemnobrunatną barwę, piekący smak i charakterystyczny zapach. Używa się ich do aromatyzowania kompotów, konfitur, marynat, wypieków czy deserów.
Czapetka pachnąca jest stosowana również w lecznictwie, nie tylko w medycynie indyjskiej i chińskiej, ale i zachodniej, tak ziołolecznictwie, jak i stomatologii, również w przemyśle farmaceutycznym, spożywczym, kosmetycznym i perfumeryjnym.
3. Właściwości lecznicze goździkowca korzennego
Pączki goździkowca korzennego swoje właściwości zawdzięczają zawartości takich substancji jak etanol, tymol, flawonoidy, sterole, terpeny, kwasy fenolowe, witaminy A i C oraz minerały: wapń, żelazo, magnez, sód, potas i fosfor.
Za prozdrowotne i lecznicze działanie rośliny odpowiada przede wszystkim obecny w olejku goździkowym eugenol (stanowi aż 90-95% surowca). To organiczny związek chemiczny z grupy fenoli.
Substancja ma właściwości antyseptyczne, pobudzające i rozkurczające, także przeciwbólowe, przeciwzapalne, znieczulające, antybakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe, antyoksydacyjne, a nawet przeciwnowotworowe. Eugenol występuje nie tylko w goździkach, ale także w innych roślinach, takich jak cynamon, gałka muszkatołowa, liście laurowe oraz bazylia.
Jakie są wskazania do wewnętrznego stosowania goździków? Te przede wszystkim sprawdzają się, gdy dokuczają zaburzenia trawienia, nieżyt jelit i żołądka, niestrawność, biegunka.
Goździki pobudzają apetyt, zwiększają wydzielanie soków żołądkowych, trzustkowych i jelitowych, a i poprawiają perystaltykę przewodu pokarmowego, przyśpieszając trawienie. To również naturalne leki przeciwrobacze i środki wiatropędne. Poza tym goździki wspomagają pracę wątroby i chronią ją przed szkodliwym wpływem wolnych rodników, a i pomagają ustabilizować poziom cukru we krwi.
Zewnętrznie można stosować wyciągi z goździków, gdy problem stanowi:
- stan zapalny błon śluzowych,
- stan zapalny jamy ustnej,
- nieprzyjemny zapach z jamy ustnej,
- stan zapalny gardła, nosa,
- wypryski hormonalne,
- nadmierne pocenie się,
- dokuczliwe symptomy reumatyzmu, takie jak na przykład ból.
Warto pamiętać, że goździki i olejek goździkowy to miejscowe środki przeciwbólowe (goździki żuje się w stanach zapalnych gardła, jamy ustnej oraz przy bólach zębów), ale i odkażające. To także silne antyoksydanty.
4. Przeciwwskazania i skutki uboczne
Olejek goździkowy, by nie szkodził, musi być odpowiednio stosowany. Ważne jest, by był używany z umiarem, a aplikowany bezpośrednio na skórę - koniecznie rozcieńczony. By nie stosować czystej formy olejku goździkowego, wystarczy wymieszać go z olejem jadalnym. W większych ilościach, zwłaszcza u osób wrażliwych, może bowiem wywoływać podrażnienia i alergie. Co ważne, goździków nie powinny spożywać kobiety w ciąży oraz osoby chorujące na nowotwory, a także dzieci.
