Czyścieć bulwiasty – wygląd, właściwości zdrowotne, kalorie
Czyścieć bulwiasty jest rośliną pochodzącą z Chin, która charakteryzuje się jadalnymi bulwami o oryginalnym wyglądzie. Te przypominają bowiem larwy. Można je wykorzystać w kuchni, gdzie stosuje się je jak ziemniaki. To dobry dodatek do dań obiadowych. Ponadto w medycynie chińskiej stosuje się je do łagodzenia objawów przeziębienia. Jakie są jego wartości zdrowotne?
1. Co to jest czyścieć bulwiasty?
Czyścieć bulwiasty (Stachys affinis Bunge), nazywany chińskim karczochem, to gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae), nazywanych wargowymi. Roślina pochodi z Chin, z takich prowincji jak Shandong, Gansu, Hubei, Syczuan, Hebei, Shaanxi, Shanxi, Xinjiang, Qinghai, Ningxia i Mongolia Wewnętrzna. W Europie czyściec bulwiasty pojawił się dopiero w XIX wieku. Obecnie jest uprawiany w wielu rejonach świata. Jego bulwy są jadalne. W kuchni azjatyckiej spożywa się je na surowo lub po ugotowaniu, tak jak ziemniaki.
Choć czyściec bulwiasty to roślina mało wymagająca, rosnąca zarówno na piaszczystych, jak i gliniastych glebach, uprawy czyśćca bulwiastego w Polsce są rzadko spotykane. Na naszych terenach występują dziko inne gatunki czyśćca. To między innymi czyściec błotny, czyściec leśny tudzież czyściec polny.
2. Jak wygląda czyścieć bulwiasty?
Roślina osiąga wysokość nie większą niż 40 cm. Posiada podziemne części, tak zwane rozłogi, które są zakończone bulwiastymi zgrubieniami (bulwy są jadalne). Jej liście mają podługowato-lancetowaty kształt, a na ich brzegach widać karby.
Kwiaty czyśćca bulwiastego kwitną bardzo rzadko i są zebrane w nibyokółkach. Z reguły jednak roślina nie kwitnie. Jej jadalne bulwy swoim wyglądem przypominają grube larwy. Bulwy w smaku są delikatne, lekko słodkie i orzechowe. Smakują jak słodka rzodkiewka bądź kalarepa.
3. Właściwości odżywcze czyśćca bulwiastego
Bulwa czyśćca składa się głównie z węglowodanów i roślinnego białka. Porcja 100 g dostarcza zaledwie 80 kcal i składa się z 17 % węglowodanów, 3 % białka. Zawiera niewiele tłuszczu (około 0,2 %) i błonnika (0,7 %).
Prawdopodobnie roślina posiada także glikozydy i garbniki, które wykazują silne działanie bakteriobójcze. Blokują szkodliwe działanie bakterii, ale i toksyn, które wydzielają. Tym samym w naturalny sposób wzmacniają system układ odpornościowy organizmu. Ponieważ wykazują właściwości przeciwzapalne, a także ściągające, są pomocne nie tylko przy infekcjach, ale i przy biegunce oraz innych chorobach układu pokarmowego. Dodatkowo substancje mają działanie przeciwalergiczne.
To dlatego w tradycyjnej medycynie chińskiej czyściec bulwiasty wykorzystywany jest do leczenia przeziębień, ale znajduje również zastosowanie w łagodzeniu stanów zapalnych, bólu głowy, zgagi i żylaków oraz ogólnego osłabienia. Azjaci uważają bulwy czyśćca za znak szczęścia, uznając tę roślinę za sprzyjającą długowieczności. Można przyjąć, że roślina charakteryzuje się bardzo podobnymi właściwościami do czyśćca lekarskiego.
Czyścieć bulwiasty jest polecany wegetarianom i weganom, którzy poszukują źródeł białka w diecie. W przeciwieństwie do produktów pochodzenia zwierzęcego, rośliny nie dostarczają zbędnego tłuszczu.
4. Jak jeść czyściec bulwiasty?
Czyściec bulwiasty w Polsce jest warzywem trudno dostępnym, a i drogim. Ponieważ jest trudny do oczyszczenia, sprzedaje się go już po umyciu, co sprawia, że jego cena jest dość wysoka. Bulwy rośliny można kupić w sklepach ze zdrową żywnością. Są dostępne głównie od późnej jesieni do końca zimy. Ich cena wynosi kilkadziesiąt złotych za kilogram.
Czyściec bulwiasty należy przechowywać w lodówce przez maksymalnie tydzień. Jak go jeść? Można spożywać go na surowo, ale i poddawać obróbce termicznej: smażyć czy zapiekać, a także kisić. Dobrze smakuje bulwa ugotowana w wodzie, na parze czy po uduszeniu w maśle.
Często spotyka się przepisy na dania wegańskie i wegetariańskie z wykorzystaniem tej rośliny. Przed spożyciem czyściec bulwiasty trzeba dokładnie oczyścić. Jak to zrobić? Najpierw trzeba je umyć, odsączyć i ściąć ściemniałe końcówki za pomocą noża, a następnie położyć na papierowy ręcznik i posypać sporą ilością gruboziarnistej soli morskiej. Należy pocierać kryształkami soli bulwy aż do momentu usunięcia cienkiej skórki. Na koniec bulwę czyśćca trzeba opłukać wodą.
Czyściec bulwiasty nie zawiera uczulających alergenów, stąd też mogą go spożywać wszyscy, także alergicy i małe dzieci. Jest lekki dla żołądka, a także polecany tym, którzy cierpią na nadwrażliwość jelit.