Zagrożenia związane z ortoreksją
Termin „ortoreksja” utworzył w 1997 roku Steven Bratman, kalifornijski lekarz. Pojęcie to odnosi się do obsesji na punkcie zdrowego jedzenia. Ortoreksja została zaliczona do zaburzeń odżywiania. Zwykle zaczyna się dość niewinnie – od chęci prowadzenia zdrowego trybu życia. Osoba dotknięta ortoreksją eliminuje z diety na przykład czerwone mięso, po czym rezygnuje z innych typów mięsa. Następna na liście produktów niedozwolonych jest zazwyczaj żywność przetworzona. W pewnym momencie chory spożywa tylko kilka produktów przygotowanych w odpowiedni sposób. Taki sposób odżywiania wiąże się z ryzykiem problemów zdrowotnych.
1. W jaki sposób ortoreksja szkodzi zdrowiu?
Ortoreksja nie jest tak groźna dla zdrowia, jak anoreksja lub bulimia, ale lekarze i psychiatrzy są zdania, że może prowadzić do poważniejszych zaburzeń. Restrykcyjna dieta może z łatwością przerodzić się w anoreksję. Liczne ograniczenia żywieniowe mogą prowadzić do niedożywienia i napadów obżarstwa, a stąd tylko krok do bulimii. Powodem do zmartwienia są również podobieństwa pomiędzy osobami dotkniętymi ortoreksją a anorektykami. Obie grupy charakteryzują się perfekcjonizmem i nadmiernym krytycyzmem wobec siebie. Specjaliści alarmują, że liczba osób cierpiących na ortoreksję jest coraz większa. Przeprowadzone w 2004 roku we Włoszech badania wykazały, że w grupie 400 studentów aż 28 ośmiu było dotkniętych ortoreksją. Jest to aż 6,9% więcej niż odsetek przypadków anoreksji i bulimii razem wziętych. Co ciekawe, ortoreksja była częstsza u mężczyzn niż u kobiet.
Typowe dla ortoreksji drastyczne ograniczenie spożywanych produktów może prowadzić do niedoboru składników odżywczych, a nawet anemii, jednak główne zagrożenia dla zdrowia wiążą się z psychiką chorego. Osoba, która ma obsesję na punkcie zdrowego odżywiania zwykle czuje się samotna i nierozumiana. Planowanie i przygotowywanie posiłków zajmują jej dużo czasu, przy czym zwykle spożywa je samotnie. Osoby dotknięte tym zaburzeniem nie lubią jeść przy innych, obawiają się też, że podczas wspólnego wyjścia mogłyby skusić się na coś niezdrowego. Unikanie innych ludzi sprawia, że więzi międzyludzkie ulegają osłabieniu. Chorzy na ortoreksję mają przy tym poczucie wyższości wobec ludzi odżywiających się normalnie, czyli niezbyt zdrowo. Są dumni ze swojej diety i nie dostrzegają problemu, który z każdym dniem się powiększa. W pewnym momencie nie są w stanie rozmawiać na tematy inne niż żywienie. Trzymanie się własnych zasad dotyczących jedzenia nierzadko polega na karaniu się za odstępstwa od diety.
2. Ortoreksja a inne zaburzenia odżywiania
Niemal przez dekadę ortoreksja nie była uznawana za zaburzenie odżywiania i nawet obecnie słychać głosy, że nie powinna być klasyfikowana w ten sposób. Niektórzy eksperci są zdania, że ortoreksja to odmiana zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego, i podkreślają, że łagodniejsze formy ortoreksji nie są groźne. Faktycznie, w ortoreksji jest wiele z obsesji. Obsesyjny stosunek do jedzenia jest jednak bardzo podobny jak w przypadku anoreksji i bulimii. Różnica polega na tym, że chorzy na ortoreksję koncentrują się na określeniu „dobrych” produktów, które mogą bez obaw spożywać. Ilość czasu spędzonego na myśleniu o jedzeniu jest tak samo duża u pacjentów z ortoreksją, jak u anorektyków oraz bulimików, ale nie myślą oni o kaloriach, tylko korzyściach dla zdrowia. Z tego względu chętnie sięgają po produkty organiczne.
Przesadne zainteresowanie jakością i wartością odżywczą spożywanych produktów może przekształcić się w obsesję. Wówczas, jak na ironię, zamiast wzmocnić organizm, możemy sobie zaszkodzić.