Czarcie żebro – właściwości i zastosowanie ostrożenia warzywnego
Czarcie żebro, czyli ostrożeń warzywny to roślina lecznicza i jadalna. Swoje nazwy zawdzięcza kształtowi korzenia, który przypomina żebro. Niegdyś wierzono w jego magiczną moc. Dziś stosuje się go jako środek przeciwzapalny, moczopędny, odtruwający. Co warto o nim wiedzieć?
1. Co to czarcie żebro?
Czarcie żebro to ostrożeń warzywny (łac. Cirsium oleraceum), roślina z rodziny astrowatych, nazywana również carskim zielem lub pietra zielem. Na rośliny z rodzaju ostrożeń potocznie mówimy po prostu oset.
Młode rośliny oraz kłącza są jadalne, stąd określenie ostrożenia dopełnieniem „warzywny”. W niektórych krajach jest on hodowanym i traktowany jak warzywo. To także roślina stosowana w ziołolecznictwie. Surowcem leczniczym jest ziele ostrożenia, czyli łodyga i liście. Czasami zbierany jest również korzeń. Kiedyś roślinie przypisywano cudowną moc. Wierzono na przykład, że kąpiel w jej naparze usuwa uroki.
Jak wygląda Cirsium oleraceum? Czarcie żebro to bylina, która osiąga do 1,5 m wysokości. W ziemi osadzone jest silne kłącze. Nad nią wyrastają łodygi: rozgałęzione, z dużymi, kolczasto ząbkowanymi liśćmi. Te pojawiają się na całej długości łodygi. Zarówno łodyga, jak i liście pokryte są meszkiem, który po ususzeniu staje się kłujący. Ostrożeń warzywny kwitnie od lipca do września. Ma żółte lub purpurowe kwiaty, zebrane w formie koszyczków w kwiatostany.
Roślina występuje w Azji, północnej Afryce i Ameryce Północnej, a także niemal całej Europie, za wyjątkiem rejonu Morza Śródziemnego. W Polsce jest powszechna. Pojawia się zwłaszcza w północno-wschodniej części kraju, porasta również niziny i rejon podgórski. Ma status gatunku rodzimego. Ostrożeń warzywny najczęściej zajmuje tereny podmokłe i torfowiska. To dlatego znaleźć go można na łąkach, w pobliżu zbiorników wodnych, na brzegach rowów.
W Polsce można spotkać różne gatunki z rodziny astrowatych, takie jak:
- ostrożeń polny,
- ostrożeń błotny,
- ostrożeń łąkowy,
- ostrożeń lancetowaty,
- ostrożeń głowacz,
- ostrożeń krótkołodygowy,
- ostrożeń lepki,
- ostrożeń pannoński,
- ostrożeń siedmiogrodzki,
- ostrożeń siwy,
- ostrożeń dwubarwny, o. różnolistny,
- ostrożeń wschodniokarpacki, o. Waldsteina.
2. Właściwości i zastosowanie czarciego żebra
Młode rośliny oraz kłącza pietra ziela zawierają sporo białka, wapnia, potasu i magnezu. Ponadto w jego skład wchodzą flawonoidy, alkaloidy, poliacetyleny, fenolokwasy, triterpeny, węglowodory, sterole, acetyleny, laktony seskwiterpenowe, lignany. Z uwagi na bogactwo substancji, czarcie żebro ma szerokie spektrum działania.
Roślinę stosuje się jako środek moczopędny, przeciwzapalny i odtruwający, a także przeciwgośćcowy. Wykazuje działanie grzybobójcze i bakteriobójcze, stymuluje odporność i wzmacnia organizm.
Czarcie żebro ułatwia wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii. Ma również działanie przeciwkrwotoczne. Traktuje się go jako środek przeciwreumatyczny. Wyciągi z ostrożenia stosowane są nawet jako czynniki wspomagające leczenie nowotworów. Wykorzystuje się również właściwości żółciopędne i żółciotwórcze rośliny, która działa osłaniająco na miąższ wątroby i regeneruje jej komórki. To dlatego jest chętnie stosowana w profilaktyce kamicy żółciowej, a także przy zapaleniu wątroby.
Pietra ziele wykorzystuje się również zewnętrznie, najczęściej jako napar wlewany do kąpieli, choć roślina może być również stosowana bezpośrednio na skórę w postaci okładów, jako środek przeciwzapalny.
Jak działa czarcie żebro? Pozytywnie wpływa na kondycję skóry i włosów. Działa jak naturalny antybiotyk, stąd pomaga przy uszkodzeniach i chorobach skóry: wysypkach alergicznych, trądziku, łuszczycy, oparzeniach. Łagodzi stany zapalne i świąd skóry. Przeciwdziała powstawaniu łupieżu i wypadaniu włosów. Wykorzystuje się go również przy zapaleniu oczu oraz zatok obocznych nosa.
3. Przeciwwskazania do stosowania czarciego żebra
Czarcie żebro, jak każde zioło, powinien być stosowany z zachowaniem ostrożności. Należy zaprzestać kuracji zawsze, gdy obserwuje się symptomy uczulenia bądź inne niepokojące objawy. Roślina w dużych ilościach może wykazywać działanie toksyczne. Okazuje się, że ze względu na zwiększenie kumulacji lipidów w komórkach może prowadzić do stłuszczenia wątroby. Wzrasta ryzyko wystąpienia choroby przewlekłej.
Zobacz także: Pokrzywa - właściwości, działanie, zastosowanie. Czy picie herbaty z pokrzywy jest zdrowe?