Jedz, by mieć silne i zdrowe stawy do później starości. Najlepszy wybór
Reumatyzm coraz częściej atakuje młodych ludzi i nie ma litości dla stawów. Kluczowa jest wczesna i precyzyjna diagnostyka, ale warto też działać, zanim pojawi się problem. Dlatego tak ważna jest dieta, o której często, zwłaszcza w tym kontekście zapominamy. - To jeden z fundamentów zdrowych stawów - podkreśla dietetyk kliniczny Kamil Paprotny.
1. Cicha epidemia
Choroby reumatyczne to jedne z najbardziej powszechnych chorób cywilizacyjnych, z którymi zmaga się co czwarty Polak. O skali tego narastającego problemu świadczą apele lekarze, którzy mówią już wprost o cichej epidemii, bo wiele osób żyje latami bez diagnozy.
To życie z bólem, które może skończyć się z nieodwracalnymi powikłaniami i kalectwem, nawet u ludzi młodych, w sile wieku. Reumatyzm najczęściej atakuje między 30. a 50. rokiem życia, a chorować mogą nawet dzieci. Tymczasem wśród Polaków nadal pokutuje stereotyp, że to problem seniorów.
O sile takich przekonań świadczą problemy diagnostyczne. Z jednej strony nadal nie wszyscy pacjenci mają świadomość ryzyka, a z drugiej - nie zawsze są właściwie prowadzeni przez lekarzy, którzy źle interpretują objawy.
- Aktualnie mam najwięcej pacjentów reumatycznych ze sztandarowym objawem w postaci bólu stawów. Bardzo często słyszę, że mają za sobą wiele wizyt u różnych lekarzy, ale nadal nie mają postawionej diagnozy. Spotykają się nagminne z bagatelizowaniem problemu - zaznacza w rozmowie z WP abcZdrowie dr n. med. Katarzyna Muras-Szwedziak, internista, nefrolog, reumatolog w trakcie specjalizacji.
- Takie podejście jest dla mnie wręcz bulwersujące, bo choroby reumatyczne nie kończą się na przysłowiowym "bólu krzyża", który wystarczy "rozchodzić" lub zwalczyć sterydami. Tu trzeba szukać przyczyny, bo reumatyzm to ponad 200 różnych chorób, w tym zapalnych czy autoimmunologicznych. Ich konsekwencje mogą być bardzo poważne, jeśli ich nie leczymy albo leczymy je niewłaściwie - podkreśla lekarka.
Alarmuje też, że trafiają do niej nawet 30-letni pacjenci ze zniszczonymi stawami.
- Od ortopedów słyszeli na przykład, że najlepiej zrobi ostrzykiwanie stawów sterydami. Nie szukano przyczyny, nie odesłano do reumatologa. To "pudrowanie" choroby, która cały czas się rozwija. Dochodzi do sytuacji, że jedynym ratunkiem są poważne zabiegi chirurgiczne, albo protezy - ostrzega ekpsertka.
- Niedawno miałam też młodą pacjentkę, która latami miała bóle stawów, potem doszły do tego bóle gałki ocznej i skończyło się na utracie wzroku w jednym oku. Za późno rozpoznano u niej spondyloartropatię, która jest chorobą autoimmunologiczną - zaznacza lekarka.
2. Szkodliwe niedobory
Choć nie jesteśmy w stanie zapobiec w stu procentach chorobom autoimmunologicznym, to na pewno warto dbać o stawy, by nie doprowadzić do rozwoju stanu zapalnego w organizmie.
- Jednym z czynników, które mogą sprzyjać chorobom reumatycznym, jest niedobór witaminy D i wapnia. Dlatego powinniśmy suplementować witaminę D, optymalnie od października do kwietnia, a także dbać o to, by nie dochodziło do niedoboru wapnia, który jest nie tylko potrzebny dla silnych kości, ale też stawów i mięśni - dodaje lekarka.
Wskazuje, że należy też unikać diety prozapalnej, bogatej w przetworzone jedzenie. To ona głównie sprzyja m.in. obciążającej stawy otyłości. Tymczasem przeciążenie stawów to pierwszy krok do ich zwyrodnienia.
- Z kolei u osób, które mają chorobę zwyrodnieniowe stawów pewne złagodzenie objawów może przynieść suplementacja siarczanem chondroityny - dodaje ekspertka.
3. Tak szkodzisz stawom
- Dieta to jeden z fundamentów zdrowych stawów. Niestety, często o niej zapominamy i za bardzo polegamy na suplementach. Tymczasem wiele takich preparatów dostępnych na rynku po prostu nie działa albo ich działanie, np. przy większych ilościach, nie zostało wystarczająco dobrze przebadane - zaznacza w rozmowie z WP abcZdrowie dietetyk kliniczny Kamil Paprotny.
- Świetnym przykładem jest kolagen. Z jednej strony jest on niezbędny dla zdrowych stawów, jako główny budulec chrząstki stawowej, więc nie powinniśmy dopuszczać do jego niedoboru. Z drugiej strony nie oznacza to, że od razu musimy sięgać po suplementy, a już na pewno nie w nadmiarze. Choć jest uznany za bezpieczny, nie znamy wpływu nadmiernej suplementacji na organizm, bo nie ma wystarczających badań na ten temat - zaznacza ekspert.
Ekspert wskazuje przy tym na mechanizm, który sprawia, że suplementacja kolagenu nie przyniesie żadnych efektów.
- Dotyczy to osób, które mają niedobór białka. Organizm, walcząc z takim niedoborem, będzie czerpał aminokwasy z kolagenu, budując z nich potrzebne inne białka. W takiej sytuacji suplementacja będzie bezskuteczna - zwraca uwagę dietetyk.
Największe szkody może wyrządzić jednak stawom dieta prozapalna oparta na przetworzonej żywności, m.in. czerwonym mięsie i produktach bogatych w cukier.
- Przetworzone czerwone mięso to jeden z najgorszych składników w diecie, bo jest silnym czynnikiem prozapalnym, sprzyja otyłości, która obciąża stawy, a także zawiera fosforany, które "wysysają" z organizmu wapń kluczowy dla chrząstki stawowej, prowadząc do jego niedoboru - zaznacza dietetyk.
Do najsilniejszych czynników prozapalnych, który może się przyczynić do choroby stawów, należy także alkohol.
- Bardzo istotne znaczenie ma tu mikrobiota jelitowa. Od jej równowagi zależy praca całego organizmu, w tym odporność i siła kości, mięśni, stawów. Tymczasem cukier i alkohol "karmią" szkodliwe patogeny, które zaczynają dominować w mikrobiocie, zaburzając jej równowagę - wyjaśnia ekspert.
4. Dieta przeciwzapalna
Optymalną dietą dla zdrowych stawów jest dieta śródziemnomorska, bogata w błonnik, antyoksydanty, kwasy omega-3 i wapń (nie musimy go dostarczać z nabiałem, ale możemy wybierać np. rośliny strączkowe, czyli fasolę, ciecierzycę, soję, groch, ale też pestki dyni i słonecznika, orzechy, nasiona chia, kozieradki czy lnu). Taki model żywienia nie tylko łagodzi ból, ale pomaga też przy stanach zapalnych.
- Mamy tu wszystko, co działa przeciwzapalnie i sprzyja zdrowym stawom: mało cukru, dużo kluczowego dla mikrobioty jelitowej błonnika w postaci owoców i warzyw, dużo zdrowych tłuszczów w postaci oliwy z oliwek oraz ryb bogatych w kasy omega-3 - wylicza Paprotny.
- Pamiętajmy też o roli antyoksydantów, w tym witaminy C, która nie tylko działa przeciwzapalnie, ale też bierze udział w syntezie kolagenu. Z kolei w kontekście utrzymania odpowiedniego poziomu wapnia, bardzo ważna jest witamina D, która "zarządza" gospodarką wapniową, sprzyja jego wchłanianiu, nie dopuszczając tym samym do niedoborów - tłumaczy ekspert.
Dietetyk przypomina też o przeciwzapalnym działaniu ziół, w tym kurkumy, oregano i tymianku, które warto dodawać do potraw. Przestrzega natomiast przed nadmiarem mięty oraz kawy i herbaty, które ze względu na zawartość garbników mogą blokować wchłanianie istotnych dla stawów mikroelementów.
Katarzyna Prus, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
