Dieta GAPS - wskazania, zasady i wpływ na zdrowie
Dieta GAPS została opracowana przez Nataszę Campbell-McBridge i jest efektem wieloletnich badań na temat wpływu diety na kondycję psychologiczną. Jej celem jest wyłączenie wielu produktów spożywczych ze swojej diety, a skupienie się na jedzeniu tylko kilku konkretnych. Przypomina nieco dietę paleo i można ją stosować przez całe życie. Dowiedz się, czym jest dieta GAPS i kiedy warto po nią sięgnąć.
1. Co to jest GAPS
GAPS, czyli "Gut and Psychology Syndrom", to zespół objawów, na których autorka diety oparła swoje założenia. W Polsce określa się go jako "zespół psychologiczno-jelitowy".
Badaczka odkryła zależności między kondycją jelit a sprawnością psychologiczną i psychiczną swoich pacjentów. Jej teza zakłada, że większość problemów neuropsychicznych i zaburzeń rozwoju (takich jak m.in. autyzm, schizofrenia, ADHD i depresja jest ściśle związana z niewłaściwie funkcjonującymi jelitami.
Według niej wszelkie nieprawidłowości w kondycji psychoneurologicznej są rekacją obronną organizmu i jego odpowiedzią na problemy z jelitami. Opracowała więc dietę, która ma na celu zmniejszyć dolegliwości lub całkowicie wyeliminować problem.
2. Czym więc jest dieta GAPS?
Dieta GAPS opiera się na wykluczeniu ze swojego codziennego jadłospisu wszystkich źródeł węglowodanów. Według autorki pozwoli to na pełną kontrolę nad naszym organizmem i pomoże uporać się z zaburzeniami rozwoju czy chorobami psychonerwicowymi.
Składa się z kilku etapów, a inspiracją do jej opracowania jest dieta SCD, czyli specific carbohydrates diet, która jest stosowana m.in. w chorobie wrzodowej.
Można ją określić jako wyjątkowo restrykcyjna odmiana diety paleo, w której chodzi przede wszystkim o jedzenie produktów odzwierzęcych, a także małych ilości warzyw i owoców.
3. Podstawowe założenia diety GAPS
Dieta całkowicie wyklucza spożywanie węglowodanów pochodzących ze zbóż. Podczas stosowania GAPS należy bezwzględnie unikać sacharozy, laktozy i skrobii, najlepiej na całe życie. Według autorki diety, powrót do dawnych przyzwyczajeń żywieniowych może spowodować nawrót dolegliwości chorobowych.
Autorka diety uważa, że dieta bogata w produkty zbożowe, zawierające węglowodany, przynosi nam znacznie więcej szkody niż pożytku. To właśnie ta szeroka grupa produktów spożywczych ma być przyczyną rozwoju wielu chorób neurologicznych i zaburzeń rozwoju.
Inspiracja dietą paleo wyraża się tutaj poprzez niemal całkowitą rezygnację z warzyw i owoców i skupienie się na produktach odzwierzęcych, pochodzących z jak najlepszego źródła.
GAPS dzieli się na sześć etapów, każdy z nich wymaga odrzucania kolejnych produktów i wzbogacanie diety o niewielką ilość warzyw i owoców.
4. Co jeść na diecie GAPS?
Dieta GAPS wymaga całkowitego ograniczenia wszystkich produktów poza mięsem. Z czasem pozwala na wprowadzenie takich dodatków, jak:
- ryby
- kiszone warzywa (robione w domu)
- owoce (oprócz zielonych bananów)
- orzechy i migdały
- miód
- masło, olej kokosowy, oliwa z oliwek
Podstawą diety jest prawdziwy rosół, gotowany na mięsie i kościach, a także dobrej jakości mięso przygotowywane jako danie główne.
Z czasem można także wprowadzić fermentowany nabiał, taki jak kefiry, jogurty czy maślanki.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
5. Dieta GAPS a produkty zabronione
Podczas stosowania diety GAPS należy całkowicie wyeliminować ze swojego menu produkty zbożowe, w tym także kukurydzę i tzw. pseudozboża - komosę ryżową, grykę czy nasiona chia. Zabronione jest także przetworzone mięso, a więc wszelkie wędliny oraz nabiał (z wyjątkiem tego fermentowanego).
Zakaz jedzenia żywności przetworzonej dotyczy także owoców z puszki, a także dostępne w sklepach soki warzywno-owocowe. Niedozwolone jest także jedzenie większości warzyw strączkowych i skrobiowych.
Należy także unikać produktów zawierających gluten, kazeinę (białko mleka) oraz skrobię.
Ponieważ dieta jest ustalana indywidualnie, czasem dopuszcza się spożywanie miodu czy niektórych nieskrobiowych owoców, a czasem wszystko to jest bezwzględnie zabronione.
6. Etapy w diecie GAPS
Dieta gaps składa się z 6 etapów. Pierwsz z nich jest najkrótszy - trwa zaledwie 5-7 dni i ma na celu oczyszczenie organizmu.
Przez pierwsze dni stosowania diety dozwolone jest tylko jedzenie rosołu z kości i mięsa, gotowanego na szpiku kostnym i tłuszczu zwierzęcym, podawanego bez makaronu. Pod koniec pierwszego etapu można powoli wprowadzać soki z kiszonek.
Podczas drugiego etapu nadal dominującą potrawą jest mięsny rosół. Powoli wprowadza się surowe żółtka i duszone warzywa, a także zwiększa spożycie soku z kiszonek.
W trzecim etapie można wprowadzić niektóre warzywa, takie jak awokado, bezzbożowe naleśniki, gotowane i smażone jajka, tłuszcze roślinne i zwierzęce oraz kiszone warzywa (najlepiej własnej roboty).
Czwarty etap diety GAPS można wprowadzić gotowane i pieczone mięso, a także bezzbożowe pieczywo oraz naturalne soki warzywne.
Dopiero podczas piątego etapu stopniowo włącza się do diety puree z gotowanych owoców, głównie jabłek, a także stopniowo zwiększa się spożycie warzyw. Szósty etap oznacza jedzenie wszystkich dozwolonych produktów.
7. Efekty stosowania diety GAPS
To, kiedy i czy w ogóle zobaczymy efekty stosowania diety GAPS, jest kwestią bardzo indywidualną. Jeśli sami zadecydowaliśmy się na jej wdrożenie, bez konsultacji z dietetykiem i lekarzami, może się okazać, że wcale nie potrzebujemy takiego sposobu żywienia.
Czasem pierwsze efekty można zobaczyć po kilku tygodniach, a czasem dopiero po roku od rozpoczęcia stosowania diety.
8. Czy dieta GAPS naprawdę leczy autyzm?
Niestety nie. Dieta GAPS, polegająca na wyeliminowaniu cukrów, pozwala osobom chorym na autyzm, zespół Aspergera czy ADHD wyciszyć się i uspokoić myśli. Nie jest jednak w stanie całkowicie wyeliminować tego zaburzenia.
