Salep – właściwości, historia i przepis na napój
Salep to napój z mleka i sproszkowanych bulw storczyka. Jest bardzo popularny w kuchni tureckiej i bałkańskiej. Nazwa napoju oznacza dosłownie „lisie jądra”, czym nawiązuje do charakterystycznego kształtu bulw kwiatu, z którego jest przyrządzany. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest salep?
Salep (tur. sahlep) to gorący, słodki napój przyrządzany ze sproszkowanych bulw storczyka męskiego, popularny w kuchni tureckiej i w kuchni bałkańskiej. Jego miłośnicy cenią nie tylko jego oryginalny smak i aromat, ale i właściwości zdrowotne. Nazwa pochodzi od arabskiego określenia ḥasyu al-tha`lab, oznaczającego lisie jądra (od charakterystycznego kształtu bulw storczyka).
Storczyk męski (Orchis mascula L.) to gatunek byliny należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Występuje w Europie (bez jej krańców północnych i północno-wschodnich), w północno-zachodniej Afryce, w Azji Mniejszej i regionie Kaukazu (sięgając na wschodzie do Iranu).
2. Historia salepu
Salep pierwotnie znany był wyłącznie w Turcji i na Bliskim Wschodzie, skąd powędrował do Europy Zachodniej. W XVII i XVIII wieku salep zdobył serca londyńczyków. Napój, często wzbogacany kwiatem pomarańczy i wodą różaną, cieszył się dużą popularnością zwłaszcza wśród osób mniej zamożnych. Nazywano go „kawą dla ubogich” , ponieważ wówczas ziarna kawy były bardzo drogie i niedostępne. Dziś kawa jest zdecydowanie tańsza niż salep. Salep produkowany jest z suszonych, sproszkowanych korzeni orchidei górskiej. Proszek do jego przyrządzenia wytwarza się głównie w regionie Kahramanmaraş w południowo-zachodniej Turcji.
3. Właściwości napoju
Jak smakuje salep? Ma specyficzny, delikatnie korzenny smak i aromat. Idealnie komponuje się z mlekiem i cynamonem. Jego konsystencja przypomina rozwodniony kisiel lub budyń, a jego smak jest oryginalny, niepowtarzalny i niezapomniany. Napojowi przypisuje się działanie zdrowotne i rolę afrodyzjaka. W krajach arabskich wierzy się, że bulwy korzeniowe mają właściwości wzmagające popęd płciowy, co jest wiązane z ich kształtem przypominającym jądra samcze.
Jakie właściwości prozdrowotne ma salep? Okazuje się, że:
- rozgrzewa,
- pomaga leczyć zapalenie zatok,
- wspomaga akcję serca,
- regeneruje organizm,
- działa kojąco na ból gardła,
- koi obrzęknięte dziąsła,
- pomaga przy problemach trawiennych.
4. Przepis na salep
Obecnie salep najczęściej jest przygotowany z proszku instant. Podaje się go z mlekiem i cynamonem. Proszek, nazywany mączką salepową, wykorzystuje się nie tylko do przygotowywania napoju, ale i robienia lodów oraz puddingów.
Aby przyrządzić salep, wystarczy 2 łyżeczki proszku instant wymieszać z 2 szklankami mleka. Kolejnym krokiem jest gotowanie mikstury na małym ogniu przez około 10 minut, delikatnie mieszając. Gotowy napój wystarczy wlać do filiżanki i posypać cynamonem, imbirem lub gałką muszkatołową. Niektóre przepisy wspominają o dodawaniu do napoju cukru. Ten kremowy napój z suszonych bulw dzikich orchidei, słodki przysmak o gęstej konsystencji, przyrządza się nie tylko z gorącym mlekiem i dodatkiem cynamonu lub imbiru, ale i na sposób angielski, z wodą różaną i kwiatem pomarańczy.
Ponieważ można również kupić gotowy napój (z mlekiem), wówczas mieszankę, która zawiera zarówno sahlep, jak i mleko w proszku, wystarczy zalać wodą. Ponieważ do wyprodukowania jednego kilograma mąki salepowej trzeba zużyć od 1000 do 4000 bulw, a ich eksport z Turcji jest zabroniony, w większości sklepów dostępny jest napój instant aromatyzowany bulwami storczyka.
Salep można kupić zarówno stacjonarnie, jak i w internecie, tak w sklepach z żywnością turecką czy orientalną, jak i w serwisie aukcyjnym. Cena napoju w proszku wynosi około 20 zł.
5. Popularne napoje tureckie
W Turcji pije się nie tylko salep, ale i inne oryginalne napoje, takie jak ajran, który jest wytwarzany z jogurtu i wody, w proporcji 2:1 lub 1:1. Zazwyczaj dodawana jest do niego sól, a czasami też pieprz czy mięta. Można go kupić w restauracjach i sklepach, ale i zrobić samodzielnie. Jest idealny na upały. Bardzo często pije się go do obiadów. Innym oryginalnym napojem jest salgam suyu, który przyrządza się z soku z marynowanej czarnej marchwi, który następnie doprawia solą, odrobiną soku z rzepy oraz przyprawami. Pije się go najczęściej do kebabu. Jest podawany na zimno.
Jeszcze bardziej oryginalnym napojem jest tursu suyu. To sok z kiszonych warzyw, takich jak ogórki, cebula, papryka, kapusta, buraki czy marchewka. Dostępny jest czysty sok lub w wersji z kiszonymi warzywami.