Izotoniki – skład, właściwości i przepis na domowy napój izotoniczny
Izotoniki, czyli napoje izotoniczne, dzięki swojemu składowi oraz właściwościom nie tylko skutecznie nawadniają, ale i pozwalają utrzymać odpowiednie stężenie składników mineralnych i węglowodanów w organizmie. Stosują je głównie sportowcy, ale może po nie sięgać każdy, zwłaszcza gdy dokucza upał. Co warto o nich wiedzieć?
1. Co to są izotoniki?
Izotoniki to napoje izotoniczne, które oprócz wody zawierają także niezbędne minerały i węglowodany, czasem witaminy. Dzięki temu umożliwiają efektywne wyrównanie poziomu wody i elektrolitów, takich jak:
Organizm traci je wszystkie podczas wysiłku fizycznego. Głównym zadaniem izotoników jest nawodnienie i dostarczenie zasobów energetycznych.
2. Właściwości napoju izotonicznego
Osmolalność, inaczej stężenie izotoników, jest takie samo jak stężenie płynów ustrojowych w organizmie. To sprawia, że ich ciśnienie osmotyczne jest zbliżone do ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych.
Oznacza to, że w 100 mililitrowym roztworze zawarte jest tyle samo cząsteczek węglowodanów oraz elektrolitów, co w płynach ustrojowych. Przekłada się to na szybkie wchłaniane i nawodnienie organizmu.
Wśród płynów można wyróżnić nie tylko napoje izotoniczne, ale i hipotoniczne (np. woda) oraz hipertoniczne (np. soki). Hipotoniki są szybko wchłaniane, ale nie uzupełniają niedoborów energii. Ma to związek z mniejszym stężeniem składników mineralnych niż w płynach ustrojowych.
Z kolei soki, z uwagi na większą ilość składników mineralnych i węglowodanów niż we krwi, szybko uzupełniają niedobory energii (w postaci węglowodanów), ale nie sprawdzają się jako środek nawadniający.
3. Skład izotoników
Głównym składnikiem napojów izotonicznych jest woda. Drugim kluczowym składnikiem jest sód, który jest niezbędny do utrzymania równowagi elektrolitów. Dzięki niemu woda zostaje efektywnie wchłonięta.
W izotonikach obecny jest również potas, biorący udział w wielu ważnych procesach niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu, zwłaszcza układu mięśniowego i nerwowego.
Pozostałe składniki to magnez i wapń, ważne dla optymalnej pracy układu mięśniowego i nerwowego oraz węglowodany, takie jak glukoza, fruktoza, sacharoza, maltoza czy maltodekstryna.
3.1. Czy izotoniki są szkodliwe?
Napoje izotoniczne mogą mieć różny skład, często dostosowany do konkretnych potrzeb. Decydując się na produkt warto czytać etykiety. Okazuje się bowiem, że izotonik izotonikowi nierówny. Produkty dostępne w sklepach, pomimo tego, że zawierają wiele cennych składników mineralnych, są zasobne w wiele zbędnych, a nawet niezdrowych składników.
Mało tego - w sprzedaży występują również takie, które oprócz nazwy nie mają z nimi nic wspólnego. Szkodliwość napojów izotonicznych nie jest więc tematem wyssanym z palca.
4. Kiedy pić izotoniki?
Po izotoniki najczęściej sięgają sportowcy, ale przydają się także każdemu w różnych sytuacjach. Można po nie sięgać wtedy, gdy dokucza upał (funkcjonowanie w wysokich temperaturach wiąże się z nadmiernym poceniem i co za tym idzie także utratą elektrolitów) bądź zmęczenie po dużym wysiłku.
Podczas intensywnego wysiłku fizycznego organizm traci wodę oraz elektrolity, co prowadzi do spadku wydajności i skurczów mięśni, wywołuje także uczucie zmęczenia. Dlatego można pić izotoniki, jednak warto zwracać uwagę na ich skład i wybierać produkty o dobrych, krótkich składach, czyli jak najbardziej naturalne.
5. Jak zrobić domowy izotonik?
Iztotoniki można kupić w wielu sklepach (gotowe napoje, izotoniki w formie proszku lub tabletek, które wystarczy rozpuścić w wodzie), ale i zrobić samodzielnie w domu. Warto również sięgać po izotoniczne napoje naturalne, takie jak woda kokosowa, sok z brzozy, woda klonowa czy woda kaktusowa.
Jak przygotować domowy napój izotoniczny?
Okazuje się, że to banalnie proste. Na najprostszy izotonik, czyli napój węglowodanowo-elektrolitowy mający za zadanie uzupełnić straty wody i elektrolitów, składa się:
- woda,
- naturalny miód,
- sok z cytryny (sprawdzi się również pomarańcza, limonka, grapefruit),
- sól (około pół łyżeczki na 1,5 litra wody).
Wszystkie składniki należy połączyć pamiętając, że miód ma tendencję do krystalizowania się, a wysoka temperatura ma negatywny wpływ na jego dobroczynne właściwości. Dlatego najlepiej używać niezbyt ciepłej wody, a składniki mieszać energicznie i cierpliwie, aż do rozpuszczenia się miodu.
