Żyto - kalorie i wartości odżywcze, właściwości, zastosowanie
Żyto początkowo było uznawane za chwast, dopiero w późniejszym czasie doceniono to zboże i poznano jego właściwości. Żyto to produkt wykorzystywany do produkcji pieczywa, otrębów, płatków, a nawet napojów alkoholowych. Wyroby na bazie żyta są uważane za zdrowe, pełne witamin i składników odżywczych. Czym charakteryzuje się żyto?
1. Co to jest żyto?
Żyto to rodzaj rośliny z rodziny wiechlinowatych, liczącej około 10 gatunków. Najpopularniejszy rodzaj to żyto zwyczajne o żółto-szaro-zielonych ziarnach o podłużnym kształcie.
Obecnie na świecie uprawia się ok. 11 milionów hektarów żyta, czyli 1,5% spośród wszystkich zbóż. Największe plantacje zlokalizowane są w Polsce, Rosji, Szwecji, Niemczech i Białorusi. Ziarna przeznacza się między innymi na pasze dla zwierząt, a także jako surowiec do wyrobu mąki.
2. Kalorie i wartości odżywcze żyta
100 gramów żyta zawiera:
- wartość energetyczna - 338 kcal,
- woda- 10,6 g,
- białko - 10,34 g,
- tłuszcz - 1,63 g,
- węglowodany - 75,86 g,
- cukry - 0,98 g,
- błonnik - 15,1 g,
- wapń - 24 mg,
- żelazo - 2,63 mg,
- magnez - 110 mg,
- fosfor - 332 mg,
- potas - 510 mg,
- sód - 2 mg,
- cynk - 2,65 mg,
- miedź - 0,367 mg,
- mangan - 2,577 mg,
- selen - 13,9 mg,
- tiamina - 0,316 mg,
- ryboflawina - 0,251 mg,
- niacyna - 4,27 mg,
- kwas pantotenowy - 1,456 mg,
- witamina A - 11 IU,
- witamina E - 0,85 mg,
- witamina K - 5,9 μg,
- cholina - 30,4 mg,
- betaina - 146,1 mg,
- luteina i zeaksantyna - 210 μg.
3. Właściwości prozdrowotne żyta
Żyto to bogate źródło węglowodanów, minerałów, witamin i błonnika pokarmowego. W składzie obecne są związki fenolowe, które biorą udział w przeminach biochemicznych kwasów tłuszczowych.
Ogromne znaczenie odgrywają również fitoestrogeny, które zmniejszają ryzyko rozwoju raka piersi, choroby wieńcowej, osteoporozy i redukują uporczywe objawy menopauzy.
Pieczywo żytnie jest szczególnie zalecane dla osób, będących na diecie redukcyjnej. Utrzymuje ono uczucie sytości na dłużej, zapobiega zaparciom, wzdęciom i skurczom żołądka.
Błonnik ponadto chroni przed pojawieniem się wrzodów, nowotworu jelita grubego i kamieni żółciowych. Dobrej jakości pieczywo wyprodukowane z żyta ma niższy indeks glikemiczny (48) niż to wykonane z pszenicy (70).
W związku z tym produkt ten nie powoduje gwałtownego wzrostu stężenia glukozy i nie powoduje złego samopoczucia u osób chorych na cukrzycę czy insulinooporność.
Żyto ma również pozytywny wpływ na układ krążenia, zmniejsza poziom złego cholesterolu LDL, tym samym chroniąc przed miażdżycą i chorobami sercowo-naczyniowymi.
Dodatkowo pieczywo z tego rodzaju mąki dłużej zostaje świeże, a za sprawą wyrazistego smaku nie wymaga używania dużej ilości przypraw, a w szczególności soli.
150 g razowego żytniego chleba (4-5 kromek) pokrywa 40-60% dziennego zapotrzebowania na błonnik, 22% na foliany, 17% na magnez i 32-40% na cynk.
Niestety żyto jest też źródłem glutenu, co nie jest dobrą informacją dla pacjentów chorych na celiakię lub nietolerancje pokarmowe.
Właśnie ze względu na zawartość glutenu chleby żytnie są ciężkie i bardziej zbite niż wyroby z mąki pszennej. Dodatkowo są bardzo ciemne, a jaśniejszy kolor to dowód na użycie mąki o niższym typie (oczyszczonej żytniej lub pszennej).
4. Zastosowanie żyta
- mąka żytnia,
- płatki,
- otręby żytnie,
- pieczywo,
- pumpernikiel,
- makaron,
- chrupki,
- zakwas,
- mieszanki chlebowe,
- wódka żytnia,
- whisky
- piwo żytnie,
- pasza dla zwierząt,
- ściółka dla zwierząt,
- sienniki.
Najwięcej produktów wytwarzanych z żyta i mąki pełnoziarnistej można znaleźć w sklepach ekologicznych i punktach ze zdrową żywnością.
