Szpekucha – wartości odżywcze, kalorie i przepis na pierożki drożdżowe
Szpekucha to pierożek lub pasztecik drożdżowy wypełniony farszem z boczku lub skwarek. Choć wywodzi się z kuchni niemieckiej, jest potrawą kuchni kresowej. Największą popularnością cieszy się na Litwie. Szpekuchy podaje się zarówno jako samodzielne danie obiadowe, jak i dodatek do zupy. Jak je zrobić? Jakie mają wartości odżywcze?
1. Co to jest szpekucha?
Szpekucha to tradycyjna wielkanocna potrawa kuchni kresowej, choć danie wywodzi się z kuchni niemieckiej. To mały pieczony pierożek lub pasztecik nadziewany boczkiem lub słoniną przesmażoną z cebulą i przyprawami („kuchen" to po niemiecku ciasto, "speck" – słonina).
Szpekuchy są bardzo sycące. Można je podawać zarówno jako samodzielne danie obiadowe z surówką, ale i przekąskę czy dodatek do zupy: barszczu czerwonego, rosołu lub kremu warzywnego.
2. Przepis na szpekuchy
Aby przygotować ciasto na szpekuchy, potrzebne są takie składniki jak:
- 500 g mąki pszennej,
- szklanka ciepłego mleka,
- 2 żółtka,
- 35 g świeżych drożdży,
- 80 g masła,
- łyżka cukru,
- płaska łyżeczka soli.
Na nadzienie do litewskich pierożków drożdżowych potrzebny jest boczek lub słonina, można je także wymieszać:
- 450 g wędzonego boczku (lub 250 g boczku i 200 g słoniny),
- 2 cebule,
- 3 ząbki czosnku,
- przyprawy: majeranek, kminek, sól, pieprz.
2.1. Jak zrobić ciasto na szpekuchy?
W niedużym naczyniu wymieszaj drożdże, ciepłe mleko, cukier i łyżkę mąki. Zaczyn przykryj talerzykiem i odstaw na kwadrans. Następnie dodaj do niego żółtka, miękkie masło oraz mąkę, po czym zagnieć ciasto. Powinno być elastyczne, dlatego w razie potrzeby dodaj trochę mleka lub wody.
Ciasto przykryj ściereczką, odstaw do wyrośnięcia na godzinę. Rozwałkuj je, wykrawaj szklanka krążki. Na każdy nakładaj porcję farszu. Brzegi pasztecików posmaruj wodą (ewentualne roztrzepanym jakiem), złóż na pół i zaklej brzegi.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
2.2. Jak zrobić farsz do pierożków drożdżowych?
Przesmaż pokrojony w kostkę boczek. Następnie dodaj drobno pokrojoną cebulę. Gdy się zeszkli, wrzuć rozdrobniony czosnek i przyprawy.
Gotowe pierożki kładź na blaszce (zwróć uwagę, by się nie stykały i leżały zlepieniem do góry). Przykryj je ściereczką i zostaw na kwadrans. Szpekuchy posmaruj białkami jaj. Wstaw do nagrzanego piekarnika do 180°C i piecz około 20 minut na złoty kolor.
3. Wartości odżywcze i kalorie
Szpekuchy nie są daniem dietetycznym. Przygotowane z ciasta wykonanego z białej mąki, masła, jajek i drożdży oraz boczku czy słoniny są kaloryczne, ciężkie i mało odżywcze. Zdecydowanie nie należy konsumować ich zbyt często.
Biała mąka pszenna w procesie produkcji traci wiele cennych właściwości. Najbardziej popularna jest mąka pszenna typ 450 (tzw. mąka tortowa), która ma najmniej minerałów i witamin, a także mąka pszenna typ 650 (im wyższy numer typu, tym zdrowsza mąka). W jasnych mąkach jest bardzo dużo węglowodanów (77 %) i glutenu, a także błonnik, wapń i żelazo. Porcja 100 g mąki pszennej dostarcza 364 kcal.
Masło w porcji 100 g dostarcza 735 kcal, a także:
- witaminę A,
- 0,751 mg retinolu i
- 0,380 mg β-karotenu,
- witaminę D,
- witaminę E.
Jest zasobne także w cholesterol (zawiera go od 220 do 250 mg).
Boczek to kawałek wieprzowiny, w którym naprzemiennie występują warstwy czerwonego mięsa i białego tłuszczu. To produkt wysokokaloryczny, który dostarcza organizmowi dużej ilości energii oraz witamin i składników odżywczych, a także dość dużą ilość tłuszczu.
Surowy boczek wieprzowy w 100 gramach zawiera 388 kcal. Ponadto znajduje się w nim wiele składników odżywczych, w tym:
- 11,74 g białka,
- 0,70 g węglowodanów,
- 37,2 g tłuszczów, w tym: 12,91 g tłuszczów nasyconych, 16,79 g tłuszczów jednonienasyconych i 5,55 g tłuszczów wielonienasyconych.
W produkcie jest 69,0 mg cholesterolu.
Surowy boczek wieprzowy to produkt zawierający 27,2 mg witaminy C oraz witaminy z grupy B:
- 0,48 mg witaminy B1,
- 0,18 mg witaminy B2,
- 3,65 mg witaminy B3,
- 0,48 mg witaminy B5,
- 0,21 mg witaminy B6,
- 3,00 µg witaminy B9,
- 0,99 µg witaminy B12.
Surowy boczek dostarcza także:
- 8,00 mg wapnia,
- 0,94 mg żelaza,
- 12,00 mg magnezu,
- 137 mg fosforu,
- 204 mg potasu,
- 987 mg sodu,
- 1,66 mg cynku,
- 0,06 mg miedzi,
- 0,03 mg manganu,
- 25,0 µg selenu.
Warto pamiętać, że nadmiar boczku skutkuje wysokim stężeniu cholesterolu we krwi i niewłaściwym ciśnieniem krwi, a także znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych.
Wielu dietetyków jest zdania, że z uwagi na to, że boczek zawiera korzystny profil kwasów tłuszczowych, można po niego sięgać, ale wyłącznie od czasu do czasu pamiętając, by spożywać go w niewielkich ilościach.