Diabetyk - indeks glikemiczny i produkty dla diabetyków. Jakie warzywa i owoce może jeść cukrzyk? Czy może pić mleko?
Diabetyk, czyli osoba chora na cukrzycę, powinna kierować się konkretnymi zasadami żywienia. Pomocny w układaniu jadłospisu jest indeks glikemiczny, czyli wskaźnik, który określa, jak bardzo po zjedzeniu danego produktu wzrasta poziom glukozy we krwi. Dzięki niemu diabetyk wie, które owoce, warzywa i inne produkty węglowodanowe może jeść, a które powinien wykluczyć z diety. Sprawdź, jakie produkty są wskazane w diecie diabetyka, a które przeciwwskazane.
1. Rodzaje cukrzycy
Diabetyk to osoba, która choruje na cukrzycę. Może być to cukrzyca typu I, która wymaga ciągłego stosowania insuliny.
Jednak najczęściej diagnozuje się cukrzycę typu II (nieisnulinozależną). W początkowym jej okresie pacjent nie musi stosować leków. Pomóc może zastosowanie specjalnej diety.
Cukrzyca może się rozwinąć także u kobiet ciężarnych. Zasady dietetyczne są uzależnione od tych rodzajów cukrzycy.
2. Indeks glikemiczny w diecie diabetyka
W diecie diabetyka bardzo ważny jest indeks glikemiczny, który określa, jak poszczególne produkty spożywcze wpływają na stężenie glukozy we krwi, jak szybko węglowodany (cukry) zawarte w danym produkcie ulegają zamianie na glukozę we krwi po 2-3 godzinach od spożycia posiłku.
Im wyższą wartość IG ma dany produkt, tym bardziej zwiększa się poziom glukozy we krwi po jego zjedzeniu. Warto wiedzieć, że indeks glikemiczny produktu zależy m.in. od sposobu jego przyrządzenia (np. gotowanie znacząco zwiększa IG produktów)
Polskie Towarzystwo Diabetologiczne rekomenduje osobom chorym na cukrzycę produkty, których IG wynosi mniej niż 50. Jednak na tej liście znajdują się pewne wyjątki. Dobrym przykładem jest czekolada – swój niski indeks zawdzięcza wysokiej zawartości tłuszczów, ale nie jest produktem, który może być spożywany przez diabetyków.
3. Produkty w diecie diabetyka
Dieta diabetyka powinna uwzględniać wszystkie składniki pokarmowe w ilości dostosownej do typu cukrzycy.
3.1. Węglowodany
Polskie Towarzystwo Diabetologiczne informuje, że węglowodany w diecie diabetyka powinny pokrywać 45-50 proc. dziennego zapotrzebowania energetycznego. To nieduża różnica w stosunku do ilości węglowodanów zalecanej osobom zdrowym (50-60 proc.).
Diabetyk powinien korzystać z wymiennika węglowodanowego (w skrócie oznacza się go 1WW). Wymiennik węglowodanowy jest to taka ilość produktu, którą wyraża się w gramach i zawiera 10 g węglowodanów przyswajanych przez organizm, czyli 10 g czystego cukru.
Ilość wymienników węglowodanów musi być ustalona z lekarzem. Specjalista dokonuje tego na podstawie badania poziomu cukru we krwi, dawki insuliny, którą stosuje chory, wysiłku fizycznego pacjenta i schorzeń towarzyszących cukrzycy.
Posiłki diabetyka powinny być komponowane w taki sposób, aby każdego dnia zawierały taka samą ilość WW. To pomaga zapobiec wahaniom cukru. Produkty dla diabetyków trzeba wymieniać w taki sposób: mleczne na mleczne, warzywa na warzywa.
3.2. Białko
Zawartość białka w diecie diabetyka powinny wynosić 20-30 proc. O właściwej ilości białka decyduje lekarz. U chorych na cukrzycę typu II białko nie powoduje wzrostu glikemii, a u pacjentów z niewyrównaną cukrzycą zapotrzebowanie na białko może być większe.
Białka zwierzęce, które należą do pożądanych produktów dla diabetyków to: cielęcina, wołowina, królik (chodzi o chude mięso), chude wędliny, białko jaj, kefir, jogurt i chudy twaróg. Białko roślinne zalecane diabetykom to fasola, groch, soja, makarony, kasze, ryże.
Diabetyk może pić mleko, np. na śniadanie, ale musi zwrócić uwagę z czym go łączy. Ważne, aby pamiętał, że rano skok glukozy jest największy, dlatego powinien wybierać takie artykuły spożywcze, które nie podniosą go zbyt wysoko. Mleka nie powinno się łączyć z płatkami kukurydzianymi, gdyż szybko podnosi poziom glukozy we krwi.
3.3. Tłuszcze
Tłuszcze mogą pokrywać max. 30 proc. dziennego zapotrzebowania energetycznego. Najlepiej, aby diabetyk sięgał po zdrowe tłuszcze, np. po oliwę z oliwek. W organiczonych ilościach powinien spożywać smalec, masło i śmietanę. Tłuszcze w pokarmach koniecznie muszą być kontrolowane u osób z nadwagą lub otyłością.
3.4. Witaminy
Chorzy na cukrzycę nie wykazują większego zapotrzebowania na witaminy i sole mineralne niż zdrowi ludzie. Jednak zaleca się, aby spożywali produkty bogate w witaminy A, C, E – zapobiegają one miażdżycy, na którą diabetycy są szczególnie narażeni.
3.5. Alkohol
Diabetycy nie powinni pić alkoholu, ponieważ zwiększa on ryzyko wystąpienia hipoglikemii i jest wysokokaloryczny. Jeśli już po niego sięgną, nie powinnu przekraczać ilości 15-20 g czystego alkoholu. Ozancza to, że mogą wypić 100 ml wytrawnego wina, 330 ml piwa i 40 ml brandy.
4. Jakie warzywa i owoce może jeść diabetyk?
Diabetycy mogą jeść warzywa i owoce, ale powinni wiedzieć, które są szczególnie zalecane, a których powinni się wystrzegać. Powinni oni unikać warzyw i owoców zawierających węglowodany proste, gdyż ich indeks glikemiczny wynosi więcej niż 50, a więc:
- buraków
- kukurydzy
- groszku zielonego
- bananów
- winogron
- ananasa oraz ananasa z puszki
- brzoskwiń z puszki
- czereśni
Z warzyw wskazane są:
- brokuły
- marchew
- bakłażany
i wszytskie inne, których indeks glikemiczny jest mniejszy niż 50.
W ograniczonej ilości można spożywać takie owoce, jak
- jabłka
- gruszki
- maliny
- śliwki
i wszytskie inne, których indeks glikemiczny jest mniejszy niż 50.
5. Produkty zastępujące cukier w diecie diabetyka
Diabetyk powinien unikać zamienników cukru, takich jak np. miód. Zwiera on wiele wartościowych składników, ale stanowi takie samo źródło kalorii, jak cukier. Podobnie jest z cukrem trzcinowym czy brązowym. Jeżeli chce używać specjalnych słodzików, to zawsze powinien stosować się do zaleceń podanych na opakowaniu. Ich maksymalna dawka na dobę wynosi 200 mg.
Chorzy na cukrzycę muszą nosić przy sobie parę kostek cukru na wypadek spadku poziomu glukozy we krwi. Czasem można podnieść poziom glukozy, pijąc soki owocowe lub zjadając batonika - chodzi o spożycie cukru prostego.
