Kwas fitynowy. Czy rzeczywiście jest zdrowy?

W przypadku kwasu fitynowego (fitowego) sprawa jest dość złożona. Z jednej bowiem strony mówi się o jego korzystnym działaniu na układ pokarmowy, z drugiej zaś wskazuje, że spożywanie produktów bogatych w fityniany może nam poważnie zaszkodzić.

Znajdziemy je przede wszystkim w ziarnach zbóż (pszenicy, owsie, gryce, jęczmieniu) i w roślinach strączkowych. W ich przypadku jest to substancja niezwykle istotna. Służy do magazynowania fosforu, bierze udział w procesie kiełkowania i wzrostu rośliny. Jest im zatem potrzebna do prawidłowego rozwoju.

W organizmie człowieka kwas fitynowy ma szczególną rolę, z punktu widzenia naszego zdrowia – dość niechlubną. Wiąże bowiem minerały, tj. cynk, żelazo, magnez, tworząc z nimi sole (fityniany). Te z kolei nasz organizm wydala.

Dochodzi zatem do utraty cennych składników mineralnych. Zdarza się więc, że osoba codziennie uwzględniająca w swoim menu zboża, może mieć anemię. W dłuższej perspektywie zaś może rozwinąć się osteoporoza.

1. Gdzie znajduje się najwięcej kwasu fitynowego?

Kwas fitynowy znajduje się przede wszystkim w łuskach zbóż. Zatem najwięcej tej substancji będzie w mące razowej, powstaje ona bowiem z pełnego ziarna (mieli się bielmo, zarodek i otręby). Śladowe ilości kwasu fitynowego są w mące białej, a więc tej, po którą sięgamy najczęściej.

2. Kwas fitynowy a zdrowie

Nie wolno jednak zapominać o pozytywnym wpływie kwasu fitynowego na organizm. Jest to bowiem przeciwutleniacz, który redukuje wolne rodniki.

Istnieją ponadto naukowe doniesienia mówiące o tym, że jedną z właściwości kwasu fitynowego jest zapobieganie rozwojowi chorób cywilizacyjnych, m.in. cukrzycy.

Uważa się ponadto, że fityniany niszczą komórki nowotworowe. Ta ostatnia teza jednak nie jest potwierdzona naukowo (a badania trwają od 1988 roku), stąd Amerykańska Agencja ds. Leków wpisała je na listę nieskutecznych leków na raka.

Co zatem zrobić, jeśli mamy do czynienia z tak skrajnymi opisami właściwości kwasu fitynowego? Przede wszystkim podejść do tego zagadnienia z rozwagą.

Zjadanie owsianki na śniadanie może jedynie dodać nam energii i pozytywnie wpłynąć na zdrowie. Nie musimy obawiać się, że jedzenie zbóż, nawet codziennie, jest w stanie doprowadzić do rozwoju anemii.

Dieta powinna być urozmaicona i zbilansowana. Musi dostarczać organizmowi wszelkich niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania składników.

Ilość spożywanych zbóż w diecie powinny jednak ograniczyć osoby z niedoborem żelaza i chorzy na osteoporozę. Niektórzy sugerują też, że kwas fitynowy spowalnia proces krzepnięcia krwi, stąd powinno się zmniejszyć ilość spożywania produktów zbożowych i roślin strączkowych co najmniej dwa tygodnie przed planowanym zabiegiem operacyjnym.

Kwas fitynowy wchodzi ponadto w reakcję z lekami przeciwzakrzepowymi.

Trudno określić jaka jest właściwa ilość kwasu fitynowego dla organizmu. Jest to bowiem uzależnione od wielu różnych czynników, tj. wieku, stanu zdrowia, płci. Naukowcy jak dotąd nie określili odpowiedniego zakresu dawek.

Kwas fitynowy nadal jest przedmiotem wielu badań i analiz.