Jajecznica – historia, sposoby przygotowania

Mówiąc najprościej – jajecznica to danie przyrządzone z rozmąconych i usmażonych jajek. Potrawa nie wymaga specjalistycznych umiejętności kulinarnych – jajecznica kojarzona jest przede wszystkim z tak zwanym studenckim lub kawalerskim życiem. Nie wszyscy wiedzą, że jajecznica ma bogata historię i występuje bardzo często w polskiej tradycji. Poznaj historię jajecznicy i jej najbardziej smaczne warianty.

1. Historia jajecznicy

Jajecznica jest od dawna znana kuchni staropolskiej. W wielu encyklopediach (zwłaszcza w „Encyklopedii Staropolskiej”) była określana nawet mianem ulubionej potrawy Polaków. Tradycyjny przepis mówił: jajecznica to potrawa z jaj smażonych na maśle oraz smalcu, z dodatkiem szczypiorku i/lub kiełbasy. Istniały również inne, nieco bardziej wzbogacone przepisy, do których można zaliczyć „sielankę”, czyli jajecznica z żółtek i kwaśnej śmietany.

Niegdyś jajecznicę spożywano w trzech podstawowych wariantach: jajecznica prosta (smażone jajka z dodatkiem cebuli, pietruszki itp.), jajecznica z winem na słodko (jajecznica z dodatkiem masła, wina, cukru, cynamonu), jajecznica ze śmietanką słodką.

Zobacz film: "Żywność light pod lupą dietetyka"

Ciekawostką jest, iż Wincenta Zawadzka w „Kucharce litewskiej” wydanej po raz pierwszy w 1854 roku wyodrębnia taką potrawę, jak jajecznica sadzona – dzisiaj nazywaną po prostu jajkami sadzonymi. W różnych, XIX-wiecznych książkach kucharskich i poradnikach można spotkać się z następującym przepisem: do smażonych jajek dodajemy ementaler, parmezan, całość podawana jest na grzankach – „jajecznica po lyońsku”.

W tradycji kaszubskiej jajecznica pojawia się jako główne danie niedzielnych śniadań. Koniecznie musi być przyrządzana na boczku. Taką potrawę smażono na dużej patelni i każdy nakładał sam sobie pożądaną porcję.

Jajecznica należy również do tradycyjnych potraw wielkanocnych Żywiecczyzny – pojawia się pod nazwą „jajeśnicy”. Inne ciekawe nazwy tej potrawy, z którymi można spotkać się w różnych regionach Polski to „wajecznica”, „wajeczyna”, „jajeczniki”. Jajecznica stała się także godnym daniem wartym uwiecznienia w literaturze, na przykład w „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej.

2. Sposoby przygotowania jajecznicy

Jajecznica to potrawa mogąca być spożywana na rozmaite sposoby. Do jej przyrządzenia używa się jaj kurzych, czasami kaczych lub przepiórczych. Do smażenia jajecznicy można użyć różnych tłuszczów: masła, smalcu, oleju, oliwy z oliwek lub tłuszczu z wytopionej słoniny lub kiełbasy.

Jajecznica powinna być delikatna, równomiernie usmażona i soczysta. Należy ją mieszać drewnianą łyżką, która precyzyjnie zapobiegnie przylegania usmażonych jajek do brzegów patelni. Do tradycyjnego przepisu można dodać różnych przypraw i składników. Oprócz tradycyjnej kiełbasy wzbogaca się potrawę o szynkę, grzyby, pomidory, pikantna papryka.

Wszystko tak naprawdę zależy od osobistego gustu. Grecy wkruszają przykładowo fetę. Preferowane przyprawy do jajecznicy to imbir, chili, kurkuma, bazylia, pietruszka, kolendra itp.