Melisa lekarska – właściwości, działanie i stosowanie
Melisa lekarska to wieloletnia roślina występująca naturalnie w Europie, Azji i północnej części Afryki. Uprawia się ja na całym świecie. Choć odnajduje się w kuchni i kosmetyce, ceni się ją głównie z uwagi na walory lecznicze. Jakie ma właściwości? Co daje codzienne picie melisy?
1. Co to jest melisa lekarska?
Melisa lekarska (Melissa officinalis L.) to roślina z rodziny jasnotowatych. Rośnie dziko w Afryce Północnej, Europie Południowej i Azji. Jest uprawiana na całym świecie, również w Polsce.
Znana jest także pod ludowymi nazwami, takimi jak cytrynowe ziele, matecznik, starzyszek, rojownik czy pszczelnik.
Jak wygląda melisa lekarska?
Melissa officinalis cechuje się wysoką, silnie rozgałęzioną i pokrytą drobnymi włoskami łodygą. Dorasta do 60 centymetrów. Wiosną i latem w miejscach połączeń liści z łodygą pojawiają się kiście małych, jasnożółtych kwiatów.
Roślina ma charakterystyczne liście, które są podobne do liści pokrzywy. Mają ząbkowane brzegi. Ich górna powierzchnia jest intensywnie zielona, dolna nieco jaśniejsza. Świeże liście melisy wydzielają aromat przypominający cytrynę. Suszone tracą cytrynowy zapach.
Melisa lekarska – uprawa
Melisa lekarska należy do roślin wieloletnich. Rozmnaża się ją przez wysiew nasion do inspektów ogrodniczych w marcu. Rozsadę sadzi się w docelowym miejscu po ustaniu przymrozków. Melisę można również rozsadzać dzieląc starsze, rozrośnięte rośliny.
2. Właściwości, działanie i zastosowanie melisy lekarskiej
Melisa lekarska to roślina, która znajduje szerokie zastosowanie. Odnajduje się tak w kuchni, jak i przemyśle spożywczym czy kosmetyce. Wykorzystuje się ją także w medycynie naturalnej.
Surowiec zielarski stanowi liść melisy (Melissae folium), choć wykorzystywane są również ulistnione części łodygi. Jak działają?
Melisie przypisuje się przede wszystkim właściwości uspokajające. Dzięki nim pomaga na bezsenność i stany lękowe, wspiera w depresji oraz nerwicy. Odpręża i rozluźnia, ale i pozytywnie wpływa na koncentrację. Z tego powodu zioło jest stosowane:
- przy stanach lękowych,
- w stanach pobudzenia nerwowego,
- rozdrażnienia,
- kołatania serca na tle nerwowym,
- bezsenności.
Melisa lekarska pomaga także łagodzić stany zapalne i dolegliwości pojawiające się po ugryzieniu owadów. Niweluje również opuchliznę, która pojawia się wskutek urazu. Wykazuje także właściwości bakteriobójcze, przeciwwirusowe i antyoksydacyjne. Zwalcza wolne rodniki odpowiedzialne za starzenie się skóry czy powstawanie różnych chorób.
Ponadto roślina, rozkurczając mięśnie gładkie jelit oraz wpływając na wydzielanie soków żołądkowych i żółci, ma pozytywny wpływ na pracę układu pokarmowego. Jak działa? Usprawnia proces trawienia, redukuje wzdęcia i poprawia apetyt.
Ponieważ melisa działa rozkurczająco, jest pomocna w łagodzeniu napięcia przedmiesiączkowego (PMS) oraz bólów miesiączkowych. Wskazana jest także dla osób, które chcą obniżyć poziom cholesterolu oraz zadbać o wątrobę.
Za właściwości prozdrowotne i lecznicze odpowiadają olejki eteryczne, w których obecny jest między innymi cytral i cytronelal, flawonoidy, fenolokwasy, witamina C, śluzy i żywice.
Melisa lecznicza w kosmetyce
Melisa to także roślina kosmetyczna stosowana w ziołowych mieszankach wykorzystywanych do tonizujących kąpieli. Można ją również znaleźć w kosmetykach: kremach, balsamach czy tonikach do cery przetłuszczającej się, trądzikowej i starzejącej (mają działanie przeciwzmarszczkowe) oraz włosów (jest stosowana w szamponach i odżywkach przeciwłupieżowych).
3. Jak stosować melisę?
Cytrynowe ziele w celach terapeutycznych najczęściej spożywa się w formie naparu przygotowanego na bazie suszonych liści: tak wewnętrznie jako napój, jak i zewnętrznie w formie okładów.
Miejscowo można również stosować świeży liść melisy. Melisę można wykorzystać także do aromaterapii (inhalacje czy masaże olejkiem z melisy). W aptekach można także kupić tabletki, susz, torebki do zaparzania, gotowe herbatki, syropy.
Świeże listki melisy są traktowane jak przyprawa. Dodaje się je do sałatek czy deserów i napojów (herbaty, ale i wody z cytryną i miodem), jak i produkcji likierów.
Melisa – jak parzyć?
Jak sporządzić napar z melisy? Wystarczy łyżeczkę suszu wsypać do kubka, zalać wrzącą wodą i przykryć. Po 5-15 minutach lecznicza mikstura jest gotowa.
Suszone ziele można kupić w aptekach w formie suszu lub w postaci ekspresowych herbatek do zaparzania.
4. Picie melisy – skutki uboczne
Melisa lekarska, choć wykazuje dobroczynny wpływ na organizm, nie może być stosowana przez wszystkich i w każdych okolicznościach. Przeciwwskazanie stanowi przede wszystkim nadwrażliwość na składniki aktywne obecne w roślinie. Nie powinni jej także pić kierowcy bezpośrednio przed podróżą. Jej spożywanie nie jest też zalecane przed i po operacjach.
Ze stosowaniem wewnętrznym, jak i zewnętrznym melisy wiąże się ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Najczęściej obserwuje się takie skutki uboczne jak zaburzenia oddychania, obrzęki, zaczerwienienie skóry.
Melisa herbata – ile razy dziennie pić?
Można przyjąć, że bezpieczna dawka dla osoby dorosłej obejmuje maksymalnie 3-4 filiżanki naparu z melisy dziennie. Kobiety w ciąży i w okresie laktacji mogą pić jedną porcję.
Trzeba pamiętać, że zbyt duża dawka zioła może powodować bóle głowy, nudności czy bóle brzucha. Nie jest znana śmiertelna dawka melisy.
