Sekrety najbardziej popularnego napoju świata
Aromat kawy uznawany jest za jeden z najbardziej rozpoznawalnych zapachów świata. Jej charakterystyczny smak towarzyszy o poranku milionom mieszkańców wszystkich kontynentów, którzy wypijają niemal 400 miliardów filiżanek tego napoju rocznie.
DOBROCZYNNA KAWA
1. Moda na kawę
Chociaż Polacy nie uchodzą w oczach Europejczyków za naród kawoszy, nasz rynek kawowy ma się coraz lepiej. Jak wynika z danych przedstawionych przez Ministerstwo Skarbu Państwa, przeciętny Kowalski corocznie wypija napar przyrządzony z 2,5–3 kilogramów ziaren.
Chociaż to niewiele, np. w porównaniu z Niemcami, którzy spożywają jej nawet trzy razy więcej, w ciągu ostatniej dekady konsumpcja czarnego napoju wzrosła u nas aż o 80 proc.
Kawa już od dawna nie jest traktowana jedynie jako pobudzająca używka. Aromatyczny napar na nowo stał się ważnym elementem życia towarzyskiego. Nastąpił swoisty powrót do przeszłości – tak jak w czasach międzywojennych, w dobrym tonie jest wypad na kawę do ekskluzywnej kawiarni, gdzie serwuje się napoje najwyższej jakości.
Ta parzona po turecku przestała zaspokajać coraz bardziej wysublimowane potrzeby podniebień Polaków. Zalewanie zmielonych ziaren wrzątkiem zastąpiły zdecydowanie bardziej wyszukane metody parzenia przy użyciu nowoczesnych ekspresów, których obsługa wymaga specjalnego szkolenia.
2. Trio niemal pozłacane
Kopi Luwak, Esmeralda Special, St. Helena – kawy zaliczane do najlepszych na świecie wyróżnia nie tylko niezwykły smak, ale i cena, która w Polsce waha się w granicach 100 złotych za filiżankę.
Pierwsza z nich odznacza się dodatkowo niezwykłym sposobem przetwarzania. Występujące na wyspach indonezyjskich kawowce starannie przeszukiwane są przez łaskuny – niewielkich rozmiarów zwierzątka, które z apetytem zjadają owoce, wybierając te najsmaczniejsze. Po przetrawieniu miąższu drapieżnik wydala pestki, które w jego układzie pokarmowym tracą gorzkawy posmak. Odzyskane w ten sposób ziarna poddawane są typowej obróbce, po czym trafiają na stoły możnych tego świata, których nie odstrasza ani sposób ich pozyskiwania, ani cena – niemal 3 tys. złotych za kilogram.
Uprawiana na panamskiej plantacji Esmeralda Special, odznaczająca się kwiatowo-owocowym zapachem i słodkim smakiem, to towar, którego zdobycie graniczy z cudem. Jej ziarna sprzedawane są jedynie raz do roku na organizowanej w tym celu aukcji. Koneserzy są jednak gotowi zapłacić nawet 900 złotych za kilogram.
Jeśli mamy ochotę na espresso z najwyższej półki, dobrym wyborem będzie ostatnia z wymienionych. Święta Helena, odkryta i doceniona przez samego Napoleona, który ponoć zaczął uprawiać ją własnoręcznie, także nie należy do najtańszych. Kilogram to koszt rzędu 700 złotych, ale – zdaniem smakoszy – kwiatowy zapach przyprawiony cytrynową nutą wart jest każdej ceny.
3. Kawa po polsku
Tradycyjną kawę stopniowo wypierała w mijających latach rozpuszczalna, jednak w ostatnim czasie można zaobserwować wśród Polaków znaczny wzrost popularności espresso, które uchodzi za ulubiony napój mężczyzn. Kobiety najchętniej wybierają bardziej delikatne latte, którego smak urozmaicają pachnące dodatki lub likier.
Na dobrą kawę możemy liczyć nie tylko, wychodząc „na miasto”. Ekspres to już niemal stały element wyposażenia kuchennego. Aby smak przygotowanego własnoręcznie napoju nas nie rozczarował, podczas zakupów należy zwrócić uwagę na dwie rzeczy: pochodzenie ziaren i datę ich palenia.
Pamiętajmy, że nawet najszczelniej zapakowane wietrzeją bardzo szybko – jeżeli od momentu palenia minęły więcej niż dwa miesiące, nasiona straciły już swą świeżość. Brak takich informacji to najlepszy dowód na to, że kawa – nawet dość droga – nie jest warta swej ceny.
Jak mówi portalowi abcZdrowie.pl Joanna Choińska, doradca żywieniowy w Instytucie Psychodietetyki we Wrocławiu, to właśnie krótko parzona, przygotowywana ze świeżo zmielonych ziaren kawa z ekspresu jest najbardziej godna polecenia.
– Kawa rozpuszczalna to nie najlepszy wybór, ponieważ (podobnie jak w przypadku herbat z torebek) trudno ocenić jakość ziaren, z jakich została wyprodukowana. Ziarna do produkcji kawy rozpuszczalnej poddawane są procesom technologicznym, co sprawia, że jest bardziej przetworzona, mniej naturalna, a co za tym idzie – trudniej „strawialna” dla organizmu. W dodatku jej właściwości zdrowotne maleją. Do takiej kawy często dodawane są różne szkodliwe „ulepszacze” w celu poprawy jej walorów smakowych – mówi Joanna Choińska.
4. Mała czarna a zdrowie
Tak duże zainteresowanie tym napojem rodzi pytanie o jego wpływ na organizm. – Co dobrego zawiera w sobie kawa? Przede wszystkim antyoksydanty niezbędne w walce m.in. z nowotworami. Jest wskazana dla alergików, ponieważ zmniejsza ilość wydzielanej histaminy. Rozszerza również naczynia krwionośne, w związku z czym poprawia dotlenienie organizmu i, oczywiście, działa pobudzająco – podkreśla specjalistka.
Związki zawarte w tym popularnym napoju zmniejszają ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2, chorób układu krążenia, Parkinsona a nawet Alzheimera i innych rodzajów demencji.
Pita regularnie, stopniowo poprawia wydolność fizyczną, dzięki czemu osoby uprawiające jogging, kolarstwo, biegi długodystansowe czy podnoszenie ciężarów mogą osiągać lepsze wyniki. Nie bez znaczenia pozostaje dla sfery intelektualnej. Okazuje się bowiem, że dzięki niej nauka staje się bardziej efektywna.
Największe zainteresowanie wzbudzają, wspomniane przez Joannę Choińską, jej __antyrakowe właściwości. Z badań Harwardzkiej Szkoły Medycznej wynika, że napój zmniejsza ryzyko rozwoju najczęściej występującego nowotworu skóry – raka podstawnokomórkowego.
Harwardzka Szkoła Zdrowia Publicznego ogłosiła zaś, że ogranicza ona prawdopodobieństwo powstania raka endometrium. Z kolei prace prowadzone nad nią w Instytucie Karolinska w Szwecji dowiodły, że niweluje niebezpieczeństwo wystąpienia nowotworu piersi.
Kawa, jak się okazuje, to także skuteczny środek w walce z nadmiernymi kilogramami. Zdaniem specjalistów z Mayo Clinic w Minnesocie zawarta w niej kofeina przyspiesza metabolizm i redukuje apetyt. Naukowcy przypuszczają także, że może wspomagać proces, w czasie którego energia i ciepło produkowane są podczas trawienia pokarmów, co sprzyja zmniejszeniu masy ciała. Nie każda kawa ma jednak odchudzające właściwości.
– Najgorszym wyborem zarówno dla zdrowia, jak i figury są kawy typu „3 w 1” lub „napoje kawowe w proszku” – ich skład mówi sam za siebie: syrop glukozowy, utwardzone oleje roślinne i dodatki w postaci stabiliaztorów czy emulgatorów – podkreśla doradca żywieniowy. __
– Aby poprawić smak kawy, zamiast po tradycyjne mleko, można pokusić się o zdrowszą opcję, czyli mleko roślinne, np. kokosowe. Zamiast cukru zastosujmy stewię lub ksylitol. Ciekawskim, lubiącym odkrywać nowe smaki i tym, którzy stawiają na zdrowie, polecam kawę zieloną.
5. Ciemna strona kawy
Napój nie pozostaje jednak bez wad.
Spożywanie nadmiernych ilości kawy może wywoływać uczucie niepokoju, przeradzające się w lęki, oraz bezsenność. Nie można zapomnieć, że jest to rodzaj używki, dlatego wypijanie kilku filiżanek dziennie może doprowadzić do uzależnienia.
– Minusem jest fakt, że kawa wypłukuje z organizmu witaminy z grypy B i składniki mineralne, takie jak wapń, żelazo i cynk. Nie należy łączyć jej z produktami bogatymi w te pierwiastki, ponieważ dodatkowo hamuje ich przyswajanie przez organizm. Nie jest wskazana także osobom mającym problemy z żołądkiem (wrzody, nieżyt żołądka, refluks żołądkowo-przełykowy), gdyż stymuluje wydzielanie kwasu solnego – dodaje specjalistka. __
– Generalnie trudno jednoznacznie określić, czy powinno się pić kawę, czy nie. Każdy z nas musi ocenić to na podstawie swojego samopoczucia. Osobiście uważam, że picie kawy z rozwagą, o ile nie czujemy się po niej gorzej, nie jest grzechem – podsumowuje Joanna Choińska.