Mangostan właściwy – zastosowanie, właściwości i walory prozdrowotne

Mangostan właściwy uznaje się za jeden z najsmaczniejszych i najzdrowszych owoców tropikalnych. Charakteryzują się wysoką zawartością składników odżywczych oraz prozdrowotnych i leczniczych. Nic dziwnego, że jego owoce znajdują zastosowanie nie tylko w kuchni, ale i medycynie. Co warto wiedzieć?

1. Co to jest mangostan?

Mangostan właściwy (Garcinia mangostana L.) to gatunek drzewa z rodziny kluzjowatych (Clusiaceae Lindl.), który naturalnie występuje w Indonezji, Malezji i Tajlandii. Plantacje rośliny położone są głównie w Azji południowo-wschodniej. Roślina jest znana również jako garcynia, smaczelina, żółtopla czy żółciecz.

Jak wygląda mangostan? To wiecznie zielone drzewo, które osiąga wysokość do 25 m. Jest pokryte podłużnymi, eliptyczno-jajowatymi, lśniącymi liśćmi, o oliwkowozielonej barwie.

Kwiaty mangostanu są obupłciowe lub rozdzielnopłciowe, wyrastają na szczytach pędów. Owocem mangostanu jest jagoda podzielona na segmenty (jak u pomarańczy). Są okrągłe i podobne wielkością do mandarynek. Mają średnicę od 4 do 7 cm, pokrywa je ciemnofioletowa skórka: sucha, gruba i gładka.

2. Zastosowanie mangostanu

Mangostan to trudna w rozmnażaniu, przechowywaniu i transportowaniu roślina uprawna. Jest wrażliwa zarówno na niskie, jak i wysokie temperatury, a ze względu na specyficzną aktywność enzymatyczną jej owoce mogą być przechowywane zaledwie przez kilka dni. To dlatego są spożywane przede wszystkim w formie surowej i jako produkty utrwalone, głównie mrożone lub konserwowane (sok, syrop, koncentrat lub dżem).

Owoce mangostanu są soczyste, miękkie, słodkie, aromatyczne i silnie orzeźwiające. Smakują podobne do owoców moreli, pomarańczy, ananasa. Czasem przypominają smak słodkiego agrestu. Jednak mangostan jest rośliną cenioną nie tylko ze względu na walory smakowe, ale i prozdrowotne. To dlatego znajduje zastosowanie zarówno w kuchni, jaki medycynie.

Właściwości lecznicze mangostanu były wykorzystywane w tradycyjnej, ludowej medycynie azjatyckiej. Dla Azjatów mangostan jest darem niebios, a jego owoc w tych rejonach jest nie tylko cenny, ale i święty.

Warto wiedzieć, że z tłuszczu wytłaczanego z nasion mangostanu produkuje się mydło. Drewno wykorzystuje się w rzeźbiarstwie, zaś jego kora używana jest jako garbnik.

3. Właściwości zdrowotne mangostanu

Mangostan zawiera:

• cukry proste (fruktozę i glukozę),
• dużą ilość witamin z grupy B (tiamina, ryboflawina),
• witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (β-karoten, tokoferole),
• niewielką ilość witaminy C.

Jest bogatym źródłem błonnika pokarmowego oraz składników mineralnych, takich jak:

• potas,
• wapń,
• sód,
• magnez,
• żelazo,
• mangan,
• cynk,
• miedź.

Owoce mangostanu zawierają wiele substancji biologicznie aktywnych, głównie są to:

• przeciwutleniacze (uznano go za najbogatsze źródło przeciwutleniaczy),
• związki polifenolowe, w tym flawonoidy,
• katechiny (wykazujące właściwości antyoksydacyjne, przeciwbakteryjne, antynowotworowe; mogą hamować rozwój wirusa HIV),
• stilbeny,
• ksantony,
• koenzym Q10.

Na szczególną uwagę zasługuje kwas hydroksycytrynowy (HCA), który jest:

• niezbędny do syntezy kwasów tłuszczowych, cholesterolu i trójglicerydów,
• hamuje lipogenezę,
• sprzyja syntezie i magazynowaniu glikogenu w wątrobie, co przyspiesza odczucie sytości. Z tego względu ekstrakt z owoców mangostanu jest wykorzystywany w suplementach diety.

4. Walory prozdrowotne owoców mangostanu

Mangostan jest owocem o wielu właściwościach prozdrowotnych, stąd sprawdza się profilaktyce, ale i wsparciu leczenia wielu schorzeń, takich jak choroby zapalne, nowotworowe czy sercowo-naczyniowe.

Najbardziej pożądanym surowcem jest nie tyle sam owoc mangostanu, co wyciąg z jego szypułki, który wykazuje właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne, moczopędne i przeczyszczające.

Owoc mangostanu ma działanie moczopędne i przeczyszczające. Wspiera redukcję masy ciała oraz leczenie otyłości. Obniża poziomu cholesterolu we krwi, hamuje procesy towarzyszące przewlekłemu zapaleniu oskrzeli, astmie i rozedmie płuc.

Ponadto wspiera terapię zespołu metabolicznego, a także leczenie:

• choroby wrzodowej żołądka,
• chorób układowych i reumatycznych,
• dny moczanowej,
• choroby Alzheimera,
• hipercholesterolemii,
• różnych nowotworów.

Mangostan jest też elementem profilaktyki miażdżycy, nadciśnienia i innych chorób sercowo-naczyniowych.

Nie można zapomnieć, że ma również pozytywny wpływ na układ nerwowy i odpornościowy organizmu. Ułatwia regenerację organizmu w okresie rekonwalescencji i gojenia się ran, a także leczenia zakażeń. Hamuje także procesy starzenia się organizmu i aktywnie wspomaga proces odchudzania. Nic dziwnego, że obecnie owoce mangostanu są powszechnie wykorzystywane jako środek farmaceutyczny.