Polifenole – produkty i suplementy, właściwości i znaczenie

Polifenole to organiczne związki chemiczne z grupy fenoli, które należą do wtórnych metabolitów roślinnych o różnych właściwościach biologicznych. W ich przypadku stanowią swoistą ochronę przed grzybami, wirusami czy owadami.

Z perspektywy człowieka polifenole są substancjami, które mają pozytywny wpływ na zdrowie oraz urodę. Znane i cenione są za działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwmiażdżycowe, przeciwcukrzycowe, przeciwalergiczne i antymutagenne.

Polifenole zawierają co najmniej dwie grupy hydroksylowe przyłączone do pierścienia aromatycznego. W zależności od liczby pierścieni fenolowych oraz innych elementów strukturalnych, wyróżnia się kwasy fenolowe i związki fenolowe, a także flawonoidy, które są grupą największą.

Do mechanizmów warunkujących działanie przeciwutleniające związków flawonoidowych należą:

• „wymiatanie” wolnych rodników,
• hamowanie peroksydacji lipidów,
• zdolność chelatowania metali,
• obniżenie aktywności enzymów odpowiedzialnych za powstawanie reaktywnych form tlenu (RFT).

Organizm ludzki nie jest w stanie wytworzyć tych związków samodzielnie, dlatego musi je dostarczać wraz z pożywieniem. Gdzie występują polifenole? Ich dobrymi źródłami są:

• Owoce. Szczególnie bogate w te związki są owoce jagodowe, takie jak: aronia, truskawki, poziomki, maliny, jagody, borówki, jeżyny, ale także winogrona, cytryny, jabłka, morele, czerwone oraz czarne porzeczki, gruszki, truskawki, brzoskwinie, grejpfruty, wiśnie, nektarynki, śliwki, granaty. Warto pamiętać, że największe stężenie polifenoli występuje zwykle w skórce owoców, a im ciemniejszy kolor owoców, tym tych dobroczynnych związków więcej.
• Zielona oraz czarna herbata, kakao, yerba mate, kawa.
• Orzechy laskowe, orzechy włoskie, pekan, migdały, siemię lniane, kasztany jadalne.
• Żyto, owies.
• Warzywa, takie jak szparagi, ziemniaki, brokuły, cebula, szpinak, szalotka, karczochy, marchew, biała fasola, soja (tofu, tempeh, sojowe napoje roślinne).
• Alkohole, takie jak piwo, czerwone wino.
• Oliwa z oliwek, oliwki.
• Olej rzepakowy.
• Ocet winny.
• Przyprawy i zioła. Oregano, bazylia, pietruszka, majeranek, mięta, curry, tymianek, szałwia, cynamon, imbir, rozmaryn, anyż, kminek, goździki.

Szacuje się, że człowiek konsumujący rekomendowaną ilość owoców i warzyw spożywa dziennie od 1 do 2 g polifenoli. Trzeba jednak pamiętać, że ich podaż zależy nie tylko od ilości produktów je zawierających w diecie, ale i takich czynników jak: stopień dojrzałości rośliny, jej pochodzenie, charakter hodowli, warunki transportu oraz sposób przechowywania.

Polifenole – suplementy

Na rynku dostępnych jest wiele suplementów bogatych w polifenole, jednak z ich spożywaniem należy uważać. Po pierwsze zdecydowanie najlepiej sięgnąć po naturalne źródła dobroczynnych związków. Po drugie dobrze jest pamiętać, że ich nadmiar w diecie może przyczynić się do pojawienia się różnych dolegliwości.

Polifenole cechuje przede wszystkim silne działanie przeciwutleniające – niszczą wolne rodniki. To dlatego przypisuje się im działanie przeciwnowotworowe. Związki te wykazują silne działanie przeciwzapalne oraz przeciwutleniające, mogą również blokować rozwój komórek rakowych, zwłaszcza piersi oraz prostaty.

Ponadto polifenole wykazują działanie ochronne przeciwko chorobom układu krążenia, ponieważ zmniejszają na przykład ryzyko chorób serca:

• obniżając ciśnienie krwi,
• obniżając poziom złego cholesterolu LDL,
• podwyższając stężenie dobrego cholesterolu HDL.

Co ważne, polifenole wpływają na trawienie, stymulują rozrost pożytecznych bakterii jelitowych, likwidując jednocześnie szkodliwe szczepy. Zmniejszają również ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2, ponieważ obniżają stężenie cukru we krwi i stymulują wydzielanie insuliny.

Warto wspomnieć, że polifenole mają pozytywny wpływ również na pamięć oraz koncentrację, co jest związane z poprawą przepływu krwi do mózgu.

Polifenole są przeciwutleniaczami, co oznacza, że wpływają nie tylko na zdrowie, ale i urodę. Przede wszystkim:

• poprawiają stopień nawilżenia skóry, co ma związek ze stymulacją syntezy glikozaminoglikanów, które odpowiadają za optymalne nawodnienie skóry,
• zwiększają sprężystość i elastyczność skóry, ponieważ pobudzają produkcję kolagenu oraz elastyny,
• wykazują działanie ochronne przed procesami starzenia, niszcząc wolne rodniki,
• wykazują działanie przeciwzmarszczkowe, zapobiegają tworzeniu się nowych zmarszczek, ale i wpływają na zmniejszenie już istniejących,
• mają pozytywny wpływ na odbudowę komórkową, ponieważ wspierają proces gojenia i regeneracji skóry.